Η 27η Ιανουαρίου έχει καθιερωθεί ως Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος: Την τιμάμε όμως στ' αλήθεια; Η απάντηση θα είναι σκληρή, αλλά ειλικρινής: Δεν την τιμάμε! Και δεν την τιμάμε γιατί, μέσα στην κούρσα αυτοπροβολής προσώπων και τα πλάγια σκουντήματα ποιος θα βγει μπροστά για να τον πιάσει καλύτερα ο φακός, ποιος θα κάνει τις περισσότερες χειραψίες με τους πολιτικούς και λοιπές διασημότητες, χάθηκε το νόημα της ημέρας. Που είναι ποιο; Η θυσία 65.751 ανδρών και γυναικών Εβραίων της χώρας, ανάμεσά τους ανήμπορων ηλικιωμένων και μικρών παιδιών στα κρεματόρια θανάτου των ναζί. Μικρότερος ο αριθμός Ελλήνων χριστιανικού δόγματος, αφού στο στόχαστρο προείχε η εξόντωση των Εβραίων της Ευρώπης, και άρα και των Ελλήνων.
Επί έξι δεκαετίες κανείς δεν μιλούσε γι' αυτή τη θυσία. Ούτε οι επιζώντες, ούτε οι απόγονοί τους. Οι λόγοι πολλοί, αλλά δεν είναι της παρούσης, έχουν αναφερθεί άλλωστε σε παλαιότερα άρθρα μου. Οταν στα τέλη της δεκαετίας του '90 τόλμησα να θίξω πρώτη το θέμα, ευτύχησα να έχω πολιτικό προϊστάμενο τον Θόδωρο Πάγκαλο, ο οποίος με ενεθάρρυνε με κάθε τρόπο. Τύχη αγαθή, ένας ευπατρίδης και πραγματικός άρχοντας, ο αείμνηστος Ανδρέας Σεφιχά, ήταν τότε πρόεδρος της κοινότητας Θεσσαλονίκης. Αποτέλεσμα, τρεις πολύτιμες εκδόσεις του ΥΠΕΞ με έγγραφα για τη ζωή πριν από τον πόλεμο, την εξόντωση στο Αουσβιτς και τους Ελληνες, που με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν κι έκρυψαν Εβραίους. Μία διμερής Συμφωνία με την Πολωνία για την ίδρυση μόνιμης ελληνικής έκθεσης, που ακόμα εκκρεμεί, τρεις διεθνείς διακρίσεις στο πρόσωπό μου, αλλ' ουσιαστικά για τη χώρα μας. Εμαθα, ερεύνησα πολλά. Κι αυτό στο οποίο καταλήγω είναι ότι χρόνο με τον χρόνο η μνήμη, αντί να γίνεται πιο ηχηρή, αναλώνεται σε δημόσιες σχέσεις και, το χειρότερο, σε αλλοίωση της ιστορικής αλήθειας.
Θα εξηγήσω αμέσως. Με την ίδια ασέβεια, που βρέθηκα στο στόχαστρο σκοτεινών κύκλων, γιατί ασχολήθηκα υπηρεσιακά με το θέμα, με την ίδια και μεγαλύτερη, γιατί με πόνεσε πολύ, έγινα στόχος εκείνων που με κατηγόρησαν ότι παραμορφώνω τα ιστορικά γεγονότα, υπερασπιζόμενη τη χώρα μου, το κράτος, δηλαδή, του οποίου είναι και οι ίδιοι πολίτες. Πιο συγκεκριμένα, κατηγορήθηκα γιατί - με αδιάσειστα στοιχεία και έγγραφα - μίλησα για αποκατάσταση των εβραϊκών περιουσιών με Νόμο (846/1946) της πρώτης μετακατοχικής κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου και την απόδοση του 5 τοις εκατό των μεσεγγυούχων, που πλην της ιστορικής τους τεκμηρίωσης έτυχαν και πολιτικών επαίνων από την ηγεσία του American Jewish Council της Αμερικής το 1948 και το ίδιο το Ισραήλ, την Γκόλντα Μέιρ, που ως υπουργός Εξωτερικών και Εργασίας το 1961, με αφορμή τη δίκη Αϊχμαν, απηύθυνε έκκληση στα κράτη της Ευρώπης σε συνέντευξη Τύπου στα Ιεροσόλυμα να μιμηθούν το παράδειγμα της Ελλάδας. Πέρασαν πολλές δεκαετίες για να το κάνουν και, ναι, υπάρχουν, κράτη, όπως η Πολωνία, που αρνούνται ακόμα. Αλλη κατηγορία που μου αποδόθηκε ήταν ότι μετέφερα επί χάρτου στον δεύτερο τόμο της τριλογίας