Οι «δανδήδες» της Αντίστασης

Η αναψηλάφηση της ιστοριογραφίας για τη δεκαετία 1940-1950 είναι μια κατάκτηση των τελευταίων ετών που δίνει συστηματικά τίτλους και «εξειδικευμένες» προσεγγίσεις για επιμέρους ζητήματα. Ενας από τους πιο πρόσφατους, ο συλλογικός «Κατοχή και Εμφύλιος στη Δυτική Μακεδονία» (εκδ. Επίκεντρο), με τη συνεισφορά περίπου 30 ερευνητών. Σε ένα πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο ο Αλέξανδρος Μπαζούκης, διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο νέοι της μη εαμικής, «αστικής» αντίστασης – μέλη φοιτητικών οργανώσεων της Αθήνας (του ΕΣΑΣ, της Ιερής Ταξιαρχίας, της ΠΕΑΝ κ.ά.) – αποτύπωσαν σε αυτοβιογραφικά κείμενα ή αυτοσχέδια ημερολόγια την εμπειρία τους. Από εκεί και το απόσπασμα: «Οι ρομαντικοί ιδεολόγοι του ΕΣΑΣ, κατά τεκμήριο γόνοι μεσοαστικών και μεγαλοαστικών οικογενειών της Αθήνας (εκτός από τους Ρούφο και Πεπονή, τέτοιες ήταν οι περιπτώσεις των Θ.Δ. Φραγκόπουλου, Α. Ζαούση, Σ. Τσαμπηρά, Σ. Ιακωβίδη, Λ. Μεσολωρά, Δ. Μαυρίδη, Γ. Μπουκουβάλα και, βέβαια, των τριών νεκρών – ηρώων της παρέας, του Τ. Κπράλου, του Ηλ. Κουρεμένου και του Ν. Τσουχνικά…) πήραν την απόφαση, τον Φεβρουάριο του 1944, ύστερα και από τη δολοφονία από την ΟΠΛΑ του μυθικού τους μέντορα, εμπνευστή και καθοδηγητή Κ. Μαλτέζου – Μακρυγιάννη, να συγκροτήσουν έναν επίλεκτο «Ιερό Λόχο» Σπουδαστών… Η αρχική σκέψη των περισσοτέρων στράφηκε στη Μακεδονία ως προσφορότερο πεδίο δραστηριοποίησης του Λόχου, κάτω και από την επίδραση των ιδεών, των οραμάτων και των αγώνων του Ιωνα Δραγούμη και υπό το βάρος της επίσημης πολιτικής των εκεί κατοχικών δυνάμεων για την πλήρη ενσωμάτωση της περιοχής στο κράτος της «Μεγάλης Βουλγαρίας», με ταυτόχρονη βίαιη εκδίωξη των ελληνικών πληθυσμών. Οταν, όμως, διαπιστώθηκε ότι η αποστολή ένοπλου τμήματος δεν ήταν δυνατή… ως μόνη διέξοδος… προκρίθηκε η συμμετοχή του «Ιερού Λόχου» στις «Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών» (ΕΟΕΑ0 του Ν. Ζέρβα στην Ηπειρο). Εκεί, τα οράματα και οι προσδοκίες τους συνετρίβησαν ανεπανόρθωτα, από την πρώτη στιγμή που ήρθαν σε επαφή με την αποκαρδιωτική πραγματικότητα της ζωής και του αντάρτικου…» («Οταν οι «άκαπνοι δανδήδες» της Αθήνας και επίδοξοι συγγραφείς έμπλεκαν στην Αντίσταση…»).