Αναζήτηση
Ο φόρος κληρονομιάς για πολλούς είναι ασήκωτος. Κληρονομούν ακίνητα από τους γονείς ή συγγενείς τους, αλλά αδυνατούν να καλύψουν το κόστος του φόρου κληρονομιάς καθώς και άλλων φόρων που συνοδεύουν τα ακίνητα, με βασικότερο τον ΕΝΦΙΑ. Δεν είναι λίγοι αυτοί που λόγω του φόρου κληρονομιάς δεν μπορούν να διατηρήσουν στην κατοχή της οικογένειας ούτε το πατρικό τους σπίτι. Υπό το βάρος των φόρων, των χρεών και των υποχρεώσεων που συνοδεύουν τις περιουσίες, ολοένα και περισσότεροι αποφασίζουν να μην αποδεχτούν την κληρονομιά προχωρώντας σε αποποίησή της.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Τα τελευταία χρόνια οι αποποιήσεις κληρονομιών αυξήθηκαν κατά περίπου 85%. Το στοιχείο αυτό δείχνει ότι η κληρονομιά που κάποτε θεωρούνταν τύχη και εύνοια και μια ενίσχυση για τις επόμενες γενιές, σήμερα αποκτά εντελώς το αντίθετο νόημα.
Ερευνα που διενήργησε η KANTAR TNS για λογαριασμό της 4Life Direct, μέλους του Ομίλου 4Life International, δείχνει ότι επτά στους δέκα δυσκολεύονται να καλύψουν το κόστος του φόρου κληρονομιάς. Συγκεκριμένα, το 74% των συμμετεχόντων στην έρευνα σχετικά με το πώς η ελληνική οικογένεια οργανώνει τη μεταφορά και συνέχιση της περιουσίας της στα υπόλοιπα μέλη, θεωρεί ότι είναι δύσκολο να πληρώσουν τον φόρο κληρονομιάς.
Ειδικότερα, στην ερώτηση «Πόσο εύκολο πιστεύετε ότι θα είναι για την οικογένειά σας να καλύψει το κόστος του φόρου κληρονομιάς;» το 74% δηλώνει πως θα είναι «όχι πολύ εύκολο» ή «καθόλου εύκολο» να καλύψει το κόστος, ενώ μόλις το 10% θεωρεί πως θα είναι «πολύ εύκολο». Την ίδια στιγμή, το 42% γνωρίζει το κόστος του φόρου κληρονομιάς, ποσοστό που φθάνει το 49,3% στις ηλικίες άνω των 55 ετών.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το αφορολόγητο ποσό για την πρώτη κατηγορία κληρονόμων (γονείς, παιδιά) ανέρχεται στα 150.000 ευρώ, ενώ το υπολειπόμενο ποσό (συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων και προσωπικών περιουσιακών στοιχείων) φορολογείται βάσει μιας προοδευτικής φορολογικής κλίμακας από 1% έως 10%. Στην περίπτωση που ο κληρονόμος είναι σύζυγος ή ανήλικο τέκνο του κληρονομουμένου, τότε προβλέπεται απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιάς για αξία κληρονομιαίας περιουσίας μέχρι 400.000 ευρώ για κάθε κληρονόμο (με αντίστοιχο περιορισμό των κλιμακίων υπολογισμού του φόρου της πρώτης κατηγορίας).
Πάντως, πολλοί όχι μόνο φοβούνται να κληρονομήσουν αλλά και το απεύχονται αφού οι φόροι κληρονομιάς και οι φόροι που επιβάλλονται κάθε χρόνο στα περιουσιακά στοιχεία, όπως ο ΕΝΦΙΑ, σε συνδυασμό με τα χρέη που μπορεί να έχουν αφήσει οι αποβιώσαντες σε Δημόσιο και τράπεζες, καθιστούν την αποδοχή της περιουσίας απαγορευτική για τους κληρονόμους.
Η αποποίηση της κληρονομιάς είναι ο εύκολος τρόπος για να διασφαλιστεί ο κληρονόμος από τα χρέη του κληρονομουμένου, από τις απαιτήσεις των δανειστών του ή ακόμη και από την υποχρέωση να φορτωθεί τα βάρη της φορολόγησης και της συντήρησης του ακινήτου.
Η αποποίηση (αλλά και αποδοχή), από νομική άποψη, είναι μονομερής δικαιοπραξία αμετάκλητη και γίνεται στον γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς. Μπορεί όμως να ακυρωθεί συνεπεία πλάνης, απάτης, απειλής.
Δικαίωμα αποποίησης έχει κάθε κληρονόμος, είτε εκ διαθήκης είτε εξ αδιαθέτου. Μόνο το Δημόσιο δεν μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά, η οποία περιέρχεται σ’ αυτό.
Δήλωση στο πρωτοδικείο
Η αποποίηση γίνεται με