Με πολύ ενδιαφέρον παρακολουθεί κανείς το «Mauthausen» (Ελλάδα, 2025), την πρώτη, ανήσυχη απόπειρα στη μεγάλου μήκους κινηματογραφική ταινία του Αρίσταρχου Παπαδανιήλ, ο οποίος στην ουσία επιμήκυνε τη μικρού μήκους ταινία του «MAUTHAUSEN: Αμα τελειώσει ο πόλεμος», κάνοντας με ευλαβική προσοχή μια δημιουργική επεξεργασία πάνω στο ανέκδοτο κείμενο του Ιάκωβου Καμπανέλλη για το Μάουτχάουζεν, «Οδοιπορικό Μαουτχάουζεν – Μάιος 1988», σε συνδυασμό με το κλασικό «Ασμα Ασμάτων» του Μίκη Θεοδωράκη. Βιολοντσέλο και θρήνος εν είδει απαγγελίας, συνδέονται υποβλητικά στην ταινία που είναι μια ασπρόμαυρης μουσικότητας κατάθεση μνήμης, ένας σπαραγμός διάρκειας περίπου μιάμισης ώρας που σου τσακίζει την καρδιά με την αδικία που διακρίνεις στην ιστορία: τον αδικαιολόγητο θάνατο αμέτρητων Εβραίων από το τέρας του ναζισμού στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – και όχι μόνο του Μαουτχάουζεν, παρότι το μεγαλύτερο μέρος των γυρισμάτων έλαβε χώρα στο εν λόγω στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Αυστρία. Ο Παπαδανιήλ σκέφτεται ποιητικά και κινηματογραφεί με όρους Τέχνης, όμως την ίδια ώρα επιδιώκει τον ρεαλισμό και τον κερδίζει με μια συγκλονιστική μαρτυρία μιλώντας με έναν επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος, του Ούγγρου Βίκτορ Νόιμαν, ο οποίος εξιστορεί το δράμα του με απόλυτη ψυχραιμία στον φακό του σκηνοθέτη (με τον ίδιο τον Παπαδανιήλ να τον παρακολουθεί ντυμένος με τη στολή των κρατουμένων).
Εκτός από τον Αρ. Παπαδανιήλ στην ταινία εμφανίζεται ο Αρης Ζέρβας που παίζει το βιολοντσέλο και να σημειωθεί ότι το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών (από πόρους του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον). Εχοντας στο επίκεντρο τη συναρπαστική ζωή και προσφορά των αγίων αδελφών Κύριλλου και Μεθόδιου από τη Θεσσαλονίκη, η δράση των οποίων τοποθετείται στον 19ο αιώνα, το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «Κύριλλος και Μεθόδιος – Οι φωτιστές των Σλάβων» (Ελλάδα, 2025) της Μαρίας Χατζημιχάλη – Παπαλιού φωτίζει πρωτότυπα το σπουδαίο έργο των αγίων σε ό,τι αφορά τη δημιουργία της σλαβικής γραφής που έδωσε τη δυνατότητα στους Σλάβους να αναδείξουν την ταυτότητά τους. Αφετηρία της ταινίας είναι το 1942: ο τοπικός ορθόδοξος επίσκοπος Γοράζδος που έκρυβε στην υπόγεια κρύπτη του ορθόδοξου ναού των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου τους αντιστασιακούς που έλαβαν μέρος στη δολοφονία του υπαρχηγού των SS Ράινχαρντ Χάιντριχ, εκτελείται μαζί τους έχοντας υποστεί σκληρά βασανιστήρια. Η ορθόδοξη Εκκλησία διώκεται σε ολόκληρη τη χώρα από τους ναζί και έτσι μπαίνουμε στην ιστορία μας: πώς βρέθηκε ένας ορθόδοξος ναός στην καρδιά της Ευρώπης; Ποιος ήταν ο πρώτος Γοράζδος, το όνομα του οποίου έφερε ο επίσκοπος – μάρτυρας του 20ού αιώνα; Η Μαρία Χατζημιχάλη-Παπαλιού μάς πηγαίνει 12 αιώνες πίσω και με την επίπονη έρευνά της μας βοηθά να γνωρίσουμε την ιστορία του εκχριστιανισμού των Σλάβων από τους θεσσαλονικείς αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο που έδρασαν σε πόλεις όπως οι Κωνσταντινούπολη, Ρώμη, Βαυαρία, Πράγα, Σόφια, Αχρίδα, Θεσσαλονίκη, Πρέσπες, Καστοριά κ.ά. και τους οποίους στο δραματοποιημένο τμήμα της ταινίας υποδύονται οι Γιώργος Φριντζήλας και Μιχάλης-Μάριος Γεωργίου (προβάλλεται από τις 20 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο Δαναός στην Αθήνα και από τις 27 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο Ολύμπιον στη Θεσσαλονίκη).
