Εν μέσω του χάους που επικρατεί αυτές τις ημέρες στη Βρετανία, μία βεβαιότητα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί: είτε από πρόθεση είτε από άγνοια, οι οπαδοί του Brexit είπαν ψέματα στον βρετανικό λαό για τη μελλοντική σχέση της χώρας τους με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Κι αν το πιο ξεδιάντροπο ψέμα ήταν ο ισχυρισμός του Νάιτζελ Φάρατζ ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας θα κέρδιζε κάθε εβδομάδα τις 350 εκατομμύρια στερλίνες που υποτίθεται ότι πλήρωνε το Λονδίνο στην Ενωση, το πιο ουσιαστικό ψέμα ήταν ότι μετά το Brexit η χώρα θα είναι πιο πλούσια, πιο ισχυρή και πιο ελεύθερη.

Ολοι πλέον καταλαβαίνουν ότι θα συμβεί ακριβώς το αντίθετο. Η Μεγάλη Βρετανία θα είναι λιγότερο μεγάλη και το Ηνωμένο Βασίλειο λιγότερο ηνωμένο. Οι κομπασμοί των Brexiters ότι το διαζύγιο θα ήταν όχι απλώς βελούδινο, αλλά θα ευνοούσε σκανδαλωδώς και εκείνον που το ζήτησε, διαψεύστηκαν. Η Ευρώπη εμφανίστηκε απροσδόκητα ενωμένη, αποφασιστική και ανυποχώρητη στις βασικές της αρχές, και κυρίως στο ότι οι τέσσερις ελευθερίες μετακίνησης κεφαλαίων, αγαθών, υπηρεσιών και ανθρώπων είναι αδιαίρετες.

Το ερώτημα είναι τι πρέπει να γίνει από εδώ και μπρος. Το σχέδιο συμφωνίας στο οποίο έφτασε αυτή την εβδομάδα η κυβέρνηση της Τερίζα Μέι με την ΕΕ δύσκολα θα εγκριθεί από τη Βουλή των Κοινοτήτων. Ενα άλλο σχέδιο δύσκολα θα γίνει δεκτό από την άλλη πλευρά. Και μια απόφαση για ένα δεύτερο δημοψήφισμα θα επιτείνει τον διχασμό αντί να τον λειάνει, αφού θα εισπραχθεί ως περιφρόνηση της εκφρασμένης λαϊκής βούλησης – κι ας έχει αλλάξει πλέον αυτή η βούληση, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις.

Τα διδάγματα από τη θλιβερή αυτή ιστορία είναι πολλά και δεν αφορούν μόνο τους Βρετανούς. Οι λαϊκιστές είναι αδίστακτοι: ο Φάρατζ όχι μόνο δεν πήγε φυλακή για συνειδητή εξαπάτηση του βρετανικού λαού, αλλά εξακολουθεί να επιτίθεται και να ειρωνεύεται, αυτή την εβδομάδα ευχαρίστησε την Ανγκελα Μέρκελ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επειδή η Ευρώπη την οποία υπερασπίστηκε στην ομιλία της δικαιώνει το Brexit. Οι λαϊκιστές είναι επικίνδυνοι: τα ψέματά τους κάποια στιγμή αποκαλύπτονται, αλλά η ζημιά έχει γίνει και πολλές φορές είναι ανεπανόρθωτη. Οι λαϊκιστές τα βρίσκουν σκούρα μόνο όταν αντιμετωπίζονται με ειλικρίνεια, αποφασιστικότητα και διαφάνεια: ο κατευνασμός λειτουργεί υπέρ τους.

Αν κάτι έμαθε η Βρετανία από το 2016, γράφει το «Εκόνομιστ», είναι να κοιτάζει προτού πηδήξει. Αυτό είναι ευχάριστο, παρόλο που το να κοιτάς δεν σε αποτρέπει πάντα από το να πηδάς. Μερικοί λαοί το έχουν αυτό, τους αρέσει να φλερτάρουν με την καταστροφή, έχουν τόσο μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους που θεωρούν πως, ό,τι και να συμβεί, θα βγουν στο τέλος κερδισμένοι. Στην πραγματικότητα, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να κληροδοτούν τις ήττες τους στις επόμενες γενιές.

Κι αυτό δεν αφορά μόνο τους Βρετανούς.