Το απολίθωμα που μας «γέννησε»

Ο αρχαιότερος πρόγονος του ανθρώπου, ηλικίας έξι εκατομμυρίων ετών,

ανακαλύφθηκε πριν από ένα μήνα στην Κένυα από Γάλλους και Κενυάτες

παλαιοντολόγους, φέρνοντας την επιστήμη κοντά στον «χαμένο κρίκο» της εξέλιξης

του ανθρώπου. Η ανακοίνωση της επαναστατικής ανακάλυψης του «Ανθρώπου της

Χιλιετίας», όπως τον ονόμασαν, έγινε χθες στην Κένυα από τις δύο ερευνητικές

ομάδες, προκαλώντας ενθουσιασμό στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα της Παλαιοανθρωπολογίας.

Τα νέα ευρήματα προσθέτουν ενάμισι εκατομμύριο χρόνια στην αλυσίδα της γνώσης

μας για τους προγόνους του ανθρώπου. Το προηγούμενο απολίθωμα σε παλαιότητα

ανήκει στον Άραμι, τον Αυστραλοπίθηκο, ηλικίας τεσσεράμισι εκατομμυρίων ετών,

που βρέθηκε πριν από δύο χρόνια στην Αιθιοπία. Οι ερευνητές Μάρτιν Πίκφορντ

και Μπριζίτ Σενί ­ γνωστοί και καταξιωμένοι στον τομέα τους ­ ανακοίνωσαν χθες

ότι βρήκαν απολιθωμένα οστά που ανήκουν σε πέντε άτομα ­ θηλυκά και αρσενικά ­

ανθρωποειδών πλασμάτων στο μέγεθος χιμπατζή, που βάδιζαν στα δύο πόδια και

ήταν παμφάγα.

Η ανακάλυψη έγινε στους λόφους Τούγκεν στην περιοχή Μπαρίνγκο της Κένυας στις

25 Οκτωβρίου από ομάδες επιστημόνων του Κολέζ Ντι Φρανς στο Παρίσι και του

Εθνολογικού Μουσείου της Κένυας. Χρονολόγηση των οστών δεν έχει γίνει ακόμα,

όμως οι επιστήμονες μπορούν να προσδιορίσουν την ηλικία τους από τη

χρονολόγηση του εδάφους όπου βρέθηκαν, μέθοδος απόλυτα αποδεκτή στην επιστήμη

της Παλαιοανθρωπολογίας.

Ανακάλυψη

«Πρόκειται για μια επαναστατική ανακάλυψη στην επιστήμη μας, λόγω της ηλικίας

των ευρημάτων», επισημαίνει ο κ. Πάρις Παυλάκης, αναπληρωτής καθηγητής

Παλαιοανθρωπολογίας στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Ίσως

βρισκόμαστε μπροστά στον περίφημο χαμένο κρίκο της αλυσίδας της εξέλιξης του

ανθρώπινου είδους».

Τα ευρήματα τοποθετούνται χρονικά μέσα στην περίοδο που παρέμενε ένα μεγάλο

μυστήριο, δηλαδή από τα 10 εκατομμύρια χρόνια ως τα επτά εκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τότε έγινε η λεγόμενη τριχοτόμηση, δηλαδή ότι

ξεχώρισαν τρεις κλάδοι από τον κοινό πρόγονο των ειδών. Ο ένας κλάδος κατέληξε

στον σημερινό γορίλλα, ο δεύτερος στον σημερινό χιμπατζή και ο τρίτος στον

σύγχρονο άνθρωπο μέσω των Αυστραλοπιθήκων πρώτα και του γένους Homo στη

συνέχεια. «Βρίσκοντας το είδος αυτό, ηλικίας έξι εκατομμυρίων χρόνων, είναι

πραγματική επανάσταση γιατί φτάνουμε πολύ κοντά στα πρώτα μέλη των τριών

κλάδων», προσθέτει ο Έλληνας επιστήμονας, που έχει συμμετάσχει σε αντίστοιχες

ανασκαφές Αμερικανών παλαιοανθρωπολόγων, τη δεκαετία του ’90, στο Ζαΐρ και τη

Λιβύη.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα οστά δείχνουν ότι ο Άνθρωπος της Χιλιετίας

μάλλον κατατάσσεται στο είδος των Αυστραλοπιθήκων, δηλαδή των προγόνων του

ανθρώπου, κρίνοντας από το σαγόνι και τα δόντια. Οι κυνόδοντες είναι μικροί

και οι γομφίοι καλά ανεπτυγμένοι, ενώ συνολικά η διάταξη των δοντιών είναι

χαρακτηριστική των ζώων που διατρέφονται συνήθως με φρούτα και λαχανικά και

ευκαιριακά με κρέας. Ακόμα όμως και να μην ισχύει τελικά αυτό, τονίζει ο κ.

Παυλάκης, παραμένει πολύ σημαντικό εύρημα, γιατί βλέπουμε ποια είναι η πρώτη

μορφολογική διαφοροποίηση των τριών κλάδων των «χομινοειδών».