ΥΠΕΞ τη μαρτυρία επιζώντα, του Χάιντς Κούνιο, ότι οι Ελληνες που εξεγέρθηκαν κι ανατίναξαν το κρεματόριο IV, στις 7 Οκτωβρίου του 1944, έψαλλαν τον Ελληνικό Εθνικό Υμνο ανεμίζοντας τις στολές τους, μιμούμενοι την Ελληνική Σημαία. Διευκρινίζω πως δεν ήμουν εκεί. Μου το είπαν, όμως, αυτοί που ήταν. Ετσι, κοντά στους αρνητές του Ολοκαυτώματος, απέκτησε φωνή μια νέα αίρεση τιμητών: εκείνη των επαγγελματιών του Ολοκαυτώματος, που από κοινού με τους συνδικαλιστές της μνήμης αλώνουν τον χώρο, δημόσιο και μη, διατηρώντας τη δική τους ατζέντα και σπιλώνοντας τη συλλογική μας μνήμη για να κερδίσουν πόντους και να στήσουν, άγνωστοι έως πριν και από το πουθενά, καριέρες και αναγνωρισιμότητα. Τελικά, σε αυτόν τον τόπο, η αγάπη κι ο σεβασμός στην πατρίδα άλλαξε όνομα και βαφτίστηκε εθνικισμός. Σε αντίθεση με εκείνους, τους μοδάτους, που αλωνίζουν θωπεύοντας τα ευήκοα ώτα εκείνων που θέλουν να ακούσουν πόσο η πατρίδα έσφαλλε κι ας ήταν εκείνη, μόνη από ολόκληρη την Ευρώπη που δεν ψήφισε αντισημιτικούς νόμους, δεν κατεχράσθη τις περιουσίες των υπηκόων της - η Ελλάδα είναι κράτος μικρό αλλά έντιμο, είπε το 1945 ο Στρατηγός Πλαστήρας, επαινώντας την απόφαση Παπανδρέου που, σε μια ρημαγμένη Ελλάδα που λιμοκτονούσε, την ίδια χρονιά πήρε την απόφαση να ενισχύσει με 8 εκατομμύρια δραχμές τις ισραηλιτικές κοινότητες της χώρας για τις θρησκευτικές και εκπαιδευτικές τους ανάγκες. Τα γνωρίζουν αυτά οι πολιτικοί μας, άραγε, που ως μόνη ένδειξη σεβασμού τρέχουν κι αυτοί να φωτογραφηθούν και να εκφράσουν πόσο λυπούνται γι' αυτό που συνέβη, μήπως και κακοχαρακτηρισθούν; Ελάχιστοι! Ημουν στο γραφείο του τότε Προέδρου της Βουλής και συνοδοιπόρου, φίλου μου στον Ρήγα, Νίκου Βούτση, σε ενημερωτική συνάντηση. Ιδέα δεν είχε, αλλά μάλλον είχε και αυτό ήταν το χειρότερο! Θυμάμαι πως τα γνώριζε όλα, ακριβώς ανάποδα! Γιατί, έτσι του τα είπαν...
Ας σταματήσει επιτέλους αυτή η παρωδία. Ας δούμε τι κάνει το Ισραήλ που κάθε γεγονός και κάθε περίπτωση χωριστά την ελέγχει από όλες τις πλευρές, κάνοντας χρήση οργάνων της Δικαιοσύνης και ειδικών υπηρεσιών για να διασταυρώνει, χωρίς ίχνος συναισθηματικής υπερβολής, ή ιστορικής ανακρίβειας, τα όσα πραγματικά συνέβησαν. Δεν είναι πανηγυράκι η ημέρα αυτή και πρώτοι δεν θα την ήθελαν έτσι τα ίδια τα θύματα. Χρειάζεται δύναμη ψυχής, αφιλοκέρδεια, γνώση και ικανότητα μεταλαμπάδευσης σε ομάδες της κοινωνίας, που εξακολουθούν να μην γνωρίζουν, ή να έχουν απόλυτα λανθασμένη άποψη τι συνέβη τότε εις βάρος εκείνων των θυμάτων που μόνο τους έγκλημα ήταν η θρησκεία τους. Το Ολοκαύτωμα δεν είναι αρμοδιότητας θεολόγων, γυρολόγων και κάθε προέλευσης τυχάρπαστων. Ανήκει στα ανθρώπινα δικαιώματα και έτσι πρέπει να υπηρετείται. Γιατί ό,τι αρχίζει με τους Εβραίους, φτάνει κάποια στιγμή και στη δική μας πόρτα. «Μπορεί να μην ήταν όλα τα θύματα των ναζί Εβραίοι, αλλά όλοι οι Εβραίοι υπήρξαν θύματα» πολύ σωστά κατέληξε ο διανοητής και μέγας γνώστης του Ολοκαυτώματος, καθηγητής Γεχούντα Μπάουερ...
Η Φωτεινή Τομαή είναι πρέσβης επί τιμή, ιστορικός και συγγραφέας
