Η δυναμική του άρθρου 29 Συντ.

Μέχρι τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, η ρήτρα του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ. για τη δημοκρατικότητα των πολιτικών κομμάτων περίμενε την ανακάλυψή της από τον νομοθέτη, τη νομολογία ή έστω τη θεωρία. Λίγοι ήταν εκείνοι που δέχονταν ότι η ρητή υποχρέωση των πολιτικών κομμάτων να εξυπηρετούν με την οργάνωση και τη δράση τους την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος αποτελούσε έναν επιτακτικό νομικό κανόνα που εμπεριείχε τη δυνατότητα επιβολής συνταγματικών κυρώσεων για την παραβίασή της (Γ. Σωτηρέλης, Χ. Ανθόπουλος, και πρώτος ο Δ. Τσάτσος, ειδικότερα όσον αφορά την τήρηση της αρχής της εσωκομματικής δημοκρατίας). Αντιθέτως, πριν αλλά και μετά το γεγονός αυτό, αρκετοί ήταν εκείνοι που αρνούνταν το αυτονόητο γραμματικό νόημα του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ. και επέμεναν να υποστηρίζουν, contra legem, ότι το άρθρο αυτό κατοχυρώνει έναν πολιτικό πλουραλισμό laissez-faire, χωρίς ουσιαστικές προϋποθέσεις, δηλαδή με μια δήλωση αυτοπιστοποίησης του δημοκρατικού χαρακτήρα των πολιτικών κομμάτων. Ολα αυτά όμως αποτελούν πλέον αντικείμενο της συνταγματικής ιστορίας της Μεταπολίτευσης. Το ισχύον δίκαιο των πολιτικών κομμάτων (άρθρο 6 του π.δ/τος 15/2022 και άρθρο 32 του π.δ/τος 26/2012), σε συνδυασμό με τις αιτιολογίες του ΣτΕ και του Αρείου Πάγου για την κατάφαση της συνταγματικότητας των σχετικών νομοθετικών προβλέψεων (ΣτΕ Ολ. 518/2015, ΑΠ Α1 Πολιτικό Τμήμα 8/2023 και 95/2023), επανέφεραν το άρθρο 29 παρ. 1 Συντ. στην αρχική του τροχιά. Η βασική παραδοχή στην οποία στηρίζονται αυτές οι νομοθετικές ρυθμίσεις και οι δικαστικές αποφάσεις είναι ότι αναγκαίο στοιχείο της συνταγματικότητας ενός κόμματος είναι η δημοκρατική οργάνωση και δράση του. Τα κόμματα που κινούνται έξω από το πλαίσιο του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ., λόγω του αντιδημοκρατικού τους χαρακτήρα, στερούνται συνεπώς συνταγματικής προστασίας.