Κάτι τρέχει με τον… Πούτιν

Κάτι δεν πάει καλά στη συμπεριφορά του προέδρου Πούτιν. Στη διάρκεια της

πυρκαγιάς που ξέσπασε στον πύργο της τηλεόρασης Οστάνκινο, ο Ρώσος πρόεδρος

χρησιμοποίησε τα κανάλια που ήταν ακόμη διαθέσιμα για να δηλώσει την παρουσία

του στον τόπο της καταστροφής και να στείλει στη χώρα ένα ιδιαίτερα

ανησυχητικό μήνυμα: η Ρωσία καταρρέει, η ζωτική της υποδομή διατρέχει σοβαρό

κίνδυνο.

Δεκαπέντε ημέρες νωρίτερα, όταν ενημερώθηκε για την τραγωδία του «Κουρσκ» και

οι τηλεοπτικοί σταθμοί λειτουργούσαν κανονικά, ο πρόεδρος είχε διαλέξει

αντίθετα να κλειστεί στη σιωπή και να μη διακόψει τις διακοπές του.

Η απλούστερη ερμηνεία αυτής της συμπεριφοράς είναι ότι ο αρχηγός του Κρεμλίνου

διδάχθηκε το μάθημά του, ότι οι επικρίσεις που δέχθηκε «έπιασαν τόπο» και ότι

οι φλόγες στον Οστάνκινο τού πρόσφεραν μια μοναδική ευκαιρία να επανορθώσει.

Με την ερμηνεία αυτή όμως, γράφει ο ανταποκριτής της «Κοριέρε ντέλα Σέρα» στη

Μόσχα, δεν συμφωνούν όλοι στη ρωσική πρωτεύουσα. Υπάρχουν κι εκείνοι που

ισχυρίζονται ότι οι κινήσεις του Πούτιν ήταν μελετημένες. Κι ότι χάρις σ’

αυτές τις κινήσεις, και την ψυχραιμία που επέδειξε, κατάφερε να βγει από την

κρίση των τελευταίων εβδομάδων ενισχυμένος, όχι εξασθενημένος.

Μπροστά στο τραγικό θέαμα μιας χώρας που παρακολουθούσε βουβή την τραγωδία του

«Κουρσκ» και ενός προέδρου που απείχε, η εκτίμηση που κυριαρχούσε τόσο στη

Ρωσία όσο και στον υπόλοιπο κόσμο ήταν ομόφωνη: ο πρόεδρος Πούτιν ήταν

απροετοίμαστος και ανίκανος να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να

αντιμετωπίσει την κοινή γνώμη, γι’ αυτό και παρέμεινε στον τόπο των διακοπών

του. Πολλοί μάλιστα είπαν ότι ο Πούτιν βυθίστηκε μαζί με το «Κουρσκ», ότι η

ζημιά που υπέστη ήταν ανεπανόρθωτη, ότι ήδη ετοιμαζόταν ο διάδοχός του.

Η KGB

Όλοι όσοι εξέφρασαν αυτές τις απόψεις ξέχασαν κάτι πολύ σημαντικό: την KGB,

στην οποία θήτευσε ο Ρώσος πρόεδρος, όπως άλλωστε και ο προκάτοχός του Σεργκέι

Στεπάσιν και ο κυριότερος αντίπαλός του Γεβγένι Πριμακόφ. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν

μπορεί να έχει χιλιάδες ελαττώματα, αλλά επειδή πέρασε πολλά χρόνια στην KGB

γνωρίζει πολύ καλά πώς να καλλιεργεί την εικόνα του. Αν λοιπόν σώπασε για

τόσες ημέρες, αν έμεινε στο Σότσι την ώρα που ολόκληρη η Ρωσία αγωνιούσε για

την τύχη των ναυτών της, αν εννοούσε να αποφασίσει αυτός και μόνον αυτός πότε

θα συναντηθεί με τους συγγενείς των θυμάτων, αν έδειξε μια τόσο περίεργη

συμπεριφορά, είχε ασφαλώς τους λόγους του.

