Στον αφανισμό, με σπασμένα φρένα

Ο Ντον Γουίνσλοου είναι ένας από τους τελευταίους βιωματικούς συγγραφείς που έπαιξε τη ζωή του κορόνα – γράμματα και επέζησε. Θα μου πείτε, επιλογές είναι αυτές. Ομως ο Ντον Γουίνσλοου όπου σταθεί κι όπου βρεθεί υπογραμμίζει ότι δεν είναι γραφιάς οπισθοφυλακής. Εχει εμπλακεί στον πόλεμο των ναρκωτικών, καθότι πιστεύει ακράδαντα πως η μυθοπλασία είναι αυτή που λέει την αλήθεια. Η δημοσιογραφία απλά μεταφέρει την πληροφορία. Με την εμμονή του (όπως ομολογεί και ο ίδιος) κατόρθωσε να αναστήσει ένα είδος που θεωρούνταν «ξεπερασμένο». Δηλαδή το γκανγκστερικό θρίλερ, με πρωταγωνιστή την κοινωνία των μεγαλεμπόρων της κοκαΐνης. Στα σύνορα ΗΠΑ και Μεξικού η πολιτική του Στέιτ Ντιπάρτμεντ συναντά τα φαουστικά της είδωλα. Τους «Ελ σενιόρ» της παγκόσμιας βιομηχανίας των ναρκωτικών.

Για τον πρώην ιδιωτικό ντετέκτιβ με μεταπτυχιακό στη Στρατιωτική Ιστορία των ΗΠΑ, αυτό που λέμε «πιάτσα» είναι η ζωή του. Μετακινούμενος και ο ίδιος στην ευρύτερη περιοχή των συνόρων, ήρθε σε επαφή με τα σκληρότερα καρτέλ. Μαζί με το προηγούμενό του μυθιστόρημα «The power of the dog» και εν συνεχεία με «Το καρτέλ» ο Γουίνσλοου καλύπτει σχεδόν σαράντα χρόνια πολέμου. Λόγω των βιωμάτων του, μπορεί να αποδώσει την αλήθεια της πράξης και του σκεπτικού που προηγήθηκε. Κομβικό σημείο εδώ είναι πως ο συγγραφέας δεν μπαίνει καν στη διαδικασία να περιγράψει τον «άνθρωπο» πίσω από το επάγγελμα. Ισχυρίζεται πως αυτό θα συνιστούσε μέγιστη αντίφαση. Ξεδιπλώνει έναν καμβά παμφάγων χαρακτήρων, που από τη στιγμή που γεννήθηκαν θέτουν στρατηγικούς κανόνες στο δολοφονικό παιχνίδι του θύτη και του θύματος με εναλλασσόμενους ρόλους.

Η ιστορία λαμβάνει χώρα το 2004. Σημαδιακή χρονιά, όπως φαίνεται, για ό,τι επακολούθησε παγκοσμίως. Ο πράκτορας της Δίωξης Αρτ Κέλερ, ένας χαρακτήρας βγαλμένος από τους «Αδιάφθορους» αλλά με διπλάσια οργή και αποφασιστικότητα, ρίχνεται στα ίχνη του μεγαλύτερου ντίλερ του Κόλπου. Του Αδάν Μπαρέρα. Βεντέτα; Ξεκαθάρισμα λογαριασμών ή μια αναμέτρηση μέχρις εσχάτων στην Αγρια Δύση των ουσιών; Αμφότεροι βρίσκονται στη δίνη μιας δεκάχρονης οδύσσειας. Μιας καταδίωξης που κανείς από τους εμπλεκομένους δεν γνωρίζει τον σκοπό της τελικά. Το σίγουρο είναι πως οι ήρωες, όπως και ο συγγραφέας τους, δεν θα σταματήσουν πουθενά και σε τίποτα αν δεν πάρουν απαντήσεις. Οι συμπληρωματικοί αυτοί χαρακτήρες (μοναχικός λύκος ο Αρτ Κέλερ, φεουδάρχης ο Αδάν Μπαρέρα) τρέχουν με σπασμένα φρένα προς τον αφανισμό τους. Δεν έχει καμία σημασία ποιος είναι με το μέρος του νόμου και ποιος απέναντι. Τι σημαίνει ακριβώς νόμος στις φτωχογειτονιές της Σιναλόα, του Λαρέντο, της Τιχουάνα; Σίγουρα η απελπισία ανακατεμένη με την ακατάβλητη φιλοδοξία. Στη μέση το χρήμα. Αφθονο, απέραντο. Ικανό να πάρει ψυχές και να τις φέρει στα μέτρα του. Ο Αρτ Κέλερ αγρυπνά πώς θα σώσει την πίστη του ενώ ο Αδάν Μπαρέρα πώς θα συνομιλήσει με τον Θεό. Ο νόμος είναι μια ηθική πυξίδα για την οποία καθείς στον Κόλπο έχει τη δική του πατέντα.

Αρχικά ο Γουίνσλοου δεν ήταν καθόλου έτοιμος να γράψει «Το καρτέλ». Χρόνια ερευνών τον είχαν στραγγίξει. Είχε απομακρυνθεί από την οικογένειά του και κυρίως τον εαυτό του. Ως άνθρωπος που ενημερώνεται συστηματικά, ταράχτηκε από ένα τραγικό γεγονός: είκοσι άνθρωποι γαζώθηκαν μέρα μεσημέρι στην παραλία Ενσενάδα του Μεξικού, μια ώρα απόσταση από το Σαν Ντιέγκο όπου εκείνη την εποχή ο συγγραφέας έκανε διακοπές με τους οικείους του. Αναρωτήθηκε αν υπάρχει πάτος στο βαρέλι. Τα βάζει με την πολιτική των κυβερνήσεων της χώρας του λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ξοδεύουν εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο στο να εισάγουν «παράνομα» τα ναρκωτικά και μετά να πολεμούν «νόμιμα» τα καρτέλ. Είμαστε άξιοι της μοίρας μας» καταλήγει.

Ενας από τους βασικούς συγγραφικούς φόβους μυθιστορημάτων αυτής της κατηγορίας είναι να μην πέσουν στην παγίδα της «πορνογραφίας της βίας». Ο Γουίνσλοου το αποφεύγει, σεβόμενος τους νεκρούς. Δεν αλλοιώνει τους χαρακτήρες δίνοντάς τους κιτς περιγράμματα. Κυρίως όμως αποδίδει στο μέτρο του ανθρωπίνως δυνατού την αψάδα των γκέτο χωρίς να κουνά το δάχτυλο. Ενα περιβάλλον αμεσότητας, ρευστό, που δημιουργεί κανόνες από το μηδέν. Αν και δομούνται σκληρές ιεραρχίες, το αναπάντεχο θάρρος, η λυτρωτική θυσία, η γενναιοδωρία αποτελούν εκφάνσεις ενός μπερδεμένου κόσμου. Ενός αντεστραμμένου κατόπτρου της σημερινής συνθήκης.