Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Εμμανουήλ γνωρίζει καλά την Ουκρανία. Οταν ήταν Μητροπολίτης Γαλλίας (από το 2003 έως το 2021) και πρόεδρος του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών, είχε ορισθεί με επιθυμία του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου και εντολή της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, να προεδρεύσει στην «Ενωτική Σύνοδο του Κιέβου». Σε αυτή την αποστολή, το Οικουμενικό Πατριαρχείο του έδωσε ουσιαστικά εντολή να διεκπεραιώσει τη σύσταση της Αυτοκέφαλης Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας. Σκληρή δουλειά που τον έκανε στόχο της Εκκλησίας της Ρωσίας και των χάκερ της Μόσχας. Ομως η αποστολή του στέφθηκε με επιτυχία. Από τις 6 Ιανουαρίου 2019, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας είναι Αυτοκέφαλη και οι δεσμοί της με το Φανάρι (το οποίο ήταν από τους πρώτους που την αναγνώρισαν, μαζί με την Αλεξάνδρεια, την Κύπρο και την Ελλάδα) παραμένουν στενοί. Από τις 24 Φεβρουαρίου που ξεκίνησαν τα λυπηρά γεγονότα του πολέμου, ο Μητροπολίτης Εμμανουήλ είναι συγκλονισμένος από την κατάσταση. Δέχθηκε να μοιραστεί τις σκέψεις του στα «ΝΕΑ».

Οταν βλέπετε αυτές τις εικόνες από την Ουκρανία και αυτή τη σύγκρουσηπου μπαίνει στη δέκατη έβδομη ημέρα, πώς νιώθετε;

Αυτή η κατάσταση είναι τραγική από χριστιανικής, ανθρωπιστικής, αλλά και από πολιτικής απόψεως. Η Ουκρανία είναι μια κυρίαρχη χώρα. Μάλιστα γιόρτασε την τριακοστή επέτειό της τον περασμένο Αύγουστο. Το να βλέπει κανείς αυτές τις πόλεις να βομβαρδίζονται η μία μετά την άλλη, ή τα νοσοκομεία και τα μαιευτήρια να καταστρέφονται, είναι φρικτό. Από την άλλη όμως, είναι εντυπωσιακό να βλέπουμε τους ουκρανούς πολίτες να προσπαθούν να αντισταθούν και να υπερασπιστούν την πατρίδα τους μέχρι το τέλος. Η Ρωσία επιχειρεί να εκδιώξει τη δημοκρατικά εκλεγμένη ουκρανική κυβέρνηση, κάτι παράνομο και αντιδημοκρατικό, γι’ αυτό και καταδικάζουμε αυτή την άδικη επίθεση εις βάρος του ουκρανικού λαού και της δημοκρατίας. Ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος καταδίκασε αμέσως αυτόν τον πόλεμο. Είναι θα έλεγα ουσιαστικό και αναγκαίο όλες οι δυτικές δυνάμεις να καταδικάσουν επίσης αυτήν την παράνομη εισβολή και να υποστηρίξουν την Ουκρανία στον αγώνα της.

Η Ουκρανική Εκκλησία είναι μία από τις δεκαπέντε Αυτοκέφαλες Εκκλησίες του ορθόδοξου κόσμου, ποιος είναι ο ρόλος της;

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, έχοντας χορηγήσει την Αυτοκεφαλία στις περισσότερες εκ των Ορθοδόξων Εκκλησιών, συμπεριλαμβανομένης της Εκκλησίας της Ρωσίας, ενήργησε συμφώνως προς τους Ιερούς Κανόνες και την πράξη της Εκκλησίας, χορηγώντας το 2019 τον «Τόμο» Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας. Αυτό σημαίνει ότι τώρα η Ουκρανική Εκκλησία έχει τη διοικητική της ανεξαρτησία, τους θεσμούς της, την Ιερά Σύνοδο ως διοικητικό της όργανο και τον πρώτο κανονικά εκλεγμένο Μητροπολίτη της, τον κ. Επιφάνιο. Η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας έχει αναγνωριστεί, πέρα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο που της χορήγησε τον Τόμο Αυτοκεφαλίας, από το Παλαίφατο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, την Εκκλησία της Κύπρου και την Εκκλησία της Ελλάδος. Σύντομα θα αναγνωριστεί και από άλλες Εκκλησίες. Είναι μια Εκκλησία δυναμική και αναπτυσσόμενη. Το διαπιστώσαμε τον περασμένο Αύγουστο όταν επισκεφθήκαμε την Ουκρανία με τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Εχει χιλιάδες ενορίες, εκατομμύρια πιστούς και απολαμβάνει την προστασία της πολιτείας από το ξεκίνημά της. Είναι κρίμα που τώρα, με τον πόλεμο, η Εκκλησία αυτή κινδυνεύει.

