Ερευνητές ανακάλυψαν ότι μεταξύ 2006 και 2008 υπήρξε μια ασυνήθιστη ανωμαλία στο βαρυτικό πεδίο της Γης, πιθανώς προερχόμενη από μεταβολές σε ορυκτά βαθιά μέσα στον μανδύα του πλανήτη μας. Οι δορυφόροι GRACE, που ειδικεύονται στην παρακολούθηση των αλλαγών στη βαρύτητα, είχαν εντοπίσει τότε αυτό το περίεργο σήμα, το οποίο παρέμενε αίνιγμα έως πρόσφατα.
Η βαρυτική ανωμαλία υποδηλώνει ότι κάποια σημαντική μεταβολή συνέβη σε υλικά βαθιά μέσα στη Γη, πιθανώς αλλαγές στη διάταξη ή τη σύνθεση ορυκτών, που επιδρούν στο τοπικό βαρυτικό πεδίο. Αυτή η ανακάλυψη προσθέτει νέα δεδομένα στην κατανόηση των δυναμικών διεργασιών του εσωτερικού της Γης, της γεωλογικής της εξέλιξης και των μηχανισμών που συνδέουν το βαθύ περιβάλλον με επιφανειακά φαινόμενα.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η μελέτη αυτών των βαρυτικών σημάτων μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για πιο ακριβείς μετρήσεις της δυναμικής της Γης, ενισχύοντας τη γνώση μας για τη σεισμική δραστηριότητα, την κίνηση των τεκτονικών πλακών και τη διαρκή αλλαγή του πλανήτη μας. Το γεγονός ότι αυτά τα δεδομένα προέρχονται από τη δεκαετία του 2000 αλλά αξιολογήθηκαν πρόσφατα δείχνει τον κρίσιμο ρόλο της τεχνολογίας και της αναδρομικής ανάλυσης στο σύγχρονο επιστημονικό έργο.
Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, οι δορυφόροι GRACE (Gravity Recovery and Climate Experiment) είχαν αρχίσει να παρακολουθούν με πρωτοφανή ακρίβεια τις μεταβολές στο βαρυτικό πεδίο της Γης. Πρόκειται για μια αποστολή που σχεδιάστηκε αρχικά για να καταγράψει αλλαγές στο βάρος και στη μάζα του πλανήτη, με σκοπό να βελτιωθεί η κατανόηση της κλιματικής αλλαγής και της δυναμικής των παγετώνων. Ωστόσο, μια πρόσφατη επιστημονική μελέτη αποκάλυψε ότι τα δεδομένα των δορυφόρων αυτών κρύβουν και μια απρόσμενη ανακάλυψη: μια περίεργη βαρυτική ανωμαλία που εκδηλώθηκε μεταξύ 2006 και 2008, πίσω από την επιφάνεια της Γης, βαθιά μέσα στον μανδύα της.
Η ανωμαλία αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια αναδρομικής ανάλυσης των δεδομένων που είχαν συλλεγεί σχεδόν πριν από είκοσι χρόνια. Αυτό το βαρυτικό σήμα δεν είχε ερμηνευθεί πλήρως όταν πρωτοεντοπίστηκε, καθώς ήταν ασυνήθιστο και εκτός των κανονικών μεταβολών που παρακολουθούνται συνήθως. Η νέα μελέτη όμως προχωρά πιο βαθιά, υποστηρίζοντας πως η πηγή αυτής της ανωμαλίας είναι πιθανότατα μια μετάπτωση ή αλλαγή σε ορυκτά του μανδύα της Γης — μια ζώνη που εκτείνεται από περίπου 35 έως 2.900 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια και αποτελεί το μεγαλύτερο τμήμα της μάζας του πλανήτη.
Τα ορυκτά στον μανδύα υπόκεινται σε πολύ μεγάλες πιέσεις και θερμοκρασίες, και η δομή ή η χημική σύστασή τους μπορεί να μεταβληθεί με διάφορες διεργασίες, όπως η μετάπτωση φάσεων, που έχουν την ικανότητα να επηρεάσουν το τοπικό βάρος και συνεπώς το βαρυτικό πεδίο. Αυτές οι αλλαγές είναι δύσκολο να παρατηρηθούν άμεσα με συμβατικά γεωλογικά μέσα, καθιστώντας τη χρήση δορυφόρων όπως οι GRACE ένα κρίσιμο εργαλείο για τη γεωφυσική.
Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι αυτή η βαρυτική ανωμαλία είχε διάρκεια πάνω από δύο χρόνια, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διαδικασία που την προκάλεσε δεν ήταν στιγμιαία, αλλά μάλλον μια αργή και σταδιακή μετάβαση ή μετατόπιση σε βάθος. Η ανάλυση των δεδομένων βοηθά τους επιστήμονες να προσεγγίσουν καλύτερα τη δυναμική και τις ιδιότητες του μανδύα, που σε μεγάλο βαθμό παραμένουν άγνωστες, παρά τον κομβικό ρόλο τους στη γεωλογική εξέλιξη.
Η σημασία της ανακάλυψης αυτής είναι διπλή. Από τη μια πλευρά, συμβάλλει στην κατανόηση των υπογείων διεργασιών που σχετίζονται με το σχηματισμό και την κίνηση των τεκτονικών πλακών — μια διαδικασία που ευθύνεται για σεισμούς, ηφαιστειακές εκρήξεις και τη διαμόρφωση του ανάγλυφου του πλανήτη. Από την άλλη, παρέχει νέες γνώσεις για την εσωτερική δομή της Γης και ενδέχεται να βελτιώσει τα υπολογιστικά μοντέλα που σχεδιάζονται για να προβλέψουν γεωφυσικά φαινόμενα.
Παράλληλα, η μελέτη αυτή δείχνει και τη σημασία της συνεχούς επαναξιολόγησης και ανάλυσης παλαιών επιστημονικών δεδομένων με νέα εργαλεία και τεχνολογίες. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν πριν από 20 χρόνια δεν είχαν τη δυνατότητα να αποκαλυφθούν πλήρως με την τεχνολογία και τη μεθοδολογία που υπήρχε τότε, ενώ σήμερα, με πιο εξελιγμένες τεχνικές, οι επιστήμονες μπορούν να ανακαλύψουν νέες πληροφορίες που ήταν κρυμμένες.
Η ταυτόχρονη παρακολούθηση του βαρυτικού πεδίου της Γης με δορυφορικές αποστολές όπως οι GRACE έχει ήδη μεταμορφώσει την επιστήμη του πλανήτη μας, και η ανίχνευση αυτού του μυστηριώδους βαρυτικού σήματος αποτελεί μια ακόμη απόδειξη της συνεχούς εξέλιξης στη γεωφυσική έρευνα. Οι ερευνητές συνεχίζουν να μελετούν το φαινόμενο με στόχο την ολοκληρωμένη κατανόησή του, που ενδέχεται να αποκαλύψει πιο βαθιά μυστικά από το εσωτερικό της Γης, συμβάλλοντας παράλληλα στην προστασία των ανθρώπινων κοινωνιών από φυσικές καταστροφές.
Η μελέτη αυτή δημοσιεύτηκε πρόσφατα και αναμένουμε να φωτίσει περισσότερο τον αόρατο κόσμο κάτω από τα πόδια μας, που συνεχίζει να κρύβει εκπλήξεις και να προσελκύει το παγκόσμιο επιστημονικό ενδιαφέρον.
