Η παράσταση στο Λαύριο και οι πρωθυπουργικές προαναγγελίες για μπουλντόζες στους δρόμους και ένα μπαράζ κατεδαφίσεων αυθαίρετων κτισμάτων εκθέτουν το Μέγαρο Μαξίμου όχι μόνο γιατί δείχνουν όψιμα, αλλά γιατί  αποδεικνύεται ότι επί τριάμισι χρόνια η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα ακολουθούσε συστηματικά μια τακτική που στην πραγματικότητα έδινε «συγχωροχάρτι» στα αυθαίρετα.

Πριν ξεσπάσει η καταστροφική φωτιά που κατέκαψε την Ανατολική Αττική προκαλώντας εκατόμβη νεκρών, η κυβερνητική πλειοψηφία δεν είχε λάβει καμία ουσιαστική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση του ζητήματος των αυθαιρέτων κι απλώς συντηρούσε με παρατάσεις προθεσμίας το νομοθετικό πλαίσιο που προϋπήρχε.

Μάλιστα, μόλις δύο μήνες πριν από τη μαύρη Δευτέρα της 23ης Ιουλίου η κυβέρνηση είχε φροντίσει να δώσει ακόμα μία «ευκαιρία» στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων με κίνητρο τη διαγραφή ακόμα και των βεβαιωμένων προστίμων τους. Η εν λόγω τροπολογία που έφερε στη Βουλή ο Γιώργος Σταθάκης στις 5 Ιουνίου έδινε πεντάμηνη παράταση (έως τις 31/12/2018 αντί για τις 31/7) στους  ιδιοκτήτες αυθαιρέτων προκειμένου να τακτοποιήσουν μόνοι τους τις αυθαιρεσίες δόμησης με αντάλλαγμα τη διαγραφή των προστίμων τους.

Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο άρθρο 4 της υπ. αριθμ. 150/23/2018 τροπολογίας, «διευρύνονται οι περιπτώσεις τακτοποίησης, κατ’ εξαίρεση, αυθαιρέτων και επεκτείνεται και για εκείνες για τις οποίες οι εκθέσεις αυτοψίας έχουν συνταχθεί μετά τις 28/7/2011. Περαιτέρω, προβλέπεται ότι οι ιδιοκτήτες αυθαίρετων κατασκευών οφείλουν, μέχρι 31-12-2018, να προβούν σε κατεδάφιση αυτών μετά την έκδοση έγκρισης εκτέλεσης εργασιών. Στην περίπτωση αυτή μετά την ενημέρωση της αρμόδιας Υπηρεσίας Δόμησης και τη διενέργεια αυτοψίας εφαρμόζεται η διαδικασία διαγραφής ανείσπρακτων βεβαιωθέντων προστίμων και αναστολής όλων των αναγκαίων μέτρων εκτέλεσης των ποινικών διώξεων». Δηλαδή, δόθηκε στους αυθαιρετούχους η δυνατότητα να αρθούν οι ώς τώρα κυρώσεις και να διαγραφούν τα συνολικά πρόστιμα για πολεοδομικές παραβάσεις τους, εφόσον οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων προβούν αυτοβούλως στην κατεδάφιση των αυθαιρεσιών.

Το άλλο… Λαύριο. Επίσης, λίγους μήνες πριν από τα τραγικά γεγονότα, στα τέλη του περασμένου Μαρτίου, ο Αλέξης Τσίπρας είχε επισκεφτεί και πάλι το Λαύριο, στο πλαίσιο του αναπτυξιακού συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ. Επέλεξε την περιοχή γιατί, όπως είπε από το βήμα του συνεδρίου, τη θεωρεί «σύμβολο αγώνων». Τότε οραματιζόταν να μετατρέψει την Ανατολική Αττική με «ένα πλαίσιο ισορροπημένης και βιώσιμης ανάπτυξης σε πυλώνα της τοπικής οικονομίας», όπως είπε χαρακτηριστικά στους συνέδρους. Είχε μιλήσει για όλα, για το Μνημόνιο που τελειώνει τον Αύγουστο, για τις νέες επενδύσεις που βλέπει να έρχονται στη χώρα, ακόμα και για την αναθεώρηση του Συντάγματος. «Ξέχασε» όμως να αναφερθεί στο ζήτημα των αυθαιρέτων και κανένα από τα κυβερνητικά στελέχη που βρέθηκαν στην περιοχή δεν είδε προβλήματα δόμησης εκεί.