Ποιοι ήταν αυτοί οι λόγοι; Πρώτα απ’ όλα είναι γνωστό ότι ο Ρώσος πρόεδρος

ενημερώθηκε για τη βύθιση του «Κουρσκ» με 20 ώρες καθυστέρηση. Οι πληροφορίες

λένε ότι έγινε έξαλλος. Του εξήγησαν όμως ότι είναι πιθανότατα πολύ αργά και

ότι οι ελπίδες να σωθεί έστω και ένας ναυτικός ήταν ελάχιστες. Ακολουθεί,

λοιπόν, την εξής στρατηγική: αφήνει τους ναυάρχους και τους στρατηγούς να

φθαρούν προσπαθώντας να ενημερώσουν μια όλο και πιο απαιτητική εγχώρια και

διεθνή κοινή γνώμη, δέχεται με καθυστέρηση την ξένη βοήθεια (αφού πρέπει να

λάβει υπόψη του και τους εθνικιστές στη χώρα του) και εμφανίζεται στο

προσκήνιο όταν το δράμα έχει τελειώσει βεβαιώνοντας ότι δεν ήθελε να

διαταράξει το έργο των σωστικών συνεργείων. Το αποτέλεσμα είναι η δημοτικότητά

του να μειωθεί από 73% σε 65%.

Αν ο Πούτιν είχε συμπεριφερθεί με «φυσιολογικό» τρόπο, λένε ορισμένοι

σύμβουλοί του, η προσωπική του ζημιά δεν θα ήταν μικρότερη. Ακολουθώντας όμως

τη συγκεκριμένη στρατηγική, αποκόμισε μια σειρά στρατηγικών πλεονεκτημάτων.

Πρώτον

Πήρε τις αποστάσεις του από τη γιελτσινική παράδοση, αποφεύγοντας να πάρει

αμέσως κεφάλια. Το προσωρινό κενό εξουσίας που δημιουργήθηκε όμως μετά τη

βύθιση του «Κουρσκ» κατάφερε στη στρατιωτική ιεραρχία ένα πλήγμα πολύ

μεγαλύτερο απ’ αυτό που υπέστη ο πρόεδρος. Ο τελευταίος, που είχε γίνει κατά

κάποιο τρόπο όμηρος των στρατιωτικών μετά την ανολοκλήρωτη επιχείρηση στην

Τσετσενία, απαλλάσσεται τώρα από την κηδεμονία τους και είναι ελεύθερος να

κάνει τις μεταρρυθμίσεις που θεωρεί αναγκαίες στις ένοπλες δυνάμεις.

Δεύτερον

Εξασθενημένη από την κρίση βγαίνει και η κυβέρνηση, με αποτέλεσμα ο Πούτιν να

καταφέρνει να απομακρυνθεί και από την ομάδα των «Γιελτσινικών». Οι φήμες

οργιάζουν ότι ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Κασιάνοφ θα χάσει τη θέση του, ενώ τρίζει

και η καρέκλα του προσωπάρχη Αλεξάντρ Βολόσιν.

Τρίτον

Λίγοι πρόσεξαν τη σφοδρή επίθεση του Πούτιν εναντίον των ολιγαρχών στην

τηλεοπτική ομιλία που εκφώνησε μετά το τέλος της κρίσης. Στις αναφορές του για

τις πολυτελείς βίλες που διατηρούν ορισμένοι στη Γαλλία και την Ισπανία την

ώρα που η πατρίδα τους καταρρέει, πολλοί Ρώσοι αναγνώρισαν τον Μπερεζόφσκι και

τον Γκουσίνσκι. Κατηγορώντας τους ότι είναι προδότες, και επιπλέον υποκριτές

αφού κάνουν έρανο για τις οικογένειες των θυμάτων του «Κουρσκ», ο Πούτιν

αποκτά ένα ακόμη όπλο εναντίον τους και εναντίον των ομίλων που διευθύνουν.

