Από την πορεία του ύπουλου και αόρατου εχθρού SARS-CoV-2 στον παγκόσμιο χάρτη έχει γίνει σαφές ότι οι ηλικιωμένοι αλλά και οι ευπαθείς ομάδες (άνθρωποι δηλαδή με σοβαρά χρόνια νοσήματα, όπως είναι η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά και ο σακχαρώδης διαβήτης) είναι εκείνοι που παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών. Εν τω μεταξύ, και ενόσω τα στοιχεία πληθαίνουν, καθίσταται σαφές ότι η παχυσαρκία είναι ακόμη ένας επιβαρυντικός παράγοντας σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της νόσου Covid-19.

Ο καθηγητής Χειρουργικής και διευθυντής της Ε’ Χειρουργικής Kλινικής ΕΚΠΑ στο «Ευγενίδειο» θεραπευτήριο, Ευάγγελος Μενενάκος, παραθέτει όλα τα σχετικά δεδομένα σχετικά με την πανδημία και τις επιπτώσεις σε ασθενείς με παχυσαρκία, αναλύοντας τους μηχανισμούς που ενεργοποιεί η νοσογόνος παχυσαρκία «αποδυναμώνοντας» ούτως ή άλλως την υγεία.

Ειδικότερα και σύμφωνα με τον καθηγητή, καθημερινά δημοσιεύεται σωρεία μελετών, ενώ εξίσου πολλές είναι οι στατιστικές έρευνες καθορισμού ευπαθών ομάδων που θα πρέπει ενδεχομένως να προστατευτούν περισσότερο ή να αντιμετωπιστούν με ιδιαίτερο θεραπευτικό πρωτόκολλο.

Ευπαθείς ομάδες

«Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) κατατάσσει τη βαριά παχυσαρκία στην ίδια κατηγορία με τη σοβαρή καρδιακή νόσο, τον σακχαρώδη διαβήτη και την ανοσοκαταστολή. Η επιδημιολόγος Jennifer Lighter μελέτησε 3.615 ασθενείς που νοσηλεύτηκαν σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης και ανέδειξε το υψηλό ποσοστό παχυσαρκίας (38%) σε αυτούς και μάλιστα στους νεότερους. Τα αποτελέσματα μαζί με αυτά άλλης αναμενόμενης μελέτης από την ίδια πόλη που αναφέρει εξαπλάσιες πιθανότητες νόσησης σε ασθενείς με βαριά παχυσαρκία σόκαραν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα».

Επιπλέον, και σύμφωνα πάντα με τον ειδικό, στη Lille της Γαλλίας σε 124 νοσηλευθέντες οι μισοί ήταν παχύσαρκοι, ποσοστό που στους διασωληνωμένους έφτασε το 90%. «Ο υπεύθυνος του επιστημονικού συμβουλίου της χώρας Jean-Francois Delfraissy προειδοποίησε τους παχύσαρκους νέους ανθρώπους για τον επαπειλούμενο κίνδυνο και εστίασε υπερατλαντικά εκφράζοντας ανησυχία για τους αμερικανούς φίλους, προφανώς λόγω των υψηλών ποσοστών παχυσαρκίας στις ΗΠΑ».

Στην Κίνα πάλι, το Πανεπιστήμιο της Shenzhen ανακοίνωσε υψηλότερο κατά 2,42 φορές κίνδυνο πνευμονίας σε παχύσαρκους.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο ο ημερήσιος Τύπος μεταφέρει ανάλογες ανησυχίες, ενώ «προσφάτως το BBC φιλοξένησε συνέντευξη του αμφιλεγόμενου καρδιολόγου-συγγραφέα Assen Malhotra που ενοχοποιεί την παχυσαρκία».

Θνησιμότητα

«Καταρχήν υπάρχουν νοσήματα απότοκα αυτής που επιβαρύνουν την υγεία, με συχνότερα τον σακχαρώδη διαβήτη, την υπέρταση και την υπνική άπνοια. Τα δύο πρώτα ενοχοποιούνται για τη βαρύτητα της λοίμωξης από τον νέο κορωνοϊό ενώ η άπνοια προκαλεί σταδιακή επιβάρυνση της καρδιάς και καμιά φορά αιφνίδιο θάνατο στον ύπνο» εξηγεί ο κ. Μενενάκος.

Και συνεχίζει: «Η βαριά παχυσαρκία σχετίζεται με διάφορες μορφές καρκίνου και μία προσφάτως κατακτηθείσα γνώση είναι πως είναι από τους πλέον επιβαρυντικούς παράγοντες καρκίνου οισοφάγου. Πέρα από αυτά που είναι εμφανή και μετρήσιμα, το μεγάλο σωματικό βάρος επιβαρύνει τον οργανισμό με διάφορους μηχανισμούς που είναι αντικείμενο επιστημονικής έρευνας. Χαρακτηριστικά θεωρείται πλέον χρόνια γενικευμένη φλεγμονώδης νόσος όπως προκύπτει από τους υψηλούς δείκτες φλεγμονής με συνοδό χρόνια ανοσολογική και ορμονική απορρύθμιση. Γενικώς ο σχετικός κίνδυνος θνητότητας, δηλαδή η πιθανότητα να πεθάνει κάποιος από οποιονδήποτε λόγο, ακόμη κι αν φαινομενικά δεν φαίνεται να σχετίζεται με τη νόσο, είναι δυόμισι φορές παραπάνω στους παχύσαρκους».