Προχθές ο Πρωθυπουργός ξαναπήγε στο Λαύριο για να προαναγγείλει πως είναι αποφασισμένος να βάλει τέλος στο καθεστώς αυθαιρεσίας. Είπε πως θα βγάλει στους δρόμους τις μπουλντόζες για να γκρεμίσουν τα αυθαίρετα, εξαγγέλλοντας 20 παρεμβάσεις για το δομημένο περιβάλλον. Προβάλλεται πλέον ότι είναι τόσο ισχυρή η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης για να γκρεμίσει τις αυθαιρεσίες, ώστε βάσει των νέων μέτρων που προανήγγειλε ο Αλέξης Τσίπρας θα μπορεί ακόμα και με Κοινή Υπουργική Απόφαση να δίνεται η εντολή για άμεση κατεδάφιση ώστε να μην υπάρχουν καθυστερήσεις και κωλυσιεργίες. Αντίθετα δηλαδή με την πρακτική που ακολουθούσε η κυβέρνηση κατά το παρελθόν, όταν με Υπουργικές Αποφάσεις  δίνονταν παρατάσεις στις καταληκτικές ημερομηνίες. Οπως έγινε και με την Κοινή Υπουργική Απόφαση του υπουργού Οικονομικών και του υπουργού Περιβάλλοντος που εκδόθηκε στις 21-7-2017 και προέβλεπε δίμηνη παράταση για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων. Η προθεσμία έληγε στις 23 Ιουλίου και με τη νέα ΚΥΑ ορίστηκε για τις 23 Σεπτεμβρίου του 2017.

Είναι αξιοσημείωτο πως μέχρι και τον περασμένο Οκτώβριο η κυβέρνηση έδινε συνεχώς παρατάσεις για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, από την οποία προσδοκούσε και αύξηση των δημοσίων εσόδων. Συνολικά έδωσε οκτώ παρατάσεις μέχρι να κατατεθεί στη Βουλή το πολυδιαφημισμένο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για «τον έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος», το οποίο, σύμφωνα με τους ειδικούς, «ελαστικοποίησε» το νομοθετικό καθεστώς που προϋπήρχε. Ετσι, η κυβέρνηση έπειτα από δύο χρόνια στην εξουσία έφερε στη Βουλή ένα νομοσχέδιο που μείωνε στο μισό τα πρόστιμα όσων είχαν αυθαιρεσίες, που αύξανε τις δόσεις των προστίμων από 80 σε 100 και προέβλεπε επίσης γενναίες εκπτώσεις για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Μάλιστα, υπεραμυνόμενος του νομοσχεδίου ο Γιώργος Σταθάκης στην Ολομέλεια της Βουλής δήλωνε πως με τις προωθούμενες ρυθμίσεις αντιμετωπίζονται οι αιτίες που οδήγησαν στην αυθαίρετη δόμηση, μπαίνει φραγμός στη νέα γενιά αυθαιρέτων και αλλάζει η νοοτροπία στο θέμα της αδειοδότησης και του ελέγχου.

Με εντολή Τσίπρα. Ωστόσο, οι προθέσεις της κυβερνητικής πλειοψηφίας σχετικά με το «καυτό» ζήτημα των αυθαιρέτων είχαν φανεί από την αρχή της διακυβέρνησής της. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως τον Νοέμβριο του 2015 ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης είχε καταθέσει  τροπολογία στη Βουλή για αναστολή κατεδάφισης αυθαιρέτων, ακόμη και ύστερα από τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις. Μάλιστα, ο ίδιος είχε αναφέρει τότε στην Ολομέλεια και καταγράφηκε στα πρακτικά ότι η συγκεκριμένη τροπολογία κατατέθηκε κατ’ εντολή του Αλέξη Τσίπρα. Υστερα όμως από τις έντονες αντιδράσεις της ΔΗΣΥ αναγκάστηκε να την αποσύρει, λέγοντας πως είχε έρθει σε συνεννόηση με τον Πρωθυπουργό και του υπέδειξε να την καταθέσει σε άλλο νομοσχέδιο. «Ελπίζω φυσικά αυτό να μη σημαίνει ότι κάποιος άνθρωπος θα χάσει το σπίτι του εξαιτίας της ολιγόμηνης καθυστέρησης» σημείωνε τότε ο Τσιρώνης, εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά του για τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης.