Αναζήτηση
Η σημερινή πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από έντονο ανταγωνισμό και δίνει
πιθανότητες ύπαρξης μόνος στις χώρες που παράγουν προϊόντα ποιότητας,
επενδύουν στην έρευνα και στις νέες τεχνολογίες και διαθέτουν ανθρώπινο
δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης που αφομοιώνει τη νέα κουλτούρα της οργάνωσης και
της τεχνολογίας.
Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, η χώρα μας δεν έχει μεγάλα μειονεκτήματα
σχετικά με έμπειρες κοινωνίες και μπορεί να αναπτυχθεί ανταποκρινόμενη στις
προκλήσεις των καιρών, σε τομείς της τεχνολογίας, της οικονομίας και του
πολιτισμού. Ο λόγος είναι απλός: η επανάσταση στους διάφορους τομείς της
διαρκούς ανθρώπινης ανάπτυξης βασίζεται κυρίως στην παραγωγή και εκμετάλλευση
της γνώσης και όχι σε δυσεύρετη βιομηχανική ή τεχνολογική υποδομή ή ακόμη στην
ύπαρξη πλούσιων φυσικών πόρων. Η γνώση είναι ένας τομέας στον οποίο άνετα η
πατρίδα μας μπορεί να συναγωνιστεί άλλες χώρες, λόγω του πλούσιου ανθρώπινου
δυναμικού της, αρκεί να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις (υποδομές
και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού). Καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση του
νέου περιβάλλοντος θα διαδραματίσουν οι μεταπτυχιακές σπουδές (Μ.Σ.).
Οι Μ.Σ. στη χώρα μας καθιερώθηκαν επισήμως με τον Ν. 2083/92 και αποτελούν
σημαντική συμβολή στην ανάδειξη του ανθρώπινου δυναμικού, που αποτελεί, μαζί
με τον πολιτισμό και το περιβάλλον, το μεγάλο μας εθνικό κεφάλαιο. Στο στάδιο
ανάπτυξής τους, όμως, δεν ακολουθήθηκε κανένας σχεδιασμός, δεν έχουν ληφθεί
υπόψη οι ανάγκες και οι δυνατότητες της χώρας, οι διαφαινόμενες τάσεις στον
διεθνή χώρο, ο διεπιστημονικός χαρακτήρας των σύγχρονων προβλημάτων, η
βιωσιμότητα του κάθε προγράμματος… και προπαντός το σχέδιο οργάνωσης των
μεταπτυχιακών σπουδών έχει τη δική του… ιστορία. Οι μεταπτυχιακές σπουδές
σηματοδοτούν την αξιοπιστία της χώρας και πρέπει να αντιμετωπιστούν ως
προτεραιότητα αιχμής.
Πριν από την έγκριση και λειτουργία ενός προγράμματος Μ.Σ. πρέπει να
εξασφαλιστούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις που είναι: υποδομές, κατάλληλο
επιστημονικό δυναμικό, κριτήρια αξιολόγησης, συμβατότητά του με τους στόχους
και τις προτεραιότητες της χώρας, προοπτικές ανανέωσης και προσαρμογής στις
μεταβαλλόμενες συνθήκες, βιωσιμότητα, δυνατότητες αλληλεπίδρασης με
λειτουργούντα συναφή ΠΜΣ της χώρας και του εξωτερικού… Η σημερινή κατάσταση
είναι μάλλον προβληματική και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με γνώμονα την
ποιότητα των Μ.Σ. και την αξιοπιστία της χώρας.
Όπως είναι γνωστό, οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας και η πολυπλοκότητα
των προβλημάτων και των εφαρμογών υπαγορεύουν την αναγκαιότητα σε ανθρώπινο
δυναμικό με εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία. Οι Μ.Σ. υψηλού επιπέδου είναι
πιο πολύ και από αναγκαίες. Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και τις
διαφαινόμενες ανάγκες της δικής μας κοινωνίας, οι Μ.Σ. πρέπει να στοχεύουν στη
δημιουργία στελεχών που να μπορούν να αφομοιώνουν τη νέα πραγματικότητα και να
έχουν τη δυνατότητα να παράγουν νέα γνώση (βασική, εφαρμοσμένη, αναπτυξιακή) ή
να μεταφράζουν τη νέα γνώση σε προϊόντα και υπηρεσίες σε αντικείμενα, π.χ. τον
πολιτισμό, τη νέα οικονομία, το περιβάλλον, τις νέες τεχνολογίες, την υγεία,
τα νέα υλικά, τη βιοτεχνολογία, τις μεταφορές… Μια κοινωνία με εξειδικευμένο
ανθρώπινο δυναμικό θα έχει τη δυνατότητα να μειώνει την ανεργία, να προωθεί
τις κυβερνητικές πολιτικές και να ενισχύει την ανταγωνιστικότητά της σε όλες
τις δραστηριότητές της.
Η ένταξη της χώρας μας στις έμπειρες κοινωνίες απαιτεί την έκφραση ποιότητας
σε όλες τις εκφάνσεις της. Ο ακαδημαϊκός χώρος έχει θεσμικό χρέος να συμβάλει
στην αξιοπιστία και το κύρος της χώρας υιοθετώντας τον υγιή ανταγωνισμό και
την αξιολόγηση των δράσεών του, π.χ. αξιολόγηση του διδακτικού και ερευνητικού
έργου.
Η ικανότητα των κοινωνιών να είναι ανταγωνιστικές στους τομείς αιχμής της
επιστήμης και της τεχνολογίας και η δυνατότητά τους να προβάλλουν οικουμενικές
αξίες θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το κύρος τους και το επίπεδο ζωής των
πολιτών τους στο μέλλον. Θα είναι μεγάλη αδικία η χώρα του λόγου, του λογισμού
και της αισθητικής να βρεθεί ουραγός και όχι πρωτοπόρος στην προσπάθεια του
ανθρώπου να χτίσει τον πολιτισμό του μέλλοντος.
Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς, είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
