ΠΡΟΣΩΠΑ Η «πολιτιστική απολύμανση»

Οι αυριανές εκλογές αναμένεται να επιβεβαιώσουν πανηγυρικά την επικράτηση

της δημοκρατικής αντιπολίτευσης στη Σερβία· αλλά αυτό δεν αρκεί, λέει η Άνα

Μιλγιάνιτς.

Τριάντα ενός χρόνων σήμερα, η Άνα προσπαθεί εδώ και πέντε χρόνια στο Βελιγράδι

να αναβιώσει το πνεύμα της ελευθερίας στις τέχνες και τη δημόσια συζήτηση.

Μαζί και με άλλους συντρόφους της ίδρυσε το Κέντρο Πολιτιστικής Απολύμανσης ­

«ο όρος «απολύμανση» προέρχεται από το εγχειρίδιο που είχαμε παλιά στα σχολεία

και μαθαίναμε ότι, σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης, έπρεπε να ξεπλυθούμε από

τα ραδιενεργά κατάλοιπα και να ανασυστήσουμε το φυσικό μας περιβάλλον»,

εξηγεί. Το κέντρο παρουσίασε εκθέσεις για την πολιορκία του Σαράγεβο και της

Τούζλα, διακωμώδησε με θεατρικές παραστάσεις το κιτς του καθεστώτος, οργάνωσε

συζητήσεις και έγινε επανειλημμένα στόχος εφόδων της αστυνομίας.

Η «πολιτιστική απολύμανση» χρειάζεται, εξηγεί η Μιλγιάνιτς στο γαλλικό «Λ’

Εξπρές», επειδή «ζήσαμε σε μια μολυσμένη κοινωνία, όπου οι πολιτιστικές αξίες

είχαν αντικατασταθεί από την εθνικιστική προπαγάνδα. Τώρα πρέπει να

προωθήσουμε άλλες αξίες και να καταρρίψουμε επιτέλους τους μύθους της εθνικής

σερβικής ιστορίας μας ­ μια διαδικασία ανάλογη με την κάθαρση που γίνεται στο

θέατρο».

Η ιδέα που είναι σήμερα της μόδας στο Βελιγράδι, λέει η Σέρβα διανοούμενη,

είναι πως οι Σέρβοι ήταν τα κύρια θύματα του Μιλόσεβιτς. Η ίδια δεν το

δέχεται: «Αν ο Μιλόσεβιτς όπλισε τους Σέρβους, το έκανε ενισχυμένος από τη

συμμαχία των πολιτιστικών κύκλων της εποχής», εξηγεί. «Δεν έδρασε μόνος. Δεν

ξεχνώ εκείνο τον ηθοποιό που υποδύθηκε τον Ράντοβαν Κάρατζιτς στη σερβική

τηλεόραση, τον σκηνοθέτη που γύρισε μια ταινία προς δόξαν του Αρκάν. Δεν ξεχνώ

ότι η ηθική αρχή του έθνους, ο μεγάλος μας συγγραφέας Ντόμπριτσα Τσόσιτς,

δήλωνε το 1987: «Στον ρου της Ιστορίας, κερδίσαμε εναντίον των μεγάλων, αλλά

χάσαμε εναντίον των μικρών. Σήμερα αυτό πρέπει να αλλάξει!». Ανήγγελλε το

μέλλον: «Θα κάνουμε πόλεμο στους μικρούς και θα κερδίσουμε»».

Η Μιλγιάνιτς πιστεύει πως πρέπει να ανοίξει η συζήτηση για τις ευθύνες των

ελίτ που επέτρεψαν αυτή την πορεία και πως το πρώτο που οφείλει να κάνει η νέα

κυβέρνηση είναι να απαλλάξει τη χώρα από «την ηθική της απάτης, τον πολιτισμό

της κλεψιάς, που ήταν τελικά ο καλύτερος σύμμαχος του καθεστώτος. Οι

κερδοσκόποι του πολέμου ενσάρκωναν την επιτυχία και την καλή ζωή. Ο Αρκάν

δοξαζόταν σαν σταρ του Χόλλυγουντ». Αυτό βέβαια, τονίζει, δεν σημαίνει πως δεν

υπήρξε και η άλλη Σερβία, «εκείνοι που είπαν όχι, που αντιτάχθηκαν στην

αυθαιρεσία ή στην κλεψιά και παρέμειναν έντιμοι. Για τα παιδιά αυτών των

χαμένων χρόνων, η θετική ταύτιση με τους πολίτες αυτούς, αυτούς τους

συνηθισμένους ήρωες, έχει κρίσιμη σημασία».