Διαστάσεις Στη μνήμη του Kοκτώ

«H ποίηση είναι μια θρησκεία χωρίς ελπίδα» έλεγε ο Ζαν Κοκτώ. Αλλά δεν είχε

δίκιο. Το αποδεικνύουν οι τεράστιες ουρές που σχηματίζονται αυτές τις μέρες

μπροστά στο Μπωμπούρ.

H Γαλλία θυμάται και τιμά τον αιρετικό της ποιητή (όπως θυμάται και μια μυθική

γυναίκα που ήταν φίλη του και πέθανε την ίδια μέρα μ’ εκείνον: την Εντίθ

Πιαφ). Και τον θυμάται με διαφορετικό τρόπο από εκείνον που ο ίδιος είχε

προβλέψει. Έλεγε ο Κοκτώ: «Όταν γράφω, ενοχλώ. Όταν κάνω μια ταινία, ενοχλώ.

Όταν ζωγραφίζω, ενοχλώ. Όταν εκθέτω τους πίνακές μου, ενοχλώ, και ενοχλώ όταν

δεν τους εκθέτω. Έχω την ικανότητα να ενοχλώ. Το αποδέχομαι, αν και θα

προτιμούσα να πείθω. Θα ενοχλώ και μετά τον θάνατό μου. Το έργο μου θα πρέπει

να περιμένει και τον άλλο αργό θάνατο της ικανότητάς μου να ενοχλώ. Ίσως

αναδυθεί τότε νικηφόρο, απαλλαγμένο από μένα, ελεύθερο, νέο, μπορώντας

επιτέλους να φωνάξει: ουφ!». Λάθος. Σαράντα χρόνια μετά τον θάνατό του, το

έργο δεν έχει εκτοπίσει τον δημιουργό, ούτε θα μπορούσε να ζήσει χωρίς

εκείνον. Μαζί του θαυμάζεται και τιμάται. Από μια χώρα που νοσταλγεί το

παρελθόν, τελεί σε σύγχυση για το παρόν και ανησυχεί για το μέλλον.

H Γαλλία κλυδωνίζεται, το δείχνουν τόσα βιβλία που κυκλοφορούν αυτόν τον καιρό

με τίτλους όπως «H Γαλλία που πέφτει» (του Νικολά Μπαβαρέζ), «H γαλλική

σύγχυση» (του Αλαίν Ντυαμέλ) ή «Αποχαιρετισμός στη Γαλλία που φεύγει» (του

Ζαν-Μαρί Ρουάρ). Πίστεψε για μια στιγμή ότι ηγείται του ελεύθερου και

δημοκρατικού κόσμου: δεν χρειάστηκαν παρά μερικές δεκάδες θάνατοι ηλικιωμένων

από τον καύσωνα το καλοκαίρι και μερικές παιδοκτονίες μετά βασανιστηρίων στο

Στρασβούργο και άλλες πόλεις του Νότου, για να επιστρέψει στη σκληρή

πραγματικότητα. Οι πολιτικοί επιμένουν ότι οι μεγάλες γαλλικές επιχειρήσεις

πηγαίνουν καλά, ότι η δωρεάν εκπαίδευση λειτουργεί, ότι στη Γαλλία γεννιούνται

περισσότερα παιδιά απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Όμως το

μούδιασμα είναι εμφανές. Μόνο σε κάτι μέρη σαν το Κέντρο Πομπιντού, που

φιλοξενεί αυτόν τον καιρό την έκθεση Κοκτώ, βλέπει κανείς πρόσωπα να λάμπουν.

Έλεγε ο Κοκτώ ότι το παράξενο όνομα «Heurtebise», που έδωσε στον άγγελο ο

οποίος εμφανίζεται ξανά και ξανά στα βιβλία και στις ταινίες του, το είδε

γραμμένο στον ανελκυστήρα με τον οποίο ανέβαινε στο διαμέρισμα του Πικάσο,

στην οδό La Boutie. Εκείνον τον άγγελο φαίνεται να αναζητούν τώρα οι Γάλλοι

για να τους βγάλει από την κατάθλιψη. Εκείνον τον άγγελο θυμήθηκε κι ένας

φίλος της Γαλλίας, ο Ισπανός συγγραφέας Φερνάντο Σαβατέρ, καθώς περίμενε

υπομονετικά στην ουρά έξω από το Μπωμπούρ. H θρησκεία της Γαλλίας είναι η

λογοτεχνία, γράφει στην Ελ Παΐς. Ακόμη κι ο υπουργός Εξωτερικών, ο

ωραίος Ντομινίκ ντε Βιλπέν, ποιητικές συλλογές εκδίδει. Και δεν τον παίρνουν

στο ψιλό, όπως τον Μπερλουσκόνι…