Διαμάχη και για τον Πλούτωνα

Πλανήτης ή κομήτης; Αστεροειδής ή πλουτίνο; Η θέση του μακρινού και

άγνωστου Πλούτωνα στο ηλιακό μας σύστημα αμφισβητείται έντονα τον τελευταίο

καιρό και ουδείς γνωρίζει τι ακριβώς είναι ή πού να κατατάξει αυτό το ουράνιο

αντικείμενο. Το γεγονός μάλιστα, ότι είναι ο μόνος από τους εννέα πλανήτες που

δεν έχει δεχθεί ποτέ την επίσκεψη διαστημικής αποστολής, τον περικλείει με ένα

ακόμα σκοτεινότερο πέπλο μυστηρίου.

Αρκετοί αστρονόμοι αμφισβητούν την τιμητική θέση του Πλούτωνα ανάμεσα στους

πλανήτες, η οποία του ανήκει από την ανακάλυψή του, το 1930. Άλλες εποχές,

όμως, άλλα μεγέθη, λένε σήμερα οι επιστήμονες. «Αν ψάχνεις για πλανήτες,

πλανήτες θα βρεις»… Η Αστρονομία όμως, έχει προχωρήσει… έτη φωτός τα

τελευταία χρόνια, χάρη στη μεγάλη πρόοδο της διαστημικής τεχνολογίας. Ήταν

τόσες πολλές οι φωνές των σκεπτικιστών μάλιστα, τον τελευταίο καιρό, που ο

αρμόδιος οργανισμός για τον ορισμό των ουρανίων σωμάτων, η Διεθνής Αστρονομική

Ένωση, θεώρησε υποχρέωσή του να παρέμβει στη διαμάχη με επίσημη ανακοίνωση,

στην οποία υπερασπίζεται την τιμή του Πλούτωνα και τον αφήνει στη θέση του,

παρά την έντονη φημολογία… Παρ’ όλα αυτά, πολλοί παραδέχονται ότι οι λόγοι

για την απόφαση αυτή είναι περισσότερο συναισθηματικοί, παρά επιστημονικοί.

Για 71 χρόνια τώρα, όλοι ξέρουν τον Πλούτωνα ως πλανήτη, δύσκολο να αλλάξει

status.

Γιατί όμως αυτή η διαμάχη ξαφνικά; Πρώτα από όλα, ο Πλούτωνας είναι ο

μικρότερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος. Με μεγάλη διαφορά από τον επόμενο,

που είναι ο Ερμής. Και αυτός είναι σοβαρός λόγος για την επανεξέτασή του, αν

δεχθεί κανείς ότι το μέγεθος μετράει… τουλάχιστον στον ορισμό των ουρανίων

σωμάτων ως πλανήτες. Γιατί και σε αυτό, οι επιστήμονες διαφωνούν. Δεν υπάρχουν

δηλαδή, συγκεκριμένοι κανόνες που να ορίζουν τι είναι πλανήτης και τι όχι. Η

διάμετρός του είναι 2.274 χιλιόμετρα ­ ελάχιστη σε σχέση με τα 40.250 χλμ της

Γης για παράδειγμα ­ ενώ του Ερμή 4.910 χλμ. Και σαν να μην έφθανε αυτό, ακόμα

και επτά φεγγάρια άλλων πλανητών του… ρίχνουν μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα:

από τη δική μας Σελήνη μέχρι την Ιώ, την Καλλιστώ, τον Γανυμήδη και την Ευρώπη

του Δία και από τον Τιτάνα του Κρόνου μέχρι τον Τρίτωνα του Ποσειδώνα.

