Παρά τις πολλές ερμηνείες για την κρίση ψυχικής υγείας των εφήβων, ένας σημαντικός παράγοντας που συχνά παραβλέπεται είναι ο ύπνος. Αυτή η εκδοχή υποστηρίχτηκε σε ένα εξαιρετικό πρόσφατο βιβλίο που συζήτησε σε βάθος τη σύγχρονη κρίση της ψυχικής, και όχι μόνον, κρίσης υγείας των εφήβων στον δυτικό κόσμο (P. Weigle in «Mind the Children», by N. Schaefer Riley and S. Satel, Eds, AXI Press, 2025). Πράγματι, η εκτεταμένη χρήση οθονών έχει μειώσει δραματικά τον χρόνο ύπνου των εφήβων. Σύμφωνα με έρευνες, οι αμερικανοί έφηβοι περνούν έως και εννέα ώρες καθημερινά σε οθόνες, εις βάρος δραστηριοτήτων όπως η άσκηση, οι κοινωνικές επαφές, και κυρίως ο ύπνος. Η βιολογική τους ανάγκη για τουλάχιστον οκτώ ώρες ύπνου συνεπώς παραμένει αμετάβλητη, αλλά τα δύο τρίτα δεν την καλύπτουν. Αντίστοιχα υψηλά ποσοστά παρατηρούνται και στους έλληνες μαθητές.
Η υπερβολική χρήση οθονών υπονομεύει τον ύπνο με πολλούς τρόπους: οι έφηβοι μένουν ξύπνιοι περισσότερες ώρες, τα βιντεοπαιχνίδια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνουν την εγρήγορση, ενώ οι ειδοποιήσεις συχνά διακόπτουν τον ύπνο τους. Μερικοί σηκώνονται συνειδητά μέσα στη νύχτα για να μπουν στο Διαδίκτυο. Το μπλε φως από τις οθόνες πιθανόν να αποσυντονίζει τον βιολογικό ρυθμό, δυσκολεύοντας την έλευση ποιοτικού ύπνου.
Η έλλειψη ύπνου έχει σοβαρές συνέπειες: οι έφηβοι νυστάζουν στο σχολείο, προσπαθούν να καλύψουν τον χαμένο ύπνο τα Σαββατοκύριακα, αλλά δυστυχώς δεν αντιστρέφουν έτσι πλήρως τις βλάβες που προκαλεί η χρόνια στέρηση ύπνου. Αυτές περιλαμβάνουν φτωχή μνήμη, χαμηλή σχολική απόδοση, αυξημένο άγχος, καταθλιπτικές σκέψεις και κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας. Πολλές μελέτες σήμερα συνδέουν άμεσα τον αυξημένο χρόνο στις οθόνες με κακή ψυχική και σωματική υγεία μέσω της υποβάθμισης του ύπνου.
Ωστόσο, οι γονείς και οι έφηβοι δεν συνδέουν τη μειωμένη ψυχική διάθεση και την πτώση στην σχολική απόδοση με την έλλειψη ύπνου. Πολλοί νέοι βρίσκουν ανακούφιση στο να περνούν ώρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη νύχτα, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι αυτό επιδεινώνει την ψυχική τους ισορροπία και τη διανοητική τους λειτουργία. Επιπλέον, αρκετοί προτιμούν να παίρνουν χάπια για τον ύπνο αντί να περιορίσουν την ενασχόλησή τους με το κινητό, που είναι στην πραγματικότητα πολύ μια πολύ πιο αποτελεσματική λύση.
Τα παραπάνω σημαίνουν ότι η πιο αποτελεσματική λύση για την ψυχοσωματική υγεία των εφήβων είναι η απομάκρυνση των συσκευών από το υπνοδωμάτιο. Η φόρτιση των κινητών εκτός δωματίου και η αυτόματη διακοπή του Wi-Fi το βράδυ βοηθούν σημαντικά. Οι γονείς πρέπει να δώσουν το παράδειγμα, περιορίζοντας τη δική τους χρήση συσκευών τη νύχτα και καθιερώνοντας σταθερή ώρα κατάκλισης που να επιτρέπει τουλάχιστον εννέα ώρες ύπνου.
Η επαρκής ξεκούραση και ο σωστός, βαθύς ύπνος, αποτελούν ισχυρά όπλα για την ψυχική και σωματική υγεία των εφήβων. Ο καλός ύπνος ενισχύει τη μνήμη, τη γνωστική απόδοση, τη συναισθηματική διάθεση και την ψυχοσωματική ανθεκτικότητα στο στρες. Σε έναν κόσμο γεμάτο οθόνες, η συνειδητή προστασία του ύπνου μπορεί να αποδειχθεί η πιο ουσιαστική θεραπεία για την κρίση ψυχικής υγείας των εφήβων.
