Αναζήτηση
Την αγάπη για την Ευρώπη την έχουν κοινή – το ίδιο και τον φόβο πως ο λαϊκισμός που η ίδια επέτρεψε, θα τη συμπαρασύρει στον θάνατο. Αν τους διαχωρίζει κάτι, είναι ο βαθμός της (απ)αισιοδοξίας. «Ας συζητήσουμε επιτέλους για την Ευρώπη και ας προχωρήσουμε!» λέει ο Τομά Πικετί ενόσω ο Ζαν Ντανιέλ μιλά, μελαγχολικά, για «λυκόφως».
Δύο θύματα της ίδιας τυφλότητας
Του Thomas Piketty
Την ώρα που η πολιτική κρίση επιδεινώνεται στην Ιταλία και την Ισπανία, Γαλλία και Γερμανία εμφανίζονται πάντα εξίσου ανήμπορες να διατυπώσουν σαφείς και φιλόδοξες προτάσεις μεταρρύθμισης της Ευρώπης. Πώς να εξηγήσεις μια τέτοια αδράνεια;
Στη Γαλλία, η θεωρία των καιρών είναι πως για όλα φταίνε οι άλλοι. Δεν διατύπωσε ο νέος και δυναμικός μας πρόεδρος υπέροχες προτάσεις για την αναδιοργάνωση της ευρωζώνης, τον προϋπολογισμό και το Κοινοβούλιό της; Καμία τύχη: οι γείτονες Γερμανοί είναι ανίκανοι να το συνειδητοποιήσουν και να απαντήσουν με την ίδια γαλατική τόλμη! Το πρόβλημα αυτής της τεμπέλικης θεωρίας είναι πως αυτές οι διάσημες γαλλικές προτάσεις απλώς δεν υπάρχουν: κανείς δεν είναι σε θέση να βάλει στη σειρά τρεις φράσεις που να εξηγούν από ποιους κοινούς φόρους θα τροφοδοτείται αυτός ο προϋπολογισμός, ποια θα είναι η σύνθεση της Συνέλευσης της ευρωζώνης, ποιος θα ασκεί αυτήν τη νέα φορολογική κυριαρχία κ.λπ.
Στην πραγματικότητα, οι γαλλικές προτάσεις είναι τόσο θολές που μπορεί να τις πάρει κανείς όπως θέλει. Είναι εύκολο να καταγγέλλουμε σήμερα την ατολμία της Ανγκελα Μέρκελ και πράγματι η απάντησή της στις «γαλλικές προτάσεις» είναι κάτι περισσότερο από δειλή. Είναι καιρός όμως να καταλάβουν όλοι πως απαντά απλώς στην ατολμία του Μακρόν, ο οποίος, στην πραγματικότητα, μοιράζεται τον ίδιο συντηρητισμό. Κατά βάθος, αυτοί οι δύο ηγέτες δεν θέλουν να αλλάξουν τίποτα ουσιώδες στη σημερινή Ευρώπη, διότι είναι θύματα της ίδιας τυφλότητας: θεωρούν πως οι δύο τους χώρες δεν τα πηγαίνουν και τόσο άσχημα και πως δεν φέρουν καμία ευθύνη για τα λάθη του ευρωπαϊκού Νότου. Ετσι, κινδυνεύουν να τα τινάξουν όλα στον αέρα.
Ο Τομά Πικετί είναι γάλλος οικονομολόγος, συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» (εκδ. Πόλις)
Τραγούδι για μια νεκρή Ευρώπη
Του Jean Daniel
Σε αυτή την αρχή του 21ου αιώνα, τα φαντάσματα του 20ού βγαίνουν από το ντουλάπι. Βέβαια, δεν βαδίζουν πλέον με το βήμα της χήνας. Να όμως που οι κύριοι Σαλβίνι και Ντι Μάιο προελαύνουν στη Ρώμη για να εφαρμόσουν το ξενόφοβο και αντιευρωπαϊκό τους πρόγραμμα. Και η συμπαιγνία λαϊκισμού και εθνικισμού που βλέπουμε να μεγαλώνει επίσης στην Ουγγαρία ή την Πολωνία μπορεί σήμερα, όπως και στο παρελθόν, να οδηγήσει σε σύγκρουση.
Τουλάχιστον έχουμε το πλεονέκτημα της εμπειρίας και της μνήμης. Αυτή την αφύπνιση των συνειδήσεων ζητεί αναμφίβολα ο Εμανουέλ Μακρόν όταν δηλώνει πως «το τραγικό επέστρεψε».
Ποια τραγωδία πρέπει όμως να φοβόμαστε, αλήθεια; Οπως πάντα, τίποτα δεν είναι ακίνητο. Βλέπουμε πως οι δύο Κορέες δεν έχουν πια την ίδια ζέση για αλληλοπρόκληση. Ο Τραμπ θα καταλήξει λογικά να συναντηθεί με τον Κιμ. Βλέπουμε επίσης πως το Ιράν –τι έκπληξη!– μπορεί να μετριάσει την ιμπεριαλιστική του ζέση έναντι της Συρίας. Το καθεστώς των μουλάδων φέρεται να πιέζεται από τον ρώσο σύμμαχό του να αποσύρει τους εφέδρους του ώστε να αποφευχθεί μια σύγκρουση με το εβραϊκό κράτος.
Ο άξονας του κόσμου έχει μετατοπιστεί. Η Ανγκελα Μέρκελ, η πιο άξια των ευρωπαίων ηγετών, το έχει καταλάβει. Την απασχολεί η Κίνα. Για τον απλό λόγο ότι αυτή η χιλιετής αυτοκρατορία περιφρονεί πλήρως μια θεμελιώδη αξία της Δύσης: την ελευθερία συνείδησης, έκφρασης και μετακίνησης, που εμείς οι άλλοι Ευρωπαίοι έχουμε μάθει να τοποθετούμε πάνω από το δημόσιο συμφέρον.
Σε αυτό το σημείο της μακράς μου διαδρομής, αυτό που με λυπεί περισσότερο, σίγουρα το καταλάβατε, είναι το λυκόφως της Ευρώπης.
Ο Ζαν Ντανιέλ είναι γάλλος δημοσιογράφος και συγγραφέας, ιδρυτής του περιοδικού «Le Nouvel Observateur»