Αφού, λοιπόν, είναι τόσο μικρός, γιατί να είναι πλανήτης; Και γιατί να μην

είναι απλά ένα ακόμα από τα 100 plutinos ή υπερουράνια ή υπερποσειδώνια σώματα

που έχουν εντοπιστεί στο Σύμπαν να περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, πέρα από

την τροχιά του τελευταίου πλανήτη; Το πρώτο από αυτά ανακαλύφθηκε μόλις το

1992 και οι επιστήμονες πιστεύουν ότι υπάρχουν αρκετά ακόμα «εκεί έξω», στη

Ζώνη Κόιπερ. Οι ομοιότητες του Πλούτωνα με αυτά τα σώματα είναι τόσες, που

ίσως θα έπρεπε να καταταγεί στην ίδια κατηγορία με αυτά. «Για να είμαστε

ειλικρινείς, αν ανακαλύπταμε τον Πλούτωνα σήμερα, δεν θα τον ονομάζαμε

πλανήτη», τονίζει ο Μπέρνι Γουάλπ, μέλος της ομάδας Εξερεύνησης Πλανητών έξω

από το ηλιακό σύστημα στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϊ.

Δεύτερο σημαντικό ζήτημα που ενισχύει τις ενστάσεις των λιγότερο ρομαντικών

αστρονόμων, είναι η τροχιά του Πλούτωνα. Η 17 μοιρών γωνία της σε σχέση με τον

Ήλιο διαφέρει από αυτή των υπόλοιπων πλανητών και είναι πιο «στενόμακρη». Η

πορεία της μάλιστα, θυμίζει αυτή ενός κομήτη που διασταυρώνεται με το μονοπάτι

που ακολουθεί ο Ποσειδώνας στον Ουρανό, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον Χάλεϊ

και τη Γη. Και ­ ακόμα πιο… ύποπτο ­ δύο περιστροφές του Πλούτωνα γύρω από

τον Ήλιο αντιστοιχούν σε τρεις αντίστοιχους γύρους του Ποσειδώνα. Ο Πλούτωνας

συμπληρώνει μία περιστροφή κάθε 248 χρόνια.

Η μάζα από βράχο και πάγο παραμένει ένας παράξενος και μυστηριώδης κόσμος. Η

απόστασή του από τη Γη δεν διευκολύνει και πολύ την κατάσταση, μια που τα έξι

δισεκατομμύρια χιλιόμετρα έχουν κάνει απαγορευτική έως τώρα οποιαδήποτε σκέψη

της NASA για εξερεύνησή του από κοντά. Οποιαδήποτε σχέδια υπήρχαν για αποστολή

στον Πλούτωνα ναυάγησαν, προς στιγμήν, τον περασμένο Σεπτέμβριο, αλλά δύο

μήνες αργότερα, οι Αμερικανοί ανακοίνωσαν ότι το ξανασκέπτονται, λόγω έντονων

διαμαρτυριών των αστρονόμων.

Αν τελικά πλησιάσει τον Πλούτωνα ένα διαστημικό όχημα, ίσως λυθούν πολλά από

τα μυστήριά του, αφού η μελέτη της σύστασής του θα δείξει αν θα μπορούσε να

είναι κομήτης ή όχι. Αυτό βέβαια πρέπει να γίνει πριν από το 2004, για να

φθάσει εκεί το 2015, ημερομηνία που είναι ο στόχος της NASA. Αν καθυστερήσουν,

θα χάσουν την ευκαιρία να τον εξερευνήσουν για 230 χρόνια. Κι αυτό γιατί, λόγω

της απόστασής του από τον Ήλιο, η ατμόσφαιρα του Πλούτωνα ξεπαγώνει μόνο για

20-30 χρόνια από τα 248 που διαρκεί η περιστροφή του γύρω από τον ηλιακό

δίσκο. Λογικά, το διαστημόπλοιο θα χρειαστεί 12 χρόνια για να διασχίσει τα έξι

δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, αλλά αν φύγει εγκαίρως, θα μειώσει τον χρόνο στα

οκτώ χρόνια, χρησιμοποιώντας τη βαρύτητα του Δία. Όλα αυτά όμως, θα γίνουν με

τον όρο να μην ξεπεράσει τα 500 εκατομμύρια δολάρια το κόστος της αποστολής.

LINKS:

*

http://www.amnh.org/rose/rose.html

*

http://cfa-www.harvard.edu/cfa/ps/mpc.html

*

http://photojournal.jpl.nasa.gov/cgi-bin/PIAGenGatalogPage.pl?PIA00827

* http://www.gemini.edu

* http://www.iau.org