Αναζήτηση
Η «βαθιά» ματιά…
… στον ανθρώπινο γενετικό κώδικα έδειξε πολύ λιγότερα από όσα περιμέναμε. Εκ
πρώτης όψεως, δεν είμαστε και τόσο πολύπλοκοι όσο κολακευόμαστε να πιστεύουμε:
τα γονίδιά μας αποδείχτηκε πως είναι μόλις το ένα τρίτο από όσα υπολογίζαμε. Ο
ανθρώπινος γενετικός «χάρτης», που τόσο πολύ ελπίζαμε να μας δείξει τον δρόμο,
αποδείχτηκε πως δεν είναι και τόσο κατατοπιστικός: δείχνει μονάχα ένα γενικό
προσανατολισμό, αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς ακριβώς ο ανθρώπινος οργανισμός
«διαβάζει» τον γενετικό κώδικα. Ο «χάρτης» που ελπίζαμε να μας δώσουν οι
επιστήμονες δεν βγάζει πουθενά το παραδέχεται και ο Κρεγκ Βέντερ, ο
επιστημονικός διευθυντής της Celera που πρωτοστατεί στις βιοτεχνολογικές
έρευνες.
Οι υποσχέσεις…
|
|
… βέβαια δεν παύουν να είναι μεγάλες, καθώς, όσο πιο βαθιά θα προχωρούμε
στην κατανόηση των μηχανισμών των γονιδίων, τόσο πιο αποτελεσματικά θα
μπορούμε να θεραπεύουμε σοβαρές αρρώστιες. Όμως, οι επιστήμονες προειδοποιούν
για τις εξίσου σοβαρές νομικές, ηθικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Για να
«εισπράξουμε» τα οφέλη, λένε, η γνώση πρέπει να πηγαίνει χέρι χέρι με τη
σοφία. Και η σοφία υπαγορεύει να μην περιμένουμε εύκολες απαντήσεις σε
ερωτήματα δύσκολα σαν και αυτά: Η γενετική θα διαλύσει το μυστήριο που
περιβάλλει τη ζωή; Το ποιοι είμαστε, πώς ζούμε και πώς πεθαίνουμε είναι άραγε
καθορισμένο από τα γονίδιά μας; Ο άνθρωπος θα «διαβάζεται» σαν μια αλληλουχία
ψηφίων που θα μπορεί να αποθηκεύεται σε μια βάση δεδομένων; «Η κατανόηση του
ανθρώπινου γονιδιώματος δεν θα αναιρέσει την έννοια της ελεύθερης βούλησης»,
λέει ο Φράνσις Κόλινς, ένας από τους επιστήμονες που μετέχουν στις διεθνείς
έρευνες για τη χαρτογράφηση του γονιδιώματος. «Δεν πρόκειται να μας βοηθήσει
ιδιαίτερα να αντιληφθούμε την πνευματικότητα του ανθρώπινου είδους».
Οι προεκτάσεις…
… είναι προφανείς και μας οδηγούν μακριά από τη μηχανιστική σκέψη και τον
γενετικό ντετερμινισμό, όπως προέβλεπε εδώ και είκοσι χρόνια ο Αμερικανός
βιολόγος Ρίτσαρντ Λιούοντιν. Αντί για τα 100.000 γονίδια που αρχικά νομίζαμε
πως συναποτελούσαν το ανθρώπινο γονιδίωμα, τελικά αποδείχτηκε πως έχουμε
30.000 μόλις τα διπλά από μια μύγα ή ένα σκουλήκι και μόλις 300 παραπάνω από
το ποντίκι. Όσοι λοιπόν ήλπιζαν μέχρι τώρα να αντλήσουν περηφάνια για το
ανθρώπινο είδος από τον αριθμό των γονιδίων, μάλλον θα πρέπει να το
ξανασκεφτούν. Όμως ούτε και η προέλευση των ανθρώπινων γονιδίων μπορεί να μας
κάνει περήφανους: εκατοντάδες από αυτά μπήκαν μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό
από βακτήρια.
Η ανακοίνωση…
… που έκαναν χθες οι επιστήμονες είχε και άλλες εκπλήξεις. Τα γονίδια
αποτελούν μόνο το 1,1% των χρωματοσωμάτων. Τι είναι αυτό το «υπόλοιπο» που
πάντα το υποτιμούσαμε; Τώρα, οι επιστήμονες σκύβουν ευλαβικά πάνω από αυτά τα
«σκουπίδια», γιατί εκεί ακριβώς πιστεύουν πως κρύβεται το μεγάλο μυστικό των
3,8 δισεκατομμυρίων ετών της εξέλιξης των ειδών. «Πρέπει να κοιτάξουμε πέρα
από τα γονίδια», λέει ο βιολόγος Ρίτσαρντ Γκάλαχερ στο περιοδικό «Nature».
«Γνωρίζουμε τι είναι τα γονίδια, αλλά δεν γνωρίζουμε τι ρόλο παίζει το
υπόλοιπο υλικό». Για άλλη μια φορά, η διαδικασία της γνώσης αποδεικνύεται
αέναη, τόσο που δεν επιτρέπει σε κανένα γενετιστή να κατεβάσει από τον θρόνο
τους τους αφηρημένους θεούς για να βάλει στη θέση τους το γονίδιο.
