Αναζήτηση
Έγκυρη δημοσκόπηση πρόσφατα παρουσίασε την παράδοξη προτίμηση μιας
πλειονότητας συμπολιτών μας σε δυο αντιφατικά στοιχεία: την αναγραφή του
θρησκεύματος στην αστυνομική ταυτότητα και τον χωρισμό Εκκλησίας – Πολιτείας.
Πώς εξηγείται αυτή η φαινομενική αντιφατικότητα;
Η πρώτη επιλογή δείχνει θρησκευτικότητα, η άλλη όμως προτίμηση καταδεικνύει
ιδιωτικότητα. Ο χωρισμός Εκκλησίας – Πολιτείας χωρεί, όταν ο πολίτης ιδιωτεύει
και ο άνθρωπος κατανοεί τον εαυτό του ως άτομο.
Τότε κυριαρχεί το «ιδιωτικό όραμα» και επικρατούν η ιδιώτευση, η εσωστρέφεια
και η απομόνωση του ατόμου από την κοινωνία με τη συνακόλουθη αλλοτρίωσή του.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο ιδιώτευσης αναδύεται ευκολότερα και ευδοκιμεί ανετότερα
η παντοειδής θρησκευτικότητα είτε μαζικά όπως των μεγάλων ιστορικών θρησκειών
είτε ατομικά σαν τη νεοθρησκευτικότητα («Νέα Εποχή», νεοπαγανισμός,
σατανισμός, σέκτεες).
Ποιο από τα δύο υπερισχύει και προηγείται άραγε; Η θρησκευτικότητα ή η
ιδιωτικότητα;
Το ερώτημα δεν είναι «ακαδημαϊκό» ούτε επινοημένο, αλλά πραγματικό και
κρίσιμο.
Αν προηγείται η θρησκευτικότητα, τότε θα πρέπει να έχουμε ανεπτυγμένη
κοινωνικότητα, αφού από τη φύση της η θρησκεία είναι υπερατομική,
διαπροσωπική, κοινοτική, κοινωνική, συλλογική οντότητα. Αν όμως προέχει η
ιδιωτικότητα, τότε μέσα στο πλαίσιο της εξατομίκευσης του βίου μας επέρχεται η
εκκοσμίκευση με το λαϊκό κράτος και η θρησκεία αποκεντρώνεται,
περιθωριοποιείται, για να θεσπισθεί ο χωρισμός Εκκλησίας – Πολιτείας.
Έχουμε τη βάσιμη υπόνοια ότι στην πρόσφατη δημοσκόπηση αποκαλύφθηκε η
ιδιωτικοποίηση του σύγχρονου νεοελληνισμού και όχι η θρησκευτικότητα του
ελληνικού λαού. Οι συγκαιρινοί συμπολίτες μας δήλωσαν ότι ιδιωτεύουν και όχι
ότι θρησκεύουν.
Ή μάλλον επειδή ιδιωτεύουν, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο θρησκεύουν. Αυτό που
κυριαρχεί στη ζωή τους συνειδητά και πιο πολύ ασυνείδητα είναι η εξατομίκευση,
γι’ αυτό θα επακολουθήσει συντομότατα μάλιστα η εκκοσμίκευση. Η
θρησκευτικότητα μοιάζει νά ‘ναι πρόσκαιρη και επιφανειακή.
Κανένας εφησυχασμός και καμιά θριαμβολογία δεν επιτρέπεται να παραπλανήσουν
την εκκλησιαστική ηγεσία.
Οι συγκαιρινοί νεοέλληνες ιδιωτεύουν, γι’ αυτό θρησκεύουν.
Όποιος φαντάζεται κάτι άλλο, τον παραπέμπουμε στην Πολωνία.
Προ εικοσαετίας, η πολωνική κοινωνία θρησκευόταν με τον Βαλέσα και τον
συμπατριώτη της πάπα.
Ύστερα από δέκα χρόνια, το πολωνικό Κοινοβούλιο υπερψήφιζε τη νομιμοποίηση των
αμβλώσεων παρά τις ηχηρές διαμαρτυρίες της ρωμαιοκαθολικής ιεραρχίας.
Ο Μάριος Μπέγζος είναι αναπληρωτής καθηγητής στον Τομέα Συστηματικής Θεολογίας
– Συγκριτικής Φιλοσοφίας της Θρησκείας, της Θεολογικής Σχολής του
Πανεπιστημίου Αθηνών.
