Το κράτος συμμάχησε με τον βιαστή!

Η πρόληψη και πρόβλεψη των συνθηκών ζωής του μέλλοντός μας ονομάζεται

χωροταξία και με αυτή τίθενται οι όροι και οι προϋποθέσεις για το ευ ζην ενός

συνόλου στον χώρο.

Οι οικιστικές επεκτάσεις προς όλες τις κατευθύνσεις προκάλεσαν τεράστιες

περιβαλλοντικές αλλαγές και έφεραν γενική αποσταθεροποίηση, αφού οι λύσεις

δίδονταν χωρίς τάξη και σύμφωνα με τις προκύπτουσες ανάγκες κάθε φορά.

Ειδικά στις μέρες μας, το σύστημα της τοπικής διακυβέρνησης των πόλεων

βρίσκεται σε μεγάλη κρίση.

Η κρίση δε αυτή επεκτείνεται, δεδομένης της αδυναμίας επιβολής από την

κεντρική διοίκηση ενός ορθολογικού σχεδιασμού για την προστασία του

οικοσυστήματός μας. Έτσι, κεντρική και περιφερειακή διοίκηση αδυνατούν να

τιθασεύσουν ετσιθελισμούς οργανωμένων και μη «αναπτυξιακών προγραμμάτων», όπως

ονομάζονται.

Στη χώρα μας και κυρίως στη μικροκλίμακα των νησιών, η μεγάλη απειλή

ονομάζεται παραθεριστική κατοικία. Οι ρυθμοί οικοδόμησης είναι τρομακτικοί. Η

ελεύθερη γη γύρω και πέρα από τους οικισμούς, στην ιδιαίτερου κάλλους παράκτια

ζώνη, δεν μειώνεται απλώς, εξαφανίζεται.

Κατά το έτος 1999 εκδόθηκαν στο Αιγαίο 10.464 οικοδομικές άδειες, δηλαδή

δημιουργήθηκαν 25 περίπου νέα οικιστικά σύνολα. Στη δεκαετία που πέρασε,

εκτάσεις πεδινές, υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας οικοπεδοποιήθηκαν και

οικοδομήθηκαν «κατά παρέκκλιση», άναρχα, έτσι, χωρίς πρόγραμμα. Στα νησιά

υπήρχε ένα πρόβλημα, η λειψυδρία. Με υδροφόρα πλοία καλύπτεται αυτή η ανάγκη.

Σήμερα, όμως, και τα αναγκαία προς διατροφή γεωργικά είδη δεν παράγονται όπως

παλιότερα, αλλά εισάγονται. Κάθε τι είναι πλέον ακριβότερο στα νησιά. Η γη δεν

καλλιεργείται και το επαγγελματικό ενδιαφέρον στρέφεται ολοένα στον τουρισμό,

μιας και προσφέρει υψηλότερο εισόδημα. Όμως ποιο θα είναι το τουριστικό προϊόν

που θα προσφέρεται σε ένα οικοπεδοποιημένο και αλλοιωμένο οικοσύστημα και,

φυσικά, ποιον τουρισμό θα δέχεται;

Κατά καιρούς τα αντιμαχόμενα στρατόπεδα αλληλοχρεώνουν την ευθύνη για την

καταστροφή του τοπίου. Καταγράφεται λοιπόν καταγγελτικά από τη μία πλευρά η

λογική εκείνων που ήδη οικοδόμησαν και επιθυμούν απλώς να διατηρήσουν

αναβαθμισμένο το προνόμιό τους και από την άλλη εκείνων που υποστηρίζουν ότι η

διεύρυνση της αυστηρότητας των όρων δόμησης ενθαρρύνει την αυθαιρεσία. Όση

αλήθεια και αν υπάρχει στις δύο παραπάνω θέσεις, η πραγματικότητα αποδεικνύει

ότι ανεπανόρθωτα αλλοιώνεται η φυσιογνωμία του τόπου μας και οι συνέπειες

αυτής της καταστροφής είναι πρώτιστα οικονομικές.

Βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν και η ελληνική Πολιτεία δεν κατόρθωσε να επιβάλει

ούτε ανελαστικούς ούτε ελαστικούς κανόνες προστασίας και οι ελεγκτικοί

μηχανισμοί είναι ανύπαρκτοι.

Η χωροταξία δεν είναι τεχνικός όρος. Είναι οικονομικός, αναπτυξιακός, αλλά και

οικολογικός. Για τη χωροταξία, η ανάπτυξη δεν είναι μονοσήμαντη έννοια, αλλά

σύνθετη, που εμπεριέχει τις παραμέτρους της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της

αλιείας, της βιοτεχνίας, του εμπορίου, του τουρισμού και γενικά όλες τις

δραστηριότητες της φύσης αλλά και των ανθρώπων.

Στο τέλος της δεκαετίας που διανύουμε, με τους σημερινούς ρυθμούς οικοδόμησης

είναι βέβαιο ότι τα νησιά θα έχουν την όψη των άναρχα πυκνοδομημένων ακτών της

Αττικής.

Το κράτος απέτυχε στον βασικό του ρόλο, που είναι η σύνταξη πλαισίου κανόνων

και ευθύνης. Δυστυχώς, δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια για έναν ειλικρινή

συμβιβασμό μεταξύ της απληστίας του όποιου εποικιστή παραθεριστή και του

ανυπεράσπιστου τοπίου του Αιγαίου. Αυτή η ευκαιρία ενός έντιμου συμβιβασμού

χάθηκε. Το νεοελληνικό κράτος πέτυχε το ακατόρθωτο, συμμάχησε με τον βιαστή.

Είναι η ώρα δύσκολων αποφάσεων που δεν θα αποφέρουν εύσημα σε όποιους

τολμήσουν. Πρέπει όμως να τοποθετήσουμε το συμφέρον του τόπου πάνω από το

μικροσυμφέρον το εφήμερο των ολίγων, αλλά και των πολλών. Αν και τώρα, με τη

σημαντική συμπαράσταση του Συμβουλίου τηςΕπικρατείας που πολλαπλά εκφράζεται,

δεν τολμήσουμε, τότε δεν απομένει παρά να εκχωρηθεί η οικιστική και χωροταξική

ευθύνη σε ανεξάρτητο φορέα, που με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, με

απλοποιημένες διαδικασίες και με επιστημονικά μόνο κριτήρια θα δρομολογήσει τη

θεσμοθέτηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου σωτηρίας του ελληνικού τοπίου, της

ποιότητας ζωής και γενικά του μέλλοντός μας.

Ο Νίκος Σηφουνάκης είναι αρχιτέκτονας και υπουργός Αιγαίου