Αναζήτηση
Το ιστορικό Ελληνογερμανικό Θέατρο της Κολωνίας έρχεται στην Ελλάδα για μια και μόνο παράσταση με αφορμή τα 70 χρόνια από την ίδρυση του Ινστιτούτου Γκαίτε στη χώρα μας.
Ο διακεκριμένος σκηνοθέτης, ιδρυτής και Καλλιτεχνικός του Διευθυντής Κώστας Παπακωστόπουλος, γνωστός στη Γερμανία για τις πρωτοποριακές παραστάσεις έργων αρχαίου δράματος, συμπληρώνει φέτος με το θεατρικό του σχήμα «Ελληνογερμανικό Θέατρο» 32 χρόνια δημιουργικής πορείας στη Γερμανία. Μετά την περυσινή επιτυχημένη παράστασή του «Europa» του Λαρς φον Τρίερ στην Εθνική Λυρική Σκηνή, έρχεται και φέτος στην Αθήνα, αυτή τη φορά με την «Ιφιγένεια στη Χώρα του Πένθους», έργο γραμμένο από τον ίδιο και εμπνευσμένο από́ την τραγωδία του Ευριπίδη «Ιφιγένεια εν Ταύροις».
Η παράσταση, που παίχθηκε με μεγάλη επιτυχία στο Θέατρο Urania της Κολωνίας, ανεβαίνει στην Αθήνα, για μία και μόνο φορά, το Σάββατο, 8 Οκτωβρίου 2022, στις 21:00, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με ελληνικούς υπέρτιτλους. Η παράσταση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού του Κρατιδίου Ρηνανίας – Βεστφαλίας της Γερμανίας και της Πόλης της Κολωνίας, ενώ είναι ενταγμένη στις εκδηλώσεις που διοργανώνει το Ινστιτούτο Γκαίτε στο πλαίσιο του εορτασμού για τη συμπλήρωση 70 χρόνων λειτουργίας του στη χώρα μας.
Η ιστορία της παράστασης, εκτυλίσσεται σε μια χώρα στην οποία έχει ξεσπάσει μια φοβερή πανδημία με αμέτρητες συνέπειες για τον λαό της. Σ΄ έναν απελπισμένο αγώνα για την αντιμετώπισή του πρέπει ξένοι, ηλικιωμένοι και ασθενείς να θυσιασθούν επιλεκτικά, για να προστατευθεί το «παραγωγικότερο» κομμάτι του πληθυσμού. Η Ιφιγένεια, ως θεραπαινίδα στον ναό της θεάς Αρτέμιδος (ένα είδος νοσοκομείου-κρεματόριου), είναι υποχρεωμένη να θυσιάζει ασταμάτητα ανθρώπινες ζωές. Γεμάτη νοσταλγία αναπολεί τη μακρινή της πατρίδα, τον αγαπημένο της αδελφό, τη χαμένη της ελευθερία. Η αναπάντεχη εμφάνιση του Ορέστη γεννά νέες ελπίδες. Τα δύο αδέλφια οδηγούνται στην τολμηρή απόφαση να αποδράσουν από τη χώρα του Πένθους. Αλλά πώς θα μπορέσουν να ξεγελάσουν τους αυστηρούς μηχανισμούς ελέγχου της χώρας; Μιας χώρας που έχει ως πρώτιστη αρχή να προστατεύει τους πολίτες της; Μιας χώρας που είναι αναγκασμένη να παίρνει συνέχεια σκληρότερα μέτρα ακροβατώντας ανάμεσα σε ασφάλεια και ελευθερία;
Το κείμενο του Κώστα Παπακωστόπουλου επικεντρώνεται στους δύο πρωταγωνιστές της Ευριπίδειας τραγωδίας, την Ιφιγένεια και τον Ορέστη, και δημιουργεί έναν τρίτο ρόλο, τη λεγόμενη «Φωνή του Κράτους». Τα δύο αδέλφια εκφράζουν στο έργο τους νέους ανθρώπους που αναζητούν τη χαμένη τους ελευθερία, την ανοιχτή επικοινωνία, τη ζεστή αγκαλιά, σε μια εποχή που κρίνοντας ρεαλιστικά όλα αυτά δεν είναι πλέον τόσο αυτονόητα.
Η μουσική του Χέρμπερτ Μίτσκε και τα βίντεο του Τζων Σάιντλερ υποβάλλουν την καφκική ατμόσφαιρα μέσα στην οποία τα δύο αδέλφια θα επιχειρήσουν ένα άγνωστο ταξίδι προς την ελευθερία. Σε μια εποχή στην οποία o απρόβλεπτος ιός μας τρομοκρατεί συνεχώς με νέες μεταλλάξεις, η αλληγορική παράσταση ανατρέπει στη σκηνή με έναν μαγικό τρόπο τα αδιέξοδά μας προβάλλοντας την ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία και φωτίζοντας με ελπίδα την καθημερινότητά μας!
Ο Κώστας Παπακωστόπουλος μιλάει στα «Νέα» με αφορμή την παράσταση του νέου του έργου για τον μύθο της Ιφιγένειας, τις σύγχρονες χώρες του πένθους και την πανδημία.
Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση;
Η ιδέα προέκυψε ένα χρόνο μετά από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, στις αρχές του 2021. Είχε προηγηθεί ένας βαρύς χειμώνας απομόνωσης, εσωστρέφειας και έλλειψης επικοινωνίας. Παράλληλα είχαν ακυρωθεί όλες οι παραστάσεις του θεάτρου και το σύνολο των ανθρώπων της τέχνης είχε αποκοπεί από το κοινό του. ΄Ηταν η εποχή που ολόκληρος ο πλανήτης βίωνε μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Η επαφή με τους αγαπημένους μας αλλά και η ατομική μας ελευθερία είχαν ξαφνικά χαθεί.
Μετά το «Europa» του Τρίερ, αποφασίσατε να στραφείτε στην «Ιφιγένεια», στο αρχαίο δράμα δηλαδή για το οποίο είστε γνωστός στην Γερμανία. Έχουν κοινές συνισταμένες οι δύο παραστάσεις;
Άμεσα όχι. Η παράσταση του έργου του Τρίερ αφορά στους κινδύνους που ελλοχεύουν από την αναβίωση της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Η φετινή μας παράσταση έχει να κάνει με τις συνέπειες μιας πρωτόγνωρης πανδημίας – που βιώνουμε εν μέρει μέχρι και σήμερα – και έχει επηρεάσει ριζικά τις ανθρώπινες σχέσεις σ΄ ολόκληρο τον κόσμο. Το κοινό στοιχείο που υπάρχει βέβαια σ΄ όλες τις παραστάσεις του θεάτρου μας είναι ότι δραματουργικά εμπνέονται πάντα από τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις, που μας καθορίζουν.
Ο μύθος της Ιφιγένειας πώς μετεξελίσσεται στο κείμενό σας;
Η βία της απομόνωσης που βιώσαμε όλοι μας μέσα από την πανδημία, οι εικόνες των νεκρών πού μεταφέρονταν τον χειμώνα του 20/21 στα κρεματόρια της Ιταλίας, αλλά και η χαμένη επικοινωνία μας μου δημιουργήσαν την ανάγκη να μεταφέρω αυτήν την πραγματικότητα στο θεατρικό σανίδι. Έτσι η βάρβαρη Ταυρίδα με τις ανθρωποθυσίες της μετατράπηκε σε μια σύγχρονη χώρα, τη χώρα του Πένθους, στην οποία έχει ξεσπάσει μια φοβερή πανδημία. Η Ιφιγένεια, ως θεραπαινίδα στο ναό της θεάς Αρτέμιδος, που εδώ είναι ένα είδος νοσοκομείου-κρεματόριου, είναι υποχρεωμένη να θυσιάζει ασταμάτητα ανθρώπινες ζωές ακολουθώντας την στρατιωτική ιατρική αρχή του «Triage», δηλαδή μια επιλεκτική μέθοδο όσον αφορά στη σωτηρία των ασθενών. Στο νέο έργο ξένοι, ηλικιωμένοι και ασθενείς πρέπει να θυσιασθούν επιλεκτικά, για να προστατευθεί το «παραγωγικότερο» κομμάτι του πληθυσμού. Εκεί κάπου εμφανίζονται ως ξένοι και ο Ορέστης με τον Πυλάδη.
Με την αλληγορική πλευρά που έχει η παράσταση, ποια θέματα θίγετε;
Τη μόνιμη σύγκρουση που δημιουργείται από την ανάγκη του ανθρώπου για ατομική ελευθερία από τη μια, και την υποχρέωσή του να σεβαστεί την ασφάλεια του κοινωνικού συνόλου από την άλλη. Παράλληλα την αναζήτηση των ορίων της εξουσίας ενός κράτους, που έχει ως πρώτιστη αρχή να προστατεύει τους πολίτες του ακροβατώντας ανάμεσα σε ασφάλεια και ελευθερία.
Η χώρα του πένθους, πόσο κοντά είναι στις δικές μας σημερινές χώρες;
Η χώρα του Πένθους είναι μια αλληγορική προσέγγιση των σημερινών μας χωρών. Η παράσταση είναι αφιερωμένη πρώτα από όλα στους νέους που εδώ και δυόμιση χρόνια αναζητούν τη χαμένη τους ελευθερία, την ανοιχτή επικοινωνία, τη ζεστή αγκαλιά, σε μια εποχή που κρίνοντας ρεαλιστικά όλα αυτά δεν είναι πλέον τόσο αυτονόητα.
Η φωνή του κράτους, πόσο παρούσα είναι όχι μόνο στις ζωές της Ιφιγένειας και του Ορέστη αλλά και στις δικές μας;
Είναι ένα θέμα που από το ξέσπασμα της πανδημίας απασχολεί τις δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης. Η «φωνή του κράτους» ήταν και είναι παρούσα και στις δικές μας ζωές. Αυτή σε τελευταία ανάλυση είναι και η υποχρέωσή του: να προστατεύει το κοινωνικό σύνολο. Ο κίνδυνος ξεκινάει από τη στιγμή που κάτω από το πρόσχημα της ασφάλειας γίνεται κατάχρηση της εξουσίας. Ένα πολύ δύσκολο στοίχημα για κάθε δημοκρατικά σκεπτόμενη κοινωνία!
