Zουν με τον Eγκέλαδο κάτω από τα πόδια τους

Τα μεγάλα και επικίνδυνα τεκτονικά ρήγματα του πλανήτη είναι γνωστά.

Επηρεάζουν πολλά και πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα, όπως το Τόκιο και το Λος

Άντζελες. H Κωνσταντινούπολη ετοιμάζεται για τη δοκιμασία ακόμη ενός σεισμού,

μετά τον φονικό σεισμό του 1999. Οι μεγαλουπόλεις του κόσμου βρίσκονται σε

κίνδυνο.

Μπαμ, Ιράν, 26 Δεκεμβρίου 2003: 26.000 νεκροί. Σουμάτρα, Ινδονησία, 26

Δεκεμβρίου 2004: 230.000 νεκροί. Πακιστάν, 8 Οκτωβρίου 2005: 86.000 νεκροί. Οι

αριθμοί προκαλούν ίλιγγο. Κάνουν τους γεωφυσικούς και τους γεωλόγους να

περιμένουν με δέος τη στιγμή που ένας μεγάλος σεισμός θα πλήξει μια

μεγαλούπολη, με πολλά ανθρώπινα θύματα. Ο κίνδυνος θα έχει πολλαπλασιαστεί έως

το 2025, όταν άλλα 2 δισεκατομμύρια κάτοικοι της Γης θα ζουν σε μεγαλουπόλεις.

Δυστυχώς, «αντίθετα από τη μετεωρολογία, μπορούμε να κάνουμε μακροπρόθεσμες

αλλά όχι και βραχυπρόθεσμες προβλέψεις», λέει ο Πολ Ταπονιέ του Ινστιτούτου

Γεωφυσικής στο Παρίσι. Κάποιες επιτυχίες σημειώθηκαν με την παρατήρηση της

συμπεριφοράς των ζώων, τη συγκέντρωση ραδιενεργών αερίων σε νερά που

βρίσκονται κοντά σε τεκτονικά ρήγματα ή με την παρακολούθηση πρόδρομων

σεισμικών δονήσεων. H μέθοδος VAN, την οποία επινόησαν τρεις φυσικοί του

Πανεπιστημίου Αθηνών – Παναγιώτης Βαρώτσος, Καίσαρ Αλεξόπουλος και Κώστας

Νομικός – έχει αμφισβητηθεί, παρά τις κάποιες επιτυχίες της. Το σύστημα Geoss

(Global Earth Observation System of Systems), το οποίο εγκαινιάστηκε τον

Φεβρουάριο 2005 από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτελείται από δίκτυο 30

δορυφόρων, θα μπορούσε να εμπλουτίσει με νέα δεδομένα τη μελέτη των

καταστροφών.

Κόκκινες ζώνες. Τα μεγάλα ρήγματα υψηλού κινδύνου είναι γνωστά στους

ειδικούς. Το ρήγμα της Σουμάτρας είναι βέβαιο ότι θα ξαναχτυπήσει, αλλά είναι

αδύνατο να γνωρίζουμε πότε. H Κωνσταντινούπολη περιμένει έναν προαναγγελθέντα

σεισμό στη Θάλασσα του Μαρμαρά. Ο Κόλπος του Σαν Φρανσίσκο έχει μία πιθανότητα

στις τέσσερις να χτυπηθεί από μεγάλο σεισμό μέσα σε 20 χρόνια. Και οι κάτοικοι

του Τόκιο περιμένουν τον δικό τους μεγάλο σεισμό…

Την ίδια ώρα, οι ειδικοί εκθέτουν τα προβλήματά τους. «Στην ειδικότητά μας

εργαζόμαστε με μέσα τα οποία δεν είναι αντάξια της απειλής», λέει ο Πολ

Ταπονιέ. «Ο άνθρακας-14 για τη χρονολόγηση και την εξέταση της παρελθούσας

συμπεριφοράς ενός ρήγματος κοστίζει 300 ευρώ. Για να κάνουμε καλή δουλειά

χρειαζόμαστε εκατό συσκευές άνθρακα – 14. Ένα όργανο γεωδαισίας κοστίζει

20.000 ευρώ το κομμάτι. Εμείς εργαζόμαστε με 10.000 ευρώ τον χρόνο. Κάθε φορά,

περιμένουμε την επόμενη χρονιά».

Οι κάτοικοι της Γης κατόρθωσαν να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για την

έρευνα του κλίματος και την κατάκτηση του Διαστήματος. Γιατί να μην κάνουν το

ίδιο και για την ανίχνευση των πρόδρομων μηνυμάτων που στέλνουν οι σεισμοί;

H Κωνσταντινούπολη στη λεπτή κόκκινη γραμμή

Ένας σφοδρός σεισμός με μέγεθος από 6,8 μέχρι 7,5 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ

είναι πολύ πιθανό να πλήξει την Κωνσταντινούπολη στα επόμενα 30 χρόνια. Στην

εκτίμηση αυτή κατέληξε πρόσφατα ομάδα Αμερικανών, Τούρκων και Ιαπώνων

επιστημόνων, οι οποίοι μελέτησαν το τμήμα του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας

που περνά νότια της Κωνσταντινούπολης.

Μάλιστα εκτίμησαν πως στην περίπτωση που εκδηλωθεί ο μεγάλος αυτός ο σεισμός,

σημαντικό τμήμα της Πόλης θα ισοπεδωθεί και θα σκοτωθούν δεκάδες χιλιάδες

άνθρωποι. Ειδικότερα οι έρευνες που πραγματοποίησαν οι επιστήμονες κατέδειξαν

ότι από το ένα εκατομμύριο κτίρια που υπάρχουν στην Κωνσταντινούπολη, τα

50.000 θα ισοπεδωθούν, επειδή δεν πληρούν τις σύγχρονες αντισεισμικές

προδιαγραφές.

«Περίπου το 12% των κτιρίων αποτελούν ένα κακότεχνο συνονθύλευμα καθώς οι

κατασκευαστές τους προσέθεσαν περισσότερους ορόφους απ’ ό,τι μπορούσαν τα

κτίρια εξαρχής να αντέξουν», εξηγεί ο Μέτε Σόζεν, που είναι καθηγητής στο

Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Purdue των ΗΠΑ και προσθέτει:

«Αρκετά επίσης από τα κτίρια εξυπηρετούν ταυτόχρονα εμπορικές χρήσεις και

στεγαστικές ανάγκες. H ιδιομορφία αυτή τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα σε δυνατό

σεισμό, επειδή οι κατώτεροι όροφοι δεν έχουν επαρκείς ποσότητες τοιχωμάτων

ώστε να αντεπεξέλθουν σε μεγάλη σεισμική δόνηση».

Έχοντας αυτά τα δεδομένα στα χέρια τους, οι ειδικοί επιστήμονες ενημέρωσαν τον

πρωθυπουργό της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν καθώς επίσης αρκετούς υπουργούς και

κυβερνητικούς αξιωματούχους. Όπως ανέφεραν μετά τη συνάντηση, ο Τούρκος

πρωθυπουργός αντελήφθη την κρισιμότητα της κατάστασης και δεσμεύτηκε να

εφαρμόσει μακροχρόνιο πρόγραμμα για την εξεύρεση δισεκατομμυρίων δολαρίων ώστε

να θωρακιστεί η Κωνσταντινούπολη από την ενδεχόμενη απειλή.

Ο πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης έχει ανέλθει σήμερα στα 12 εκατομμύρια, από

2 εκατομμύρια που ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Το ρήγμα της Βόρειας

Ανατολίας εκτείνεται σε μήκος περίπου 1.000 χιλιομέτρων και περνά νότια της

Κωνσταντινούπολης σε απόσταση 15 χιλιομέτρων. Από τον 5ο αι. μ.X. η Πόλη έχει

χτυπηθεί από 50 μεγάλους σεισμούς, ο τελευταίος από τους οποίους έγινε το 1894.

Επιμέλεια: Στέφανος Κρίκκης, Δέσποινα Κουκλάκη