Αναζήτηση
Στην επιστήμη…
… αυτή που δημοσιεύεται σε βιβλία, ό,τι είναι ενδιαφέρον δεν είναι
πάντα και αληθές. Πολλά «εκλαϊκευτικά» επιστημονικά βιβλία ξεκινούν από την
πρόθεση να εξηγήσουν στους «απλούς» ανθρώπους νέες θεωρίες ή ανακαλύψεις, αλλά
τα περισσότερα από αυτά καταλήγουν να εξυπηρετούν μόνο μια σκοπιμότητα: την
επιθυμία των συγγραφέων τους να βγάλουν τις ιδέες τους περίπατο στον «δρόμο».
Αν αυτές οι ιδέες είναι ή όχι σωστές, φαίνεται πως δεν έχει ιδιαίτερη σημασία.
Άλλωστε, κάθε νέα θεωρία όσο και αν αυτή είναι εξωφρενική ενθαρρύνει έτσι
κι αλλιώς τον αναγνώστη να σκεφτεί τον κόσμο με έναν διαφορετικό τρόπο.
Το φαινόμενο…
|
|
… αυτών των βιβλίων εξετάζει το περιοδικό «Economist». Φέρνει για
παράδειγμα το βιβλίο του Μπράιαν Γκριν «Το κομψό σύμπαν». Ο συγγραφέας εξηγεί
τις απόψεις του για τη γενική θεωρία της σχετικότητας, την κβαντομηχανική και
τον χωροχρόνο των 11 διαστάσεων με αριστοτεχνικό τρόπο. Το γεγονός ότι κάπου
ομολογεί πως οι θεωρίες του μένουν ακόμη αναπόδεικτες δεν μειώνει την απόλαυση
του κειμένου. Άλλο ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το «Υλικό της πραγματικότητας»
του Ντέιβιντ Ντόιτς, φυσικού της Οξφόρδης. Ούτε λίγο ούτε πολύ υποστηρίζει πως
οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει τη «θεωρία του παντός», αλλά αρνούνται να το
παραδεχτούν, γιατί φοβούνται τις συνέπειές της. Μπορεί να μην είναι αρκετά
πειστικός, αλλά με τέτοιες ιδέες ο Ντόιτς κατορθώνει να τραβάει το ενδιαφέρον.
Το χαρακτηριστικό…
… που έχουν κοινό όλα αυτά τα βιβλία είναι πως, τραβώντας την προσοχή
του αναγνώστη, ξεπερνούν το μειονέκτημα ότι τα συμπεράσματά τους μπορεί να
είναι λανθασμένα το «ταξίδι» είναι πιο ενδιαφέρον από τον τελικό προορισμό.
Κάποια βιβλία μάλιστα περιορίζονται σε δοκιμαστικές, πειραματικές ιδέες,
φτάνει να είναι ευχάριστα εκεί εξαντλείται η φιλοδοξία του συγγραφέα. Η μόδα
με τις θεωρίες του χάους και της πολυπλοκότητας μπορεί να πέρασε μαζί με την
προηγούμενη δεκαετία, αλλά κάπου στην ίδια αυτή κατηγορία μπορεί να ενταχθεί
το βιβλίο «Πανταχού παρών» του Μαρκ Μπιουκάναν (Εκδ. Weidenfeld &
Nicolson), που θέλει να μας εξηγήσει γιατί ο κόσμος είναι πολύ απλούστερος από
όσο νομίζουμε. Ο ίδιος νομίζει πως τον απλοποιεί, χρησιμοποιώντας ένα
μαθηματικό μοντέλο για την κατάρρευση των αμμολόφων, προκειμένου να εξηγήσει
την κατάρρευση των κοινωνιών.
Πιο φιλόδοξο…
… ακόμη είναι το βιβλίο «Δημιουργία» (Εκδ. Weidenfeld &
Nicolson). Σ’ αυτό, ο Στιβ Γκραντ, ένας ταλαντούχος προγραμματιστής
ηλεκτρονικών υπολογιστών, ισχυρίζεται πως είναι σε θέση να εξηγήσει το
μυστήριο της ζωής και πως μπορεί να την δημιουργήσει τεχνητά. Αφού, λέει,
μπορεί να την μιμηθεί μέσα σε ένα κομπιούτερ, τα προγράμματα που προκύπτουν
από αυτό είναι «ζωντανά». Και έχει δίκιο, αρκεί να συμφωνήσει κανείς με τον
ορισμό που δίνει αυτός στη ζωή. Αναμφίβολα, τέτοια παχιά λόγια πουλάνε πολλά
βιβλία. Όμως, τα καλύτερα επιστημονικά βιβλία δεν παύουν να είναι εκείνα που
τηρούν τις γνωστές αρχές: υπόθεση, διερεύνηση, απόδειξη. Τα άλλα εξαντλούν τα
αποδεικτικά τους στοιχεία στον τίτλο.