Αντίλογος

Υπό τα δεδομένα αυτά, ο καθηγητής εκφράζει έντονο σκεπτικισμό σχετικά με τον επιστημονικό και κυρίως κοινωνικό αντίλογο που εκτυλίσσεται σχετικά με τη νοσογόνο παχυσαρκία. «Στον αντίλογο συμμετέχει και η εν πολλοίς αντιδραστική ρητορική της πολιτικής τάχα ορθότητας – πώς θα μπορούσε άλλωστε να λείπει, όταν ολόκληρη εκστρατεία με το πρόσχημα του αντί-body shaming ούτε λίγο ούτε πολύ απαιτεί να αποδεχτούμε μια βαρύτατη νόσο, την παχυσαρκία, σαν μια καθ’ όλα φυσιολογική, απλώς εναλλακτική σωματοεικόνα, κάποιες φορές μάλιστα ως δικαίωμα και επιλογή. Το «Wired», για παράδειγμα, ενίσταται θεωρώντας πως ο κίνδυνος για τους παχύσαρκους υπερεκτιμάται και προβάλλει την αντιδραστική, αντι-επιστημονική θεωρία της δήθεν στοχοποίησης συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων που βασίζεται σε στερεότυπα. Δεν μπορούμε να είμαστε αυστηροί με τέτοιες απόψεις τη στιγμή που αποδεχόμαστε αντι-εμβολιαστικά κινήματα κ.ο.κ.» σχολιάζει.

Ο ειδικός εν τούτοις επισημαίνει ότι αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι «όσοι πάσχουν από νοσογόνο παχυσαρκία πάσχουν. Μπορεί να έχουν φυσιολογική καθημερινότητα, το επάγγελμά τους, οικογένεια, πλούσια κοινωνική ζωή, αλλά πάσχουν. Τα πρόσφατα δεδομένα που δημοσιεύονται στο εξωτερικό δεν μας εκπλήσσουν: οι βαριατρικοί χειρουργοί γνωρίζουμε, δεκαετίες τώρα, πως ασθενής με νοσογόνο παχυσαρκία έχει ελάχιστες καρδιο-αναπνευστικές εφεδρείες και πτωχή ανοσολογική άμυνα. Είναι δύσκολος στους χειρισμούς του (μετακίνηση, διασωλήνωση κ.λπ.) και συχνά απαιτείται εξειδικευμένη υλικοτεχνική υποδομή για την υποστήριξή του. Ξέρουμε πως η γρίπη σε παχύσαρκο πιθανότατα τον στέλνει στον αναπνευστήρα».

Γι’ αυτό και κρίνεται αναγκαίο, σύμφωνα με τον ίδιο, οι μελλοντικοί σχεδιασμοί της πολιτείας να στραφούν και στο ευαίσθητο αυτό ζήτημα.

Πώς υπολογίζεται ο δείκτης μάζας σώματος

Η παχυσαρκία ταξινομείται με βάση τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) και υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα). Ο ΔΜΣ θεωρείται ως φυσιολογικός όταν κυμαίνεται μεταξύ 18,5 και 24,9 Kg/m2.

Ατομα με ΔΜΣ μεταξύ 25 και 29,9Kg/m2 κατατάσσονται ως υπέρβαρα, ενώ εκείνα με ΔΜΣ >30 kg/m2 θεωρούνται παχύσαρκα. Οταν ο ΔΜΣ είναι >40kg/m2 η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως νοσογόνος παχυσαρκία, λόγω του ιδιαίτερα αυξημένου κινδύνου επιπλοκών.

Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του επιστημονικού περιοδικού «Nature», για να εκτιμηθεί ο κίνδυνος επιπλοκών σε ασθενείς με Covid-19 είναι απαραίτητο να συνυπολογίζονται «ανθρωπομετρικές και μεταβολικές παράμετροι». Ειδικότερα αυτές οι παράμετροι συμπεριλαμβάνουν το ΔΜΣ, την περιφέρεια της μέσης και των γλουτών, καθώς επίσης και τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης.

Επιπλέον, στο ίδιο δημοσίευμα σημειώνεται: «Συμπερασματικά, είναι ευρέως αναγνωρισμένο ότι η παρουσία συν-νοσηρότητας, όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις, σχετίζονται με μια πιο σοβαρή πορεία της νόσου Covid-19, εν τούτοις το ζήτημα της παχυσαρκίας δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς. Ομως, η παχυσαρκία είναι κύριος παράγοντας κινδύνου για αυτές τις συν-νοσηρότητες… και συνδέεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο πνευμονίας».

Τελευταία Νέα