|
|
Οι Κύκλωπες υπήρξαν και υπάρχουν ακόμη! Μόνο που σήμερα τους ονομάζουμε…
ηφαίστεια. Και η Λερναία Ύδρα ταλαιπώρησε πράγματι τον Ηρακλή. Δεν ήταν όμως
τέρας. Ήταν, απλά, πηγές στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής. Μυθικά
πρόσωπα και τέρατα, περιγραφές γεγονότων που περιέχουν το θαύμα έρχονται στις
πραγματικές τους διαστάσεις με τη βοήθεια της Γεωλογίας. «Ο άνθρωπος, αδύναμος
μπροστά στο μεγαλείο των φυσικών μεταβολών, προσπαθούσε πάντα να εξηγήσει τα
διάφορα γεωλογικά φαινόμενα που βίωνε και τον δυσκόλευαν στην καθημερινότητά
του», εξηγεί η γεωλόγος, Αναστασία Κουτσουβέλη. Και συμπληρώνει: «Έπλαθε έτσι
μύθους και ιστορίες, δημιουργούσε θεούς, ημίθεους και ήρωες». «ΤΑ ΝΕΑ» βάζουν
τέσσερις μύθους στις… γεωλογικές-πραγματικές τους διαστάσεις με τη βοήθεια
της κ. Κουτσουβέλη.
Η Λερναία Ύδρα
|
Πάνω: Ο Ηρακλής αντιμετωπίζει τη Λερναία Ύδρα. Κάτω: η περιοχή της Λέρνης, νότια του Άργους, σε αεροφωτογραφία
|
Ο βασιλιάς της Τίρυνθας Ευρυσθέας, απελπίστηκε! Το τέρας με τα 9 κεφάλια, η
γνωστή Λερναία Ύδρα, είχε γίνει ο φόβος και οι τρόμος των κατοίκων τής
περιοχής. Ο ίδιος αποφάσισε να καλέσει τον παντοδύναμο Ηρακλή. Εκείνος ήταν η
μόνη τους ελπίδα για να απαλλαγεί η περιοχή. Ο Ηρακλής προσπάθησε αρχικά να
σκοτώσει το τέρας χτυπώντας με το ρόπαλό του. Όμως μόλις κατάφερνε να σκοτώσει
το ένα κεφάλι, ξεφύτρωναν δύο, ενώ το κεντρικό κεφάλι ήταν αθάνατο. Τελικά, ο
μυθικός ήρωας τα κατάφερε χτυπώντας τα κεφάλια με πυρακτωμένα βέλη.
Η απάντηση της Γεωλογίας επαναφέρει τα πράγματα στις αληθινές τους διαστάσεις,
στην περιοχή της Λέρνης, νότια του Άργους. «Η Λερναία Ύδρα είναι οι καρστικές
πηγές που υπάρχουν στην περιοχή και εκφορτίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα»,
περιγράφει η κ. Κουτσουβέλη. Πρόκειται για υπόγειο σύστημα αγωγών που
επικοινωνούν μεταξύ τους και δημιουργείται συνήθως στους ασβεστόλιθους. Μόλις
έκλεινε με έναν ογκόλιθο η μία πηγή, αμέσως εμφανίζονταν άλλες δύο
τουλάχιστον, ώστε να εκφορτιστεί ο υδροφόρος ορίζοντας.
Η κεντρική πηγή δεν στέρευε ποτέ. Οι υπόλοιπες ήταν περιοδικές, ανάλογα με την
εποχή. Σε περιόδους μεγάλης παροχής, τα νερά έμεναν στάσιμα στην πεδιάδα για
μακρύ χρονικό διάστημα. Δημιουργούσαν, έτσι, έλη και αυτό είχε ως συνέπεια
μολυσματικές ασθένειες», εξηγεί η γεωλόγος. «Τελικά χρησιμοποιήθηκε η φωτιά,
ώστε να καεί η βλάστηση, να εκχερσωθεί η περιοχή και να απαλλαγούν οι κάτοικοι
από τις βλαβερές συνέπειες του έλους».
Οι Κύκλωπες
|
|
Παιδιά της Γης και του Ουρανού, οι Κύκλωπες και οι Γίγαντες, «συμμετέχουν»
τόσο στην ελληνική όσο και στη ρωμαϊκή μυθολογία. Δεν είναι τυχαίο. Και στις
δύο χώρες υπάρχουν πολλά ηφαίστεια, ενεργά ή σβησμένα. Ο μύθος λέει ότι οι
γίγαντες έβγαζαν φωτιά από το στόμα τους, φώναζαν άγρια και δυνατά και
ακόντιζαν αναμμένες πέτρες και δένδρα.
