AΦIEPΩMA Mικρασιατική καταστροφή Tο διάγγελμα Bενιζέλου

Aπομεσήμερο Πρωτομαγιάς 1919. H «Νύφη της Ιωνίας», πνιγμένη στο

ανοιξιάτικο άρωμα. Το σιγανό σταθερό αεράκι του πάγου διαχέει τις ευωδιές των

ανθισμένων κήπων πέρα ώς το βάθος του κόλπου του Νυμφαίου. Αραιή η κίνηση

στους δρόμους. Στη μεγάλη αίθουσα του Μητροπολιτικού Μεγάρου, ζωηρή η κίνηση.

Οι επιφανέστεροι του Ελληνισμού της πόλης, ιεράρχες, δημογέροντες, κοινοτικοί

σύμβουλοι, εκεί. H επιβλητική φυσιογνωμία του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου γεμίζει

τον χώρο. Όλοι διαισθάνονται, αλλά ουδείς γνωρίζει, ότι «κάτι το μεγάλο» θα

αναγγελθεί. Αιφνιδίως προβάλλει στην είσοδο της μεγάλης σάλας ο πλοίαρχος

Ηλίας Μαυρουδής, κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Λέων», και εκπρόσωπος της

Ελλάδας στη Σμύρνη μετά την ανακωχή του Μούδρου, που τερμάτισε στην Ανατολή

τις εχθροπραξίες του «Μεγάλου Πολέμου».

Ο Έλληνας αξιωματικός προχωρεί προς το κέντρο της αίθουσας και με φωνή που

πάλλεται από συγκίνηση αρχίζει να διαβάζει το ιστορικό διάγγελμα του

πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου:

«Το πλήρωμα του χρόνου ήλθεν. H Ελλάς εκλήθη υπό του Συνεδρίου της

Ειρήνης να καταλάβει την Σμύρνην, ίνα ασφαλίση την τάξιν. Οι

ομογενείς εννοούσιν ότι η απόφασις αύτη ελήφθη, διότι εν τη συνειδήσει

των διευθυνόντων το Συνέδριον είναι αποφασισμένη η ένωσις της Σμύρνης μετά της

Ελλάδος…».

Ο Έλληνας πρωθυπουργός από το Παρίσι, όπου δίνει τη μάχη για την αποδοχή και

ικανοποίηση από τους Συμμάχους των «εθνικών βλέψεων», βαθύς γνώστης του

διπλωματικού παρασκηνίου – τις βλέψεις Γάλλων και Ιταλών για τα Μικρασιατικά

παράλια – συστήνει στους Μικρασιάτες συγκράτηση και οι εκδηλώσεις τους να μη

λάβουν χαρακτήρα εχθρότητας και υπεροψίας «απέναντι ουδενός των συνοίκων

στοιχείων», αντιθέτως η εκδήλωση της χαράς να συνοδευθεί από εκδήλωση

αδελφικών αισθημάτων.

Πηγές

Ι. Πηγές ως προς τις μαρτυρίες:

1. H Έξοδος, Τόμ. A’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών

παραλίων της Μικρασίας. Πρόλογος: Γ. Τενεκίδης. Εισαγωγή, επιλογή

κειμένων, επιμέλεια: Φ.Δ. Αποστολόπουλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών,

1980.

2. H Έξοδος, Τόμ. B’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες της

Κεντρικής και Νότιας Μικρασίας. Εισαγωγή – εποπτεία: Πασχάλης M.

Κιτρομηλίδης. Επιμέλεια: Γιάννης Μουρέλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1982.

3. H Έξοδος, Τόμ. Γ’ και Δ’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες του

Παράλιου και Μεσογειακού Πόντου, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.

(Υπό έκδοση)

II. Πηγές ως προς τις φωτογραφίες:

1. Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

2. [OCTAVE MERLIER]

Ο τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας. Το έργο του Κέντρου

Μικρασιατικών Σπουδών, 1930 – 1973, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1974.

3. Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Εξήντα πέντε χρόνια

επιστημονικής προσφοράς. Αποτίμηση και Προοπτική. Πρόλογος –

επιμέλεια: Πασχάλης M. Κιτρομηλίδης, Αθήνα, Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών, 1996.

4. Υπουργείο Πολιτισμού / Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού – Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών – Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της

Ελλάδος, Ο τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας [Εθνικό Ιστορικό

Μουσείο, 2 Δεκεμβρίου 2002 – 18 Απριλίου 2003], Αθήνα, 2002.