Συνήθως ο δημόσιος διάλογος για την αρχιτεκτονική της διοίκησης στην Ελλάδα αφορά τη διαμόρφωση χωρικών ενοτήτων (περιφερειών) κατάλληλων για εκλογικούς συσχετισμούς και αποτελέσματα. Ομως πλέον οι απαιτήσεις έχουν αλλάξει. Η έξοδος από τα προγράμματα στήριξης της ελληνικής οικονομίας επιτάσσει τη διατύπωση προτάσεων για νέα δεδομένα, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά, χωροταξικά, με αναφορές όχι μόνο στην εσωστρεφή διάσταση των στοιχείων αυτών αλλά και στην εξωστρεφή επίδρασή τους.

Μια τέτοια πρόταση είναι η ρηξικέλευθη πολιτική επιλογή της αναδιάταξης της διοικητικής οργάνωσης και λειτουργίας στο Αρχιπέλαγος του Αιγαίου: Η δημιουργία μιας μητροπολιτικής περιφέρειας που θα περιλαμβάνει το σύνολο του Αιγαίου (δηλαδή τις σημερινές περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου). Πρόκειται για έναν νέο αυτοδιοικητικό θεσµό που θα δραστηριοποιείται σε µητροπολιτικό επίπεδο.

Ακόμη πιο καινοτόμο στοιχείο της πρότασης είναι η χωροθέτηση της έδρας της Περιφέρειας Αιγαίου. Ως έδρα της Περιφέρειας Αιγαίου προτείνεται το ακριτικό νησί του Καστελλόριζου.

Η ενιαία μητροπολιτική Περιφέρεια Αιγαίου θα συνιστά μια ενιαία διοικητική οντότητα που θα εκτείνεται κατά μήκος της θαλάσσιας συνοριογραμμής με την Τουρκία, αποτελώντας έτσι το εξωτερικό νησιωτικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η εξέλιξη αυτή θα αναβαθμίσει τη γεωστρατηγική σημασία της, καθιστώντας τη μια ισχυρή οντότητα με νησιωτικά χαρακτηριστικά που θα έχει νευραλγικό ρόλο στα εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή δρώμενα, αποτελώντας κυριολεκτικά ένα σταυροδρόμι ροών αγαθών, προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων μεταξύ τριών ηπείρων.

Αυτό θα έχει σημαντικές αναπτυξιακές επιπτώσεις στα νησιά καθώς θα συμβάλει στον καλύτερο συντονισμό δράσεων, χρηματοδοτήσεων και παρεμβάσεων, που θα ενισχύσουν τις τοπικές οικονομικές δραστηριότητες, συνδυάζοντας σε διανησιωτικό επίπεδο την επιχειρηματική δυναμική κάθε νησιού (π.χ. πρωτογενής τομέας σε ένα νησί και τουρισμός σε ένα άλλο). Ετσι, θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της τοπικής επιχειρηματικής δραστηριότητας και θα αξιοποιηθούν καλύτερα οι πόροι που διατίθενται από την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ.

Η δε επιλογή του Καστελλόριζου ως έδρας της Περιφέρειας – μια έδρα που θα έχει κυρίως πολιτικό χαρακτήρα, καθώς, λόγω της μητροπολιτικής φύσης της Περιφέρειας, ο όγκος της καθημερινής διοικητικής λειτουργίας θα διεκπεραιώνεται στις διοικητικές έδρες των περιφερειακών ενοτήτων (πρώην νομών) – αναδεικνύει τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική σημασία του ως σημείου αναφοράς του αρχιπελάγους και της ευρύτερης περιοχής και συμβάλλει καίρια στην ακόμη σαφέστερη εκπλήρωση των όρων που θέτει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για την αναγνώριση δικαιωμάτων (χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ). Παράλληλα το ίδιο το νησί θα έχει τη μοναδική δυνατότητα μόνιμης αντιμετώπισης υφιστάμενων προβλημάτων του (π.χ. μόνιμη στελέχωση ιατρικών και εκπαιδευτικών υποδομών και ολοκλήρωση άλλων, όπως οδικό δίκτυο, ηλεκτροφωτισμός, κλπ.).

Η επιλογή είναι εφικτή. Θα γίνει;

Η Ελευθερία Φτακλάκη είναι διεθνολόγος/πολιτική επιστήμων, υπ. διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου, περιφερειακός σύμβουλος Ν. Αιγαίου, τ. αντιπεριφερειάρχης.