Και η Γεωλογία… απαντά ότι τα ηφαίστεια βγάζουν λάβα από τους κρατήρες τους,
εκσφενδονίζονται υλικά σε μεγάλη ακτίνα κατά τη διάρκεια της έκρηξης, ενώ λίγο
πριν ακούγεται μία βοή σε ολόκληρη την περιοχή. «Αν προσθέσει κανείς σε αυτά
τα απολιθώματα μεγάλων θηλαστικών που έχουν βρεθεί σε περιοχές με ηφαίστεια,
όπως το Πικέρμι, ήταν για τους ανθρώπους εκείνους η επιβεβαίωση της ύπαρξης
τεράστιων όντων», σημειώνει η γεωλόγος.
Στην Αίτνα έχουν βρεθεί απολιθωμένα κεφάλια ελεφάντων. Το κεντρικό ρινικό
κοίλωμα δημιουργεί την αίσθηση ενός και μοναδικού στρογγυλού ματιού. «Σύμφωνα
δε με τη ρωμαϊκή μυθολογία, πατρίδα των Κυκλώπων είναι μια περιοχή δυτικά της Νάπολης».
Οι κατακλυσμοί
|
|
Η κοινωνία είχε φτάσει στο έσχατο σημείο «σήψης». Μόνο ο Νώε με την οικογένειά
του θα γλίτωναν από τον κατακλυσμό που ερχόταν, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη.
Αντίστοιχος είναι και ο μύθος του Δευκαλίωνα, στην αρχαία ελληνική μυθολογία.
Και οι δύο μύθοι έχουν τη γεωλογική τους εξήγηση. Οι κατακλυσμοί που
περιγράφονται είναι γεγονότα αληθινά. Έγιναν, πιθανόν, την περίοδο από το 4000
π.Χ. έως το 2000 π.Χ., κατά την περίοδο του κλιματικού optimum του Ολόκαινου
6000-4000 ΒΡ (Before Present), όπως λέγεται χαρακτηριστικά στη Γεωλογία. Τότε,
οι συνθήκες ήταν τέτοιες ώστε η μέση θερμοκρασία, η ένταση και η συχνότητα των
βροχοπτώσεων ήταν μεγάλες.
«Κατά την τελευταία παγετώδη περίοδο 18000-6000 ΒΡ, η στάθμη της θάλασσας ήταν
παγκοσμίως περίπου 100-120 μέτρα χαμηλότερη από τη σημερινή. Η Αττική, η
Εύβοια, τα νησιά του Αιγαίου και η Πελοπόννησος ήταν ενιαία στεριά»,
περιγράφει η κ. Κουτσουβέλη. Από το 6000 ΒΡ ξεκινά το λιώσιμο των πάγων και η
στάθμη των θαλασσών άρχισε να ανεβαίνει, φτάνοντας στο σημερινό επίπεδο στα
4000 ΒΡ.
Η Γένεση
«Ακόμη και στο Βιβλίο της Γένεσης, στην Παλαιά Διαθήκη, περιγράφεται η
δημιουργία του κόσμου με σχετική γεωλογική σειρά», σημειώνει η κ. Κουτσουβέλη.
Αν και οι ομοιότητες είναι μεγάλες, στην Παλαιά Διαθήκη οι ημέρες της
δημιουργίας είναι επτά, ενώ στη γεωλογική εξέλιξη περιγράφονται οκτώ στάδια.
Η σειρά στην Παλαιά Διαθήκη: 1) Δημιουργία Γης και Ουρανού. 2) Δημιουργία
στερεώματος ανάμεσα στα νερά. 3) Διαχωρισμός ξηράς από τη θάλασσα. 4)
Βλάστηση. 5) Δημιουργία ψαριών στη θάλασσα και πτηνών στους ουρανούς. 6)
Δημιουργία ερπετών και θηλαστικών ζώων. 7) Άνθρωπος.
Η γεωλογική εξέλιξη: 1) Προκάμβριο (4,5 δισ.-550 εκατ. χρόνια): δημιουργία γης
και εμφάνιση μονοκύτταρων οργανισμών, γαλαζοπράσινα φύκη προς το τέλος της
περιόδου. 2) Κατώτερος Παλαιοζωικός αιώνας (550-430 εκατ. χρόνια): παρουσία
πολυκύτταρων οργανισμών, όπως η μέδουσα και τα σκουλήκια. 3) Μέσος
Παλαιοζωικός αιώνας (430-360 εκατ. χρόνια): εμφανίζονται τα χερσαία και
θαλάσσια φύκια. 4) Ανώτερος Παλαιοζωικός αιώνας (360-245 εκατ. χρόνια):
αναπτύσσονται τα φύκια και εμφανίζονται τα αμφίβια. 5) Κατώτερος Μεσοζωικός
αιώνας (245-200 εκατ. χρόνια): θαλάσσια θηλαστικά (κοίτη). 6) Μέσο-Ανώτερος
Μεσοζωικός αιώνας (200-65 εκατ. χρόνια): δεινόσαυροι, τα πρώτα πτηνά, ανθοφόρα
φυτά. 7) Τριτογενές (65-2 εκατ. χρόνια): μεγάλα θηλαστικά. 8) Τεταρτογενές (2
εκατ. χρόνια-σήμερα): εμφάνιση του ανθρώπου.
