Κομμένο λουλούδι

Η σημερινή ορκωμοσία του προέδρου Τζορτζ Ουόκερ Μπους στην Ουάσιγκτον είναι

ακριβώς από τα γεγονότα που οι Αμερικανοί λατρεύουν ­ μια μεγάλη παρέλαση, ένα

σόου πατριωτικής διάστασης, η αίσθηση της αλλαγής. Για μια μέρα, ένα τεράστιο

και μαζί διχασμένο έθνος, θα ενωθεί. Ποτέ όμως στην πρόσφατη ιστορία δεν έχει

εκλεγεί πρόεδρος περιβαλλόμενος με λιγότερες προσδοκίες από τις σημερινές. Δεν

είναι μόνο που οι απλοί Αμερικανοί φοβούνται μεταστροφή της καλής τους τύχης

όσον αφορά τα οικονομικά, αλλά και το γεγονός ότι πολλοί πλέον εκφράζουν

σοβαρές αμφιβολίες για την κατεύθυνση της ηγεσίας τους.

Ο 20ός αιώνας ήταν ο αμερικανικός αιώνας, κατά τον οποίο κυριάρχησαν

αμερικανική αυθεντία και εξουσία σε κάθε τομέα. Τι γίνεται όμως με τον 21ο; Θα

δούμε άλλα 100 χρόνια αμερικανικής ηγεσίας στον κόσμο; ΄Η μήπως, αυτή η

τελευταία, του 2001 μοιάζει με κομμένο ρόδο, υγιές εξωτερικά αλλά ασθενές στο

εσωτερικό του;

Από τη στιγμή που η ιπτάμενη μηχανή των αδελφών Ράιτ απογειώθηκε το 1903, οι

πρωτοβουλίες και οι «εφευρέσεις» των Ηνωμένων Πολιτειών κυριάρχησαν στη ζωή

μας. Το πρώτο αεροπλάνο, ο πρώτος άνθρωπος στη Σελήνη, η ατομική βόμβα, η

Μάικροσοφτ, η Κόκα Κόλα, τα αυτοκίνητα Φορντ, η τεχνολογία στελθ, τα

χάμπουργκερ, το Χόλιγουντ, τα κορν φλέικς ­ όλα προϊόντα με σφραγίδα

αμερικανικής ιδιοφυΐας που άλλαξαν τον κόσμο μας. Από τις ακτές της Νορμανδίας

έως την εξάπλωση της δημοκρατίας, από τα ολυμπιακά χρυσά έως τα βραβεία

Νομπέλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσπούσαν πάντα τη μερίδα του λέοντος.

Οι ενδείξεις

Υπάρχουν όμως κάποιες ενδείξεις πραγματικής αλλαγής. Στην αμερικανική ηγεσία

εμπεριέχονταν πάντα κάποια στοιχεία «ηθικής σταυροφορίας». Οι Αμερικανοί

πιστεύουν ειλικρινά ότι ο αποκαλούμενος «αμερικανικός τρόπος» είναι ο

καλύτερος. Η δημοκρατία, η δικαιοσύνη είναι αρετές που η Αμερική και οι

ομοϊδεάτες σύμμαχοί της, μεταξύ των οποίων και η Βρετανία, έχουν επιβάλει σε

άλλες, λιγότερο τυχερές χώρες. Ως αποτέλεσμα, η Ευρώπη είναι σήμερα, πρώτη

φορά στην ιστορία, μία ήπειρος που εκτείνεται από τον Ατλαντικό έως τα

Ουράλια. Η δημοκρατία ευδοκιμεί στην πίσω αυλή του Θείου Σαμ, τη Λατινική

Αμερική, ενώ αναπτύσσεται και αλλού.

Κατά τη διάρκεια του αμερικανικού αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες κυριάρχησαν

διεθνώς σε πέντε τομείς ­ ήταν οι ηγεμόνες «ηθικά» και πολιτικά, οικονομικά

και στρατιωτικά καθώς και πολιτιστικά. Όμως, αυτόν τον αιώνα, η διεκδίκηση εκ

μέρους τους της ηγεσίας σε δύο τομείς υπονομεύεται σοβαρά, μάλιστα, την ώρα

που αντιμετωπίζουν προβλήματα και σε άλλους.