Ανάμεσα στα οστά που βρέθηκαν υπάρχουν καλοδιατηρημένα απολιθώματα του

μηριαίου οστού, που φανερώνουν ότι τα πόδια του Ανθρώπου της Χιλιετίας ήταν

ισχυρά και περπατούσε σε όρθια στάση. Παράλληλα, τα ισχυρά χέρια, όπως

φανερώνουν τα οστά, δηλώνουν ότι οι πρόγονοί μας αυτοί χρησιμοποιούσαν τα άνω

άκρα για να σκαρφαλώνουν στα δένδρα, αλλά όχι για να κρέμονται, όπως εκτιμούν

οι επιστήμονες.

Η περιοχή αυτή της Κένυας είναι γνωστή για τα σημαντικά ευρήματα στην

Παλαιοντολογία και παλαιότερα, μια που το έδαφος είναι πλούσιο σε ανθρακικό

και φωσφορικό ασβέστιο, που διευκολύνει την απολίθωση. Οι ερευνητές μάλιστα,

δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν τις ανασκαφές εκεί, γιατί πιστεύουν ότι κρύβει ακόμα

αρκετά στοιχεία για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.

Όπως λένε οι επιστήμονες που βρήκαν τα απολιθωμένα οστά των πέντε ατόμων,

φαίνεται πως η κατάληξη ενός τουλάχιστον, δεν ήταν και η ιδανικότερη… Ίχνη

από δαγκωματιά στο μηριαίο οστό αποκαλύπτουν ότι πιθανώς έπεσε θύμα ενός

μεγάλου σαρκοβόρου, ίσως ενός μακρινού προγόνου των αιλουροειδών. «Μάλλον

έσυρε το σώμα του πάνω σε ένα δέντρο, εκεί που έτρωγε το αιλουροειδές και

κομμάτια του έπεσαν στο νερό από κάτω», εξηγεί τη θεωρία του ο Πίκφορντ.

Ίχνη και στον Κόκκινο Πλανήτη

Απολιθώματα, όμως, φαίνεται πως δεν υπάρχουν μόνο στη Γη. Σύμφωνα με

ανακοίνωση της NASA, Αμερικανοί επιστήμονες που μελετούν χιλιάδες φωτογραφίες

από την επιφάνεια του Άρη εντόπισαν πιθανά ίχνη απολιθωμάτων που αιχμαλώτισαν

ενδείξεις ζωής σε ιζηματογενή στρώματα του Κόκκινου Πλανήτη.

Οι φωτογραφίες είναι του σκάφους Mars Global Surveyor και απεικονίζουν βραχώδη

στρώματα, που μοιάζουν να χρονολογούνται πριν από 3,5-4,5 δισεκατομμύρια

χρόνια, την περίοδο δημιουργίας του πλανήτη. Σε μερικά σημεία, οι προεξοχές

των βράχων φαίνεται να έχουν πάχος μέχρι και μερικά χιλιόμετρα και

εντοπίστηκαν σε οριζόντια διάταξη, όπως είναι το χαρακτηριστικό ιζηματογενών

στρωμάτων.

Σύμφωνα με το BBC και το CNN, την ανακοίνωση θα κάνουν αύριο σε συνέντευξη

Τύπου οι Μάικλ Μέιν και Κένεθ Έντζετ από το Σαν Ντιέγκο, ενώ ταυτόχρονα θα

δημοσιευθούν τα ευρήματά τους στο αυριανό τεύχος του επιστημονικού περιοδικού

«Science». Πρόκειται για τους ίδιους επιστήμονες, που πριν από λίγον καιρό

εντυπωσίασαν την επιστημονική κοινότητα ανακαλύπτοντας ίχνη νερού στην

επιφάνεια του Άρη. Όπως φαίνεται από τις νέες φωτογραφίες, οι προεξοχές των

βράχων βρίσκονται μέσα σε κρατήρες και ανάμεσα σε χάσματα, ένδειξη εναπόθεσής

τους στον βυθό πιθανών λιμνών. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι απολιθώματα ή

άλλες ενδείξεις προηγούμενης ζωής στον Άρη μπορεί να κρύβονται στα ιζηματογενή

στρώματα, όπως ακριβώς και στη Γη.

Και πλανήτης

Ολοκληρώνοντας… το τρίο των εντυπωσιακών επιστημονικών ανακαλύψεων της

χθεσινής ημέρας, αστρονόμοι από την Αριζόνα ανακοίνωσαν ότι εντόπισαν ένα νέο

ουράνιο σώμα ­ πιθανώς πλανήτη ­ στο ηλιακό μας σύστημα. Περιστρέφεται γύρω

από τον Ήλιο πίσω από τον Ποσειδώνα και φαίνεται να έχει τη μισή διάμετρο από

τον Πλούτωνα, τον τελευταίο πλανήτη που ανακαλύφθηκε, το 1930.

Το προσωρινό του όνομα είναι 2000 WR106 και ανακαλύφθηκε στις 28 Νοεμβρίου από

την ομάδα Spacewatch του Πανεπιστημίου της Αριζόνας, που «χτενίζει» τον ουρανό

για να εντοπίσει κομήτες καιεπικίνδυνους αστεροειδείς. Μελλοντικές

παρατηρήσεις και φασματοσκοπικές αναλύσεις θα αποκαλύψουν περισσότερα για την

ταυτότητα του άγνωστου ουράνιου αντικειμένου.