Αναζήτηση
Δέκα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα, 5 Δεκεμβρίου 2023, από τον θάνατο του ανθρώπου και πολιτικού ο οποίος έγινε σύμβολο του αγώνα κατά του μισητού καθεστώτος του απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική: του Νέλσον Μαντέλα.
Καθώς δε έχουν γραφεί και ειπωθεί πολλά για τον ρόλο του, το ερώτημα που μοιάζει να τίθεται σήμερα μετ’ επιτάσεως είναι διαφορετικό και αφορά πρωτίστως την κληρονομιά του: το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC), το κόμμα που κυβερνά αδιαλείπτως τη χώρα μετά τις πρώτες καθολικές δημοκρατικές εκλογές που διεξήχθησαν το 1994, εξακολουθεί άραγε να είναι αντάξιο του αγώνα και των οραμάτων του Μαντέλα, ο οποίος ανέλαβε την ηγεσία μετά την αποφυλάκισή του, το 1990;
Ή μήπως έχει πετάξει ήδη τη βαριά σκυτάλη που παρέλαβε και είναι υπεύθυνο για τα σημερινά – αν και διαφορετικά σε σύγκριση με το απαρτχάιντ – δεινά που βιώνει η μαύρη πλειοψηφία των κατοίκων της Νοτίου Αφρικής;
Συντριπτικά στοιχεία
Το σίγουρο είναι ότι τα στοιχεία είναι συντριπτικά και, αναμφίβολα, βαρύνουν τη σημερινή ηγεσία του ANC. Η ανεργία, συγκεκριμένα, βρίσκεται επισήμως πάνω από το 40%, ενώ ο δείκτης Gini που αποτυπώνει τις κοινωνικές ανισότητες σε κάθε χώρα είναι ο υψηλότερος στον κόσμο. «Το μεγαλύτερο μέρος της φτώχειας παρατηρείται στις τάξεις του μαύρου πληθυσμού, υπενθυμίζοντας με τρομακτικό τρόπο ότι αν και το απαρτχάιντ τελείωσε πριν από σχεδόν τρεις δεκαετίες, οι παραδόσεις του συνεχίζονται», σημειώνει σε σχετική ανάλυσή του στους «Financial Times» ο Τζόνι Στάινμπεργκ.
«Μία δεκαετία μετά τον θάνατο του νοτιοαφρικανού ηγέτη, φαίνεται πως τα 30 χρόνια της εξουσίας του ANC έχουν υπηρετήσει με κακό τρόπο τους ίδιους ανθρώπους που αυτός οδήγησε στην απελευθέρωση από το απαρτχάιντ», τονίζει ο ίδιος, για να προσθέσει: «Αν και το απογοητευμένο εκλογικό σώμα είναι πιθανό να ανανεώσει την εντολή διακυβέρνησης που του έχει δώσει στις εκλογές του επόμενου έτους – κυρίως λόγω της έλλειψης αξιόπιστης εναλλακτικής – η φήμη του έχει δεχθεί θανάσιμο πλήγμα.
Το ANC, που κάποτε αποτελούσε τον φορέα της ελευθερίας, σήμερα σχετίζεται με αποτυχημένους θεσμούς, με τη διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα».
Δεν δίνουν λύση οι κάλπες
Οι κάλπες, με άλλα λόγια, μοιάζουν ανίκανες να δώσουν απαντήσεις στα προβλήματα της κοινωνικής πλειοψηφίας και να οδηγήσουν σε αλλαγές προς όφελός της, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα.
Κι αυτό παρά το γεγονός ότι στις τοπικές εκλογές του 2021, το ποσοστό του σε πανεθνικό επίπεδο υποχώρησε για πρώτη φορά κάτω από το 50%, σε μια σαφή ένδειξη της δυσφορίας που επικρατεί εις βάρος του. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, ώστε αρκετοί – κυρίως νέοι – να μη διστάζουν να αμφισβητήσουν και τον ίδιο τον «μύθο» του Μαντέλα.
«Η κληρονομιά του Νέλσον Μαντέλα δέχεται πλήγμα εξαιτίας της κακής κατάστασης που επικρατεί στη Νότιο Αφρική», διαπιστώνει το Conversation, τονίζοντας ότι «τίθεται υπό αμφισβήτηση ο πολιτικός και οικονομικός διακανονισμός που έγινε το 1994 για τον τερματισμό του απαρτχάιντ».
Από την πλευρά του, ο Μπρίαν Πότινγκεν γράφει στη βρετανική ιστοσελίδα γνώμης και ανάλυσης Unherd: «Δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του, η κληρονομιά του Νέλσον Μαντέλα, τουλάχιστον για εκείνους τους λίγους Νοτιοαφρικανούς που κάνουν τον κόπο να ασχολούνται μαζί της, παραμένει απατηλή.
Για πολλούς, ενσάρκωσε τη χαμένη ευγένεια στη διαφυλετική πολιτική, μια γενναιοδωρία πνεύματος, μια ακλόνητη πίστη στο Εθνος του Ουράνιου Τόξου. Για άλλους, κυρίως για όσους ανήκουν σε μια νέα γενιά μαύρων εξτρεμιστών, που συνασπίζονται κάτω από το λάβαρο του Ριζοσπαστικού Οικονομικού Μετασχηματισμού (RET), υπήρξε κυρίως ένας ηλικιωμένος άνθρωπος ο οποίος υπέφερε πάρα πολλά για να πετύχει λίγα: ήταν υπέρμετρα συγχωρητικός».
Δεν αποκλείεται τέτοιου είδους εκτιμήσεις να είναι άδικες για τον άνθρωπο ο οποίος έμεινε στη φυλακή 28 χρόνια για τις ιδέες του και το χρώμα του δέρματός του, για έναν πολιτικό ο οποίος είχε ενταχθεί και στις γραμμές του παράνομου ΚΚ Νοτίου Αφρικής (SAPC), πρεσβεύοντας την καθολική αλλαγή. Ομως, όσο οι γενιές διαδέχονται η μία την άλλη και οι μνήμες αδυνατίζουν, αυτό που μετρά περισσότερο είναι το σήμερα, όχι το χθες, όση δόξα και αν περιέχει αυτό.
