Αγκαλιά με τις φυγόκεντρες δυνάμεις των ενστίκτων

«…Η ομορφιά, η ασχήμια, η χυδαιότητα έπρεπε να αναχαιτισθούν όπως στον ηθικό βίο οι ανομολόγητες ενορμήσεις μεταρσιώνονταν σε ευγενείς πράξεις, με μικρή ή μεγάλη προσπάθεια…». Κάπως έτσι ο Κωστής Παπαγιώργης στα «Υπεραστικά» (Καστανιώτης) μιλούσε για το πάγιο γνώρισμα της κλασικής τέχνης, τη μεταρσίωση, που υπαγορεύει την εξιδανίκευση στα δημιουργήματά της. Ο έρπων βίος, όμως, δεν μπορεί να κάτσει με τα χέρια σταυρωμένα και να δεχθεί τις επιταγές της αποστείρωσης. Ακολούθως ο τίτλος του βιβλίου προσεγγίζει τη φροϊδική αντιμετάθεση ρόλων και ερεθισμάτων όπου χυδαίο είναι το ανομολόγητα επιθυμητό. Ο απαγορευμένος καρπός. Ενα λογοκριτικό όριο που σπάει σε κομματάκια όταν αγγίξει την επιφάνεια ενός απαιτητικού μονοκοτυλήδονου όπως της ορχιδέας. Τα ορμέμφυτα που διαμορφώνουν την έλξη παρακολουθούν με ένταση την αναμέτρηση αυτή.

Στην πέμπτη της μυθοπλαστική προσπάθεια η Ελενα Μαρούτσου συνομιλεί σε έντεκα διηγηματικές πράξεις με αντίστοιχα ερωτικά μοτίβα επιδραστικών συγγραφέων τής παγκόσμιας λογοτεχνίας: Λόρενς, Γουλφ, Πόε, Ουάιλντ, Παπαδιαμάντη, Πόρτσια, Κάφκα, Πλαθ, Λάρκιν, Σαίξπηρ. Σκοπός εδώ δεν είναι να «επικαιροποιηθεί» η δραματουργία των κλασικών (δεν υπάρχει κανένας λόγος άλλωστε), αλλά να φωτιστούν πτυχές κάτω από τις νέες συνθήκες, του σήμερα. Η Μαρούτσου προχωρά σε αναδιάταξη των συμφραζομένων χωρίς να προσποιηθεί μονoσήμαντες και ίσως ανιστόρητες δομικές αποδομήσεις. Οι ραφές των επιρροών της μπορεί να είναι εμφανείς, ωστόσο αυτό δεν καθιστά το περιεχόμενο ευάλωτο σε ευκολίες.

Τεμαχισμένα είδωλα

Η μετάπλαση του κειμενικού έργου σε εικόνα αποτελεί καίριο σημείο της διαλεκτικής των καιρών μας. Σύμπτωμα ίσως των τεμαχισμένων ειδώλων τής μετανεωτερικότητας, όπως συνήθως λέγεται. Από τη στιγμή, δε, που η εικόνα μέσα από το βλέμμα ορίζει το πολιτισμικό στίγμα του σήμερα και δεν αναφερόμαστε σε φτηνά τερτίπια τύπου «κινηματογραφική γραφή», η εικονοκλαστική ανασύνθεση και της λογοτεχνικής εμπειρίας εν προκειμένω είναι μια κατάκτηση που η συγγραφέας την έχει εμπεδώσει. Τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου. Το οποίο ακουμπά στον εσωτερικό βιορυθμό των χαρακτήρων του. Συλλέκτες σπάνιων μορφών ερωτικού μάγματος οι περισσότεροι πρωταγωνιστές, τριγυρίζουν στην αυλή των θαυμάτων της σάρκας και εν συνεχεία εξετάζουν τις αντοχές τους στο διάσελο των επιθυμιών.

Τα κυρίως πρόσωπα των διηγημάτων είναι γυναίκες. Λοξοπατούν πάνω στο κράσπεδο που ενώνει το όνειρο με την πραγματικότητα. Κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να γκρεμιστούν. Ομως είναι ο μόνος δρόμος που γνωρίζουν. Ψηλαφίζουν το αναπάντεχο, εδραιώνουν τις αβεβαιότητές τους. Η σαρκική εμπλοκή στο βάθος κρύβει την ανάγκη για αυτογνωσία. Δίχως να είναι η απαραίτητη συνθήκη που θα διαμορφώσει τον σκοπό της ζωής τους. Παράλληλα οι ηρωίδες έλκονται από την ιδέα της ενοποίησής τους με έναν χαμένο πυρηνικό οικογενειακό δεσμό. Δεν είναι σε θέση να δεχτούν την αυτονομία. Αφήνονται χωρίς δεύτερη σκέψη στον παρασυρμό μιας τυχαίας συνάντησης απ’ όπου μπορεί να προκύψει δυνητικά μια σχέση. Αυτή η λυρική διαθεσιμότητα για επαφή δημιουργεί την ψευδαίσθηση της μονιμότητας. Της συγκατάβασης με το τραύμα που κουβαλούν μέσα τους. Ο ατόφιος ρομαντισμός που διαπνέει τον σπειροειδή φλοιό των διηγημάτων χρωματίζει έντονα τις γραμμώσεις σωμάτων που πάσχουν.

Γαϊτανάκι κορυφώσεων