Μπορεί ένα θραύσμα να αφηγηθεί μια ολόκληρη ιστορία; Μπορεί λίγοι στίχοι, θαμμένοι επί αιώνες στην άμμο της Αιγύπτου, να ζωντανέψουν μπροστά στα μάτια μας, εκεί ακριβώς όπου γεννήθηκε το αρχαίο δράμα; Αυτό επιχειρεί η παράσταση «Θραύσματα: Ευριπίδης» σε σκηνοθεσία Ευθύμη Θέου, που το φετινό καλοκαίρι θα κάνει πρωτότυπο ταξίδι στα αρχαία θέατρα της χώρας μας. Το Εθνικό Θέατρο με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και τη συνεργασία του Σωματείου Διάζωμα συνεχίζει για δεύτερη χρονιά το πρόγραμμα «Γνωριμία με αρχαία θέατρα της Ελλάδας». Η καινοτόμος αυτή δράση για την ανάδειξη των σωζόμενων αρχαίων θεάτρων της επικράτειας δίνει ραντεβού με το κοινό από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο, με ελεύθερη είσοδο σε χώρους πολιτισμού της Αττικής και των νησιών του Αιγαίου.
«Η σύμπραξη του θεάτρου, της αρχαιολογίας και των μνημείων δημιουργεί μια μοναδική ώσμωση, ένα τρίπτυχο που μόνο στην Ελλάδα μπορεί να υπάρξει. Η συνύπαρξη των αρχαίων θεάτρων με τα έργα που γράφτηκαν και παρουσιάστηκαν σ’ αυτά πριν από 2.500 χρόνια είναι προνόμιο ελληνικό. Σε μια εποχή γεωπολιτικής αστάθειας, όπου ο κόσμος αναζητά σταθερές αξίες και πηγές έμπνευσης, η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά δείχνει τον δρόμο. Μέσα από τη σύγχρονη δημιουργία, την ερμηνεία των καλλιτεχνών και την αρχαία γραμματεία, αποδεικνύεται πως το παρελθόν μπορεί να είναι εξίσου ζωντανό και επίκαιρο», ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κατά τη χθεσινή παρουσίαση της φετινής δράσης. Από την πλευρά της, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου Αργυρώ Χιώτη επεσήμανε πως ο οργανισμός «βγαίνει εκτός με μια παράσταση που από τη μία πλευρά μάς προτείνει να γνωρίσουμε αλλά και να επαναδιαπραγματευτούμε τη σχέση μας με αυτά τα αρχαία θέατρα, να τα δούμε αλλιώς, να τα κατοικίσουμε αλλιώς, να τα ακούσουμε αλλιώς, από την άλλη μάς προσκαλεί να βιώσουμε με έναν ξεχωριστό θεωρώ τρόπο, λεπτό, τρυφερό, ποιητικό, την εμπειρία σύνδεσης των θεάτρων αυτών με το αρχαίο κείμενο, την “ανασκαφή” του και “αναστήλωση” του».
Χαμένα έργα
Εμπνευση για τη φετινή παράσταση «Θραύσματα: Ευριπίδης» αποτέλεσε η ανακάλυψη το 2022 ενός παπύρου με αποσπάσματα από τα χαμένα έργα «Πολύιδος» και «Ινώ» του Ευριπίδη στη Φιλαδέλφεια της Αιγύπτου. Ο Ευθύμης Θέος, με 15ετή εμπειρία στη σύζευξη του θεάτρου και της αρχαιολογίας, καταδύεται στο τμηματικά σωζόμενο έργο του μεγάλου τραγικού για να παρουσιάσει μια αφηγηματική και μουσική σύνθεση που παντρεύει αυτά τα δύο είδη. «Με αφορμή αυτό το εύρημα, βουτήξαμε στα χαμένα κείμενά του, από τα οποία σώζεται από μία σκηνή έως ένας διάλογος ή και μία μόνο λέξη. Ενα θραυσματικό υλικό όλο κενά και τρύπες, που αφήνει όμως περιθώρια στην προσέγγιση και την ερμηνεία του, κι αυτή είναι άλλωστε και η γοητεία του», σχολίασε ο Ευ. Θέος.
Ο ίδιος επέλεξε να στήσει μια ιδιότυπη ανασκαφή από όπου αποκαλύπτονται θραύσματα λόγου και φωνών από το αρχαίο δράμα. Στίχοι ξεχασμένοι, κομμάτια από ρόλους και αφηγήσεις έρχονται στο φως μέσα από μια θεατρική διαδικασία που θυμίζει αρχαιολογική έρευνα. Πέντε ερμηνευτές, σαν τελετουργικοί σκαπανείς, κάτω από τον καυτό ήλιο, εξοπλισμένοι με εργαλεία ανασκαφής, από το «χώμα» που αναδεύουν, ανασύρουν εικόνες αρχαίων παραστάσεων και λεπτομέρειες της ζωής στα θέατρα όπου η ίδια παράσταση θα παρουσιαστεί. «Ο Ευ. Θέος κάνει μια ωραία σύζευξη: τα σπαράγματα του αρχαίου λόγου με τα σπαράγματα των μνημείων, και τα δύο αυτά μαζί αγκαλιάζονται και οδεύουν προς τον ουρανό. Αυτή τη διαδικασία καλούμαστε να βιώσουμε, να διαδώσουμε και να ευφρανθούμε παρακολουθώντας, αλλά και στηρίζοντας», τόνισε ο πρόεδρος του Σωματείου Διάζωμα Σταύρος Μπένος στην εκδήλωση.
Προκειμένου να διατηρηθεί η ρεαλιστική σύνδεση της ανασκαφής με το θέατρο, η παράσταση διάρκειας μιας ώρας θα πραγματοποιείται με φυσικό φως, απογεύματα, περιοδεύοντας όλο το καλοκαίρι στα αρχαία θέατρα Μήλου, Ερέτριας, Θάσου, Μυτιλήνης, Λήμνου, Καρθαίας (Κέα), Τραχώνων (Αλιμος), Ζέας (Πειραιάς) και στο αμφιθέατρο του Αγιου Ευστράτιου.