Απειλεί το Πατριαρχείο Μόσχας;

Ο Πατριάρχης Μόσχας παραμένει προς το παρόν σιωπηλός. Αυτό είναι απαράδεκτο.

Πώς μπορεί κανείς να παραμένει σιωπηλός μπροστά σε μια τόσο τραγική κατάσταση όπου εξελίσσεται ένας πόλεμος μεταξύ δύο αδελφών ορθοδόξων λαών; Κάποιες ρωσικές εκκλησίες σταμάτησαν ήδη να μνημονεύουν τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο εξαιτίας αυτής της συμπεριφοράς. Επομένως, υπάρχει μια μορφή αγανάκτησης σε πολλές ρωσικές εκκλησίες. Αυτή η σιωπή του Πατριάρχη Κυρίλλου υποδεικνύει ότι ίσως να μην είναι ελεύθερος να εκφραστεί. Ολες οι διαθρησκευτικές οργανώσεις τού έχουν απευθύνει ανοιχτές επιστολές, ζητώντας του να παρέμβει στον πρόεδρο Πούτιν για να σταματήσει αυτός ο πόλεμος. Δεν βλέπουμε όμως καμία απολύτως αντίδραση.

Το Πανεπιστήμιο του Φριβούργου της Ελβετίας αφαίρεσε από τον ρώσο Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίωνα τον τίτλο του επίτιμου καθηγητή που του είχε απονείμει, λόγω της σιωπής του απέναντι σε αυτόν τον πόλεμο.

Αισθάνεστε απειλή στο Φανάρι;

Δεν αισθανόμαστε καμία απολύτως απειλή αλλά μας ανησυχούν οι δηλώσεις του ρώσου προέδρου ότι άλλες χώρες μπορεί να αντιμετωπίσουν τις στρατιωτικές του επιθέσεις. Η περίπτωση της Γεωργίας και των εδαφών της που κατέχονται από ρωσικές δυνάμεις είναι ένα ζωντανό παράδειγμα. Επομένως, αυτές οι απειλές θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη διότι δεν γνωρίζουμε τα σχέδια των Ρώσων.

Πράγματι, τι πιστεύετε για τις απαντήσεις των Δυτικών;

Επέβαλαν κυρώσεις, είναι αλήθεια. Πρόκειται για οικονομικές κυρώσεις που επηρεάζουν τον ρωσικό λαό και τους ολιγάρχες. Δεν νομίζω όμως ότι αυτές οι κυρώσεις είναι αρκετές για να συνετίσουν τον ρώσο πρόεδρο. Προς Θεού, δεν εννοώ ότι θα έπρεπε να απαντήσει η Δύση στρατιωτικά και να προκληθεί εκ τούτου τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, αλλά πιστεύω ότι θα έπρεπε να υπάρχει καλύτερος συντονισμός και ομοφωνία μεταξύ των ηγετών των δυτικών κρατών, ώστε η πίεση προς τη Ρωσία να ήταν ασφυκτική και αβάσταχτη. Μόνον έτσι θα αναγκαζόταν ο πρόεδρος Πούτιν να σταματήσει αυτή τη σφαγή αμάχων Ουκρανών.

Δηλαδή είστε υπέρ της ενεργειακής ανεξαρτησίας;

Ακριβώς. Διότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πραγματική ομοφωνία σχετικά με τις κυρώσεις. Η Δύση, και ιδιαίτερα η Ευρώπη, εξαρτώνται υπερβολικά από το ρωσικό αέριο. Εάν δηλαδή αύριο η Ρωσία αποφασίσει να σταματήσει τη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, το κόστος θα είναι τεράστιο. Πρέπει να αδράξουμε αυτή την ευκαιρία και να στραφούμε σε νέες πηγές ενέργειας, ώστε να είμαστε ενεργειακά ανεξάρτητοι. Μπορούμε να ανακτήσουμε τις δυνάμεις μας και το κύρος μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό αφορά επίσης τη στρατιωτική ανασυγκρότηση. Το ΝΑΤΟ, το οποίο έχει υποστηρίξει τόσο σθεναρά την ιδέα της ένταξης της Ουκρανίας στη Συμμαχία, παραμένει αρκετά σιωπηλό τώρα σε αυτή τη δύσκολη στιγμή. Δεν είμαι ειδικός σε στρατιωτικά θέματα, νομίζω όμως ότι πρέπει να επανεξετάσουμε αυτό το μοντέλο, να μπορούμε δηλαδή να προβλέπουμε μια μελλοντική κρίση και να προστατεύουμε τις χώρες μας στην Ευρώπη.

Τελευταία Νέα