Το 2019, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ διακήρυξε για πρώτη φορά ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να «αγοράσουν τη Γροιλανδία», η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν δικαίως απέρριψε την ιδέα ως «παράλογη».

Η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση, σημείωσε. 

Ενώ η Δανία διαχειρίζεται την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της επικράτειας, η Γροιλανδία φροντίζει για τις δικές της εσωτερικές υποθέσεις.

Αλλά τώρα που ο Τραμπ επιστρέφει στον Λευκό Οίκο, πιστεύει ότι είναι «απόλυτη αναγκαιότητα» για τις ΗΠΑ να αποκτήσουν «κυριότητα και έλεγχο» της τεράστιας περιοχής της Αρκτικής.

Και ακόμη πιο σοκαριστικά, λέει ότι δεν θα αποκλείσει τη χρήση στρατιωτικής βίας για την επίτευξη αυτού του στόχου – αν και η απειλή επιβολής «τεράστιων δασμών» παραμένει η προτιμώμενη επιλογή του. Οσο συγκλονιστικές κι αν φαίνονται τέτοιες δηλώσεις, δεν είναι κάτι αστείο. Η Γροιλανδία συνιστά ένα σημαντικό και ευαίσθητο διπλωματικό ζήτημα.

Γροιλανδία: Η ιστορία έχει σημασία εδώ.

Η Γροιλανδία ήταν αποικία της Δανίας μέχρι το 1953, όταν έγινε επαρχία της Δανίας. Το αχανές νησί (το μεγαλύτερο στον κόσμο, στην πραγματικότητα) απέκτησε καθεστώς αυτονομίας το 1979. Από το 2009 η Γροιλανδία και το βασίλειο της Δανίας έχουν διατηρήσει μια ρύθμιση ευρείας αυτονομίας στην οποία ορισμένοι τομείς πολιτικής – κυρίως η ασφάλεια και η άμυνα – παραμένουν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης στην Κοπεγχάγη.

Ανεξαρτησία

Τα περισσότερα πολιτικά κόμματα της Γροιλανδίας φιλοδοξούν το νησί να αποκτήσει ανεξαρτησία και σύμφωνα με τη ρύθμιση του 2009 έχουν το δικαίωμα να διοργανώσουν δημοψήφισμα για αυτόν τον σκοπό. Αλλά οι περισσότεροι Γροιλανδοί αναγνωρίζουν ότι είναι πολύ νωρίς για να κάνουν ένα τέτοιο βήμα. Πρέπει πρώτα να δημιουργήσουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να λειτουργήσουν ως ανεξάρτητο έθνος-κράτος.

Δεδομένων των τελευταίων παρεμβάσεων του Τραμπ, είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι το ζήτημα της ανεξαρτησίας θα κυριαρχήσει στις επόμενες εκλογές της Γροιλανδίας, οι οποίες θα διεξαχθούν το αργότερο μέχρι τις 6 Απριλίου. Είναι ωστόσο αμφίβολο αν θα εξασφαλίσει υποστήριξη η αντικατάσταση της ήπιας δανικής κυριαρχίας από τον Τραμπ και τον συνασπισμό του MAGA (υπό το σύνθημα «Κάντε την Αμερική Μεγάλη Ξανά»).

Γροιλανδία: Πολίτες της Δανίας

Αν και η Γροιλανδία δεν είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι κάτοικοί της είναι, λόγω του ότι είναι πολίτες της Δανίας. Πάνω από το ήμισυ του δημόσιου προϋπολογισμού του νησιού καλύπτεται από την κυβέρνηση της Δανίας και το 90% των εξαγωγών του (κυρίως γαρίδες) πηγαίνει στην ΕΕ, όπου υπάρχει προνομιακή πρόσβαση.

Ενώ η Ρωσία και η Κίνα έχουν επίσης εδαφικές και οικονομικές φιλοδοξίες στην Αρκτική, οι στρατιωτικές απειλές στη Γροιλανδία είναι ελάχιστες. Το πλησιέστερο ρωσικό φυλάκιο απέχει 2.000 παγωμένα χιλιόμετρα (1.240 μίλια) και τα δύο ερευνητικά σκάφη της Κίνας, ικανά να επιχειρούν στην Αρκτική, φαίνεται πως δραστηριοποιούνται κυρίως στα ύδατα γύρω από την Ανταρκτική.

Επιπλέον, με βάση μια συμφωνία του 1951 (και κάποιες επόμενες), οι ΗΠΑ έχουν ήδη το δικαίωμα να εγκαταστήσουν στρατιωτικές βάσεις στη Γροιλανδία. Η Δανία, από την πλευρά της, διενεργεί περιπολίες με πλοία γύρω από τη Γροιλανδία και σύντομα θα αποκτήσει drones επιτήρησης, αν και ο πρωταρχικός σκοπός για τη μικρή στρατιωτική παρουσία της εκεί ήταν η έρευνα και η διάσωση.

Γροιλανδία: Μεγάλα αποθέματα

Είναι αλήθεια ότι η Γροιλανδία έχει μεγάλα αποθέματα ορυκτών σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται σε πολλά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Αλλά το επενδυτικό κλίμα για την εξόρυξη αυτών των πόρων απέχει πολύ από το ιδανικό, δεδομένης της νέας πολιτικής αβεβαιότητας, της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού και του εύθραυστου φυσικού περιβάλλοντος.

Πράγματι, η Γροιλανδία και η υπόλοιπη Αρκτική θερμαίνονται τουλάχιστον δύο φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο πλανήτη και αυτό μεταφράζεται σε οικονομική, κοινωνική και πολιτική αστάθεια. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος να διαχειριστούμε προσεκτικά το αργό ταξίδι της Γροιλανδίας προς περισσότερη αυτονομία – και ίσως τελικά στην ανεξαρτησία -, χωρίς μεγαλοστομίες και εκφοβισμούς.

 

Ο Carl Bildt είναι πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας

Τελευταία Νέα