Σε ορισμένες γωνιές της αγοράς κρυπτονομισμάτων, το χρήμα μοιάζει να τεντώνεται σαν τσίχλα. Στον κόσμο των αποκεντρωμένων χρηματοοικονομικών (DeFi) υπόσχονται συχνά εντυπωσιακές αποδόσεις, όμως πίσω από αυτές κρύβονται στρατηγικές υψηλού ρίσκου. Χωρίς σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο και ουσιαστική εποπτεία, δημιουργούνται συνθήκες για πρακτικές που στο παραδοσιακό χρηματοπιστωτικό σύστημα θα ήταν απαγορευτικές. Το αποτέλεσμα είναι ρίσκα που μετατράπηκαν σε απώλειες εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
«Ένας εξωτερικός διαχειριστής κεφαλαίων που χειριζόταν τις καταθέσεις της Stream μας ενημέρωσε για απώλεια περίπου 93 εκατ. δολαρίων», παραδέχθηκε η Stream Finance. Η εταιρεία δηλώνει έδρα στη… Matrix, παραπέμποντας στην ομώνυμη ταινία, ενώ από τον ιστότοπό της απουσιάζουν βασικά νομικά στοιχεία. Η Stream λειτουργούσε ως curator στο DeFi: συγκέντρωνε κεφάλαια χρηστών και τα επένδυε σε πλατφόρμες DeFi με στόχο την απόδοση, διαφημίζοντας έως και 18% ετησίως — ποσοστό ιδιαίτερα δελεαστικό για όσους αναζητούν κέρδος εκτός τραπεζικού συστήματος.
Η υπόσχεση ήταν για «ουδέτερες ως προς την αγορά» στρατηγικές, παρόμοιες με εκείνες των hedge funds: αρμπιτράζ δανείων, υψηλής συχνότητας συναλλαγές και market making. Στην πράξη, όμως, η υποτιθέμενη ουδετερότητα αποδείχθηκε ψευδαίσθηση.
Το τέχνασμα του βρόχου
Η καρδιά του προβλήματος εντοπιζόταν στην επαναχρησιμοποίηση του ίδιου χρήματος πολλές φορές — τον λεγόμενο αναδρομικό βρόχο. Οι πελάτες κατέθεταν, για παράδειγμα, 100 USDC (σταθερό νόμισμα πλήρως καλυμμένο με δολάρια). Η Stream εξέδιδε 100 xUSD, ένα «κουπόνι-υπόσχεση» (IOU) που αντιπροσώπευε την υποχρέωσή της να επιστρέψει USDC. Σε αρκετές πλατφόρμες DeFi, όμως, USDC και xUSD γίνονταν δεκτά σχεδόν ισοδύναμα — σαν να ήταν και τα δύο πραγματικό χρήμα.
Η Stream κατέθετε USDC σε δεξαμενές δανεισμού όπως η Silo, λάμβανε tokens-αποδείξεις (sUSDC) και τα χρησιμοποιούσε ως ενέχυρο για να δανειστεί xUSD. Τα xUSD ξανακατατίθεντο, δανείζονταν εκ νέου, και ο κύκλος συνεχιζόταν. Το ίδιο συνέβαινε σε περισσότερες πλατφόρμες, όπως οι Silo και Morpho, με παρόμοια IOUs άλλων curators (deUSD, scUSD). Έτσι, το αρχικό ενέχυρο «χάνονταν» μέσα σε στρώματα μόχλευσης.
Το αποτέλεσμα ήταν αγορές γεμάτες από tokens που αναπαριστούσαν το ίδιο χρήμα πολλές φορές. Οι πλατφόρμες, αποδεχόμενες τα IOUs ως περιουσιακά στοιχεία, δεν ξεχώριζαν αν προέρχονταν από ανακύκλωση ενέχυρου. Η Stream είχε δεχθεί 160 εκατ. δολάρια σε USDC, αλλά η μόχλευση της θέσης της έφτανε τα 520 εκατ.
Η κατάρρευση της αλυσίδας
Αρχές Νοεμβρίου, ένας κρίκος της αλυσίδας έσπασε. Ένα pool της Balancer, όπου διαπραγματευόταν USDX (IOU άλλου curator, της Stables Labs) μαζί με USDC, παρουσίαζε σχεδιαστική ευπάθεια. Επιτιθέμενος δημιούργησε ψεύτικα USDX, τα κατέθεσε και άντλησε πραγματικά USDC. Το πραγματικό χρήμα εξαφανίστηκε, τα υπόλοιπα USDX έμειναν ακάλυπτα και η αξία τους μηδενίστηκε.
Η Stream, που συμμετείχε στο συγκεκριμένο pool, κατέγραψε σημαντικές απώλειες. Αμέσως τέθηκε υπό αμφισβήτηση και η αξία των xUSD, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις στην αγορά.
Ακολούθησαν «παγώματα» αναλήψεων και καταθέσεων, ανακοινώσεις ερευνών και υποσχέσεις ανάκτησης κεφαλαίων. Όμως η αλυσίδα είχε ήδη σπάσει: όταν τα IOUs καθίστανται άνευ αξίας, τότε και τα παράγωγά τους μετατρέπονται σε «χαρτί χωρίς αντίκρισμα».
Το μάθημα του DeFi
Το DeFi πράγματι επιτρέπει καινοτομία και τη δημιουργία εναλλακτικών αγορών. Ωστόσο, χωρίς ρύθμιση, το ρίσκο βαραίνει αποκλειστικά τον χρήστη. Στην περίπτωση αυτή, η γλώσσα αντεστράφη: τα «ουδέτερα» έγιναν ακραία, τα «σταθερά» ευμετάβλητα και η «αποκέντρωση» πέρασε μέσα από νέους μεσάζοντες.
Το χρήμα χρησιμοποιήθηκε σε βρόχο — μέχρι που ο βρόχος έσπασε.
