ΠETPΟΣ ΘEMEΛHΣ Πολυτελείς επαύλεις στο φως στην αρχαία Eλεύθερνα

Πολυτελείς και μοναδικές σχεδόν για τα ελληνικά δεδομένα, οι δύο επαύλεις της

αρχαίας Ελεύθερνας – της «Κνωσού των ιστορικών χρόνων για την Κρήτη» – είχαν

κοινή μοίρα με εκείνες της Πομπηίας. Καταστράφηκαν από σεισμό, θάβοντας κάτω

από τα ερείπια άγνωστες πτυχές για την ελληνική πραγματικότητα της ρωμαϊκής

εποχής, όπως αποκάλυψε σε χθεσινή του ομιλία στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ο

καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας και ανασκαφέας (πέραν της αρχαίας Μεσσήνης)

του ενός από τους τρεις τομείς της αρχαίας κρητικής πόλης, Πέτρος Θέμελης.

«Ήταν έκπληξη για μας. Δεν περιμέναμε να βρούμε τόσο μεγάλες και πολυτελείς

επαύλεις στο κέντρο της πόλης, δίπλα στη βασιλική», λέει στα «NEA» ο κ.

Θέμελης. «Είναι δε ιδιαιτέρως σημαντικές διότι, με εξαίρεση τη λεγόμενη του

Αερόπαγου στην Αθήνα, δεν υπάρχουν άλλες ανασκαφικά ολοκληρωμένες της

συγκεκριμένης εποχής στην Ελλάδα».

Διώροφες με εντυπωσιακά πρόπυλα και ευρύχωρες στοές, πτέρυγες, μεγάλο αίθριο,

τοίχους με πολύχρωμα κονιάματα. Αυτό είναι το προφίλ των επαύλεων της

Ελεύθερνας, στις οποίες υπολογίζεται ότι ζούσαν τουλάχιστον 50 άτομα. Δύο

χρυσά δαχτυλίδια, νομίσματα, αγγεία, αλλά και μια σειρά από περίτεχνα

ελεφαντοστέινα πλακίδια με μυθολογικές παραστάσεις – εισαγόμενα από την

Αίγυπτο – ήταν αρκετά για να αποδείξουν πως οι ένοικοι των επαύλεων – από τον

1ο έως τον 4ο αι. μ.X. – πρέπει να ήταν ισχυρές πολιτικά και οικονομικά

οικογένειες. «Πρέπει να υπάρχουν κι άλλες, αλλά υποθέτω πως δεν θα βρίσκονται

στο κέντρο της πόλης», εκτιμά ο κ. Θέμελης.

Όσο για το τέλος τους, θυμίζει τις αντίστοιχες της Πομπηίας. «Καταστρέφονται

από σεισμό το 365 μ.X. Έχουμε εντοπίσει ακόμη και σκελετούς ενηλίκων σε ύστατο

εναγκαλισμό, καταπλακωμένους από πέτρες».

Την παράσταση έκλεψε στην πρώτη έπαυλη ένας αμφορέας με… ταυτότητα. Περιείχε

«αθάλασσο οίνο», δηλαδή κρασί χωρίς συντηρητικά, με την επωνυμία «Ηρακλής»,

δηλαδή δυνατό, όπως το σημερινό κόκκινο κρασί της Νεμέας που ονομάζεται και

«αίμα του Ηρακλή». Ο αμφορέας που χρονολογείται στον 2ο με 3ο αι. μ.X. γράφει

με κόκκινο μελάνι πως το κρασί εμφιαλώθηκε επί άρχοντος Ιέρωνος, αλλά εκείνο

που δεν είναι γνωστό είναι ο τόπος εμφιάλωσης.