Τέταρτον

Η τραγωδία του «Κουρσκ» δεν διατάραξε τις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση. Ο

Πούτιν δεν μίλησε ποτέ για σύγκρουση με ένα υποβρύχιο του ΝΑΤΟ.

Αντίθετα, ήταν εκείνος που από το μακρινό Σότσι δέχθηκε την ξένη βοήθεια, που

θα συνεχιστεί όσον καιρό χρειαστεί για να ανελκυστεί το μοιραίο υποβρύχιο. Η

διαπραγματευτική του θέση τόσο στο Τόκιο όσο και στα Ηνωμένα Έθνη όπου θα

παραστεί στη «Συνάντηση της Χιλιετίας», είναι τώρα ισχυρότερη.

Είναι άραγε όλα τα παραπάνω αλήθεια; Η συμπεριφορά του Πούτιν κατά τη διάρκεια

της φωτιάς στον Οστάνκινο μοιάζει, πάντως, να τα επιβεβαιώνει. Το μήνυμα που

έστειλε στους Ρώσους ήταν σαφές: κληρονόμησα μια χώρα σε ερείπια, αλλά η

ευθύνη δεν είναι δική μου, πρέπει λοιπόν να αποκτήσω την ελευθερία που

χρειάζομαι για να φέρω τη βάρκα πάλι στα ίσια.

Αν η σχολή της KGB λειτούργησε μ’ αυτόν τον τρόπο, αν αυτά ήταν τα κίνητρα

της συμπεριφοράς του Πούτιν, αυτό σημαίνει ότι ο πρόεδρος παίζει ένα παιχνίδι

υψηλού κινδύνου. Μια νέα συμφορά θα απειλούσε σοβαρά τη μάχη για τον

εκσυγχρονισμό, που σε τελευταία ανάλυση είναι μάχη για την εξουσία. Θέλοντας

να εδραιώσει την εξουσία του, ο Βλαντίμιρ Πούτιν κινδυνεύει να τη χάσει. Ας

μην τον θεωρούμε βλάκα, όμως, θα ήταν μεγάλο λάθος.

Ο καλύτερος φίλος του προέδρου!

Έναν καινούργιο φίλο στην Ιαπωνία απέκτησε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν

στο πρόσωπο του Πούτι, ενός μικρού σκύλου-ρομπότ που του χάρισε ο Ιάπωνας

πρωθυπουργός Γιοσίρο Μόρι, κατά τη διάρκεια της δίωρης συνάντησής τους στο

Τόκιο.

Όταν ο Ρώσος πρόεδρος έκπληκτος, αλλά γελώντας, χάιδεψε το σκυλί-ρομπότ στο

κεφάλι, εκείνο άρχισε να τραγουδάει τον εθνικό ύμνο της Ρωσίας, μετά ένα λαϊκό

ρωσικό τραγούδι και τέλος είπε μερικές λέξεις στα ρωσικά.

Η συνάντηση των δύο ηγετών, πάντως, δεν είχε μόνο γέλια και τραγούδια.

Ο Ρώσος πρόεδρος ενημέρωσε τον Μόρι ότι η πρόταση του Τόκιο να επαναχαραχθούν

τα σύνορα των δύο χωρών ώστε να αναγνωριστούν τέσσερα νησιά ως ιαπωνικά δεν

μπορεί να αποτελέσει τη βάση ενός αμοιβαία αποδεκτού συμβιβασμού. Και ο

Ιάπωνας πρωθυπουργός δεν πείστηκε ότι η Ρωσία έχει γίνει μια αρκετά ασφαλής

και αξιόπιστη χώρα ώστε να επενδύσουν εκεί τα χρήματά τους οι Ιάπωνες

επιχειρηματίες.

Παρά τις διαφωνίες αυτές, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να έχουν στο εξής μια

επίσημη συνάντηση τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.