Είναι η ηγεμονία τους στα ήθη και την πολιτική που πλήττεται περισσότερο. Η

απουσία ηγεμονικής διάθεσης από την Ουάσιγκτον σε περιβαλλοντικά θέματα έχει

κάνει ακόμη και φίλους της να υποστηρίζουν ότι η ασφυκτικά γεμάτη αέρια

κοινωνία είναι εγωιστική και βραχυπρόθεσμη. Η προεδρία και η αντιπροεδρία στα

χέρια δύο Τεξανών πετρελαιάδων ­ του Τζορτζ Μπους και του Ντικ Τσέινι ­

συστήνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα απομακρύνονται όλο και περισσότερο από

τις οικολογικές ανησυχίες που εκφράζονται διεθνώς.

Οι προεδρικές εκλογές κατάντησαν ανέκδοτο για όλο τον κόσμο και υπονόμευσαν

ακόμη περισσότερο την αμερικανική διεκδίκηση της πολιτικής ηγεσίας. Στην ώριμή

τους δημοκρατία, οι Αμερικανοί δέχονται το αποτέλεσμα. Όμως ο υπόλοιπος κόσμος

αντικρύζει ένα σύστημα μερικώς διεφθαρμένο, τρωτό, άχρηστο, καταστροφικά

ακριβό, άδικο και… μια αποτυχημένη διαφήμιση για την αμερικανική πολιτική.

Όσο για τις αμερικανικές εμμονές αναφορικά με την οπλοκατοχή, την ηλεκτρική

καρέκλα και την απαγόρευση των αμβλώσεων, ακόμη και στις περιπτώσεις βιασμού

και αιμομιξίας, αυτές δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τις αξίες των

ευρωπαϊκών, και όχι μόνο, δημοκρατιών.

Στρατιωτικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν απρόκλητες. Ο πόλεμος του Κόλπου

έδειξε ότι μια υπερδύναμη στην εποχή της πληροφορικής μπορεί να χρησιμοποιήσει

καλύτερη τεχνολογία, υπολογιστές και έξυπνα όπλα για να εξοβελίσει τους

εχθρούς της.

Την ίδια ώρα όμως, η άλλη εμμονή της Αμερικής, η Εθνική Αντιπυραυλική Άμυνα ­

γνωστή ως ο Γιος του Πολέμου των Άστρων ­ ενισχύει τον αντιαμερικανισμό στην

Κίνα και τη Ρωσία, αφήνοντας κάποιους παραδοσιακούς συμμάχους της

μπερδεμένους. Οι επικριτές του επίμαχου συστήματος αναρωτιούνται γιατί η

Αμερική ξοδεύει δισεκατομμύρια δολάρια για την αυτοάμυνα από μια εισερχόμενη

πυραυλική απειλή, ενώ ένας τρομοκράτης μπορεί σε μια βαλίτσα να μεταφέρει

ατομικά, βιολογικά ή χημικά όπλα οδικώς, από αέρος ή θαλάσσης.

Η κουλτούρα

Όσο για την αμερικανική κουλτούρα, αυτή βασιλεύει ακόμη. Από τις έξυπνες

ταινίες του Χόλιγουντ (βλέπε «American Beauty») μέχρι τους μυθιστοριογράφους

(βλέπε Barbara Kingslover, Tom Glancy) ο κόσμος φαίνεται ότι της έχει

ιδιαίτερη αδυναμία. Όμως οι διαμαρτυρίες εναντίον των Μακ Ντόναλντς, των

γενετικά τροποποιημένων τροφίμων Μονσάντο και της κυρίαρχης αμερικανικής

παγκοσμιοποίησης, αποδεικνύουν ότι ακόμη και όσοι από εμάς αγαπούν ή έστω

εκτιμούν την Αμερική, δεν εντυπωσιάζονται που οι αξίες της δεν είναι καλύτερες

από τις δικές τους. Μάλλον το αντίθετο δηλαδή.

Στ’ αλήθεια ο νέος αΑμερικανικός αιώνας αρχίζει υπό τον Τζορτζ Ουόκερ Μπους;

Κάπου μακριά, σε μια ελεεινή αυλή του Κεντάκι ή της Αριζόνα, ένας νέος Μπιλ

Γκέιτς, η νέα αμερικανική αυθεντία, αναζητεί έμπνευση για να αλλάξει τον

κόσμο. Όμως αυτός ο αιώνας ξεκινάει με την αμερικανική πολιτική ηγεσία να

χρειάζεται περισσότερο από ποτέ στην ίδια την Αμερική. Η «σταυροφορία των

ηθών» θα πρέπει να ξεκινήσει από την Ουάσιγκτον. Διαφορετικά, ο επόμενος

αμερικανικός αιώνας θα γίνει μάρτυρας όχι ηγεμονίας αλλά απάθειας,

απογοήτευσης και αποτυχίας από την αμερικανική δημοκρατία.

***Αναδημοσιεύεται από τη «Sunday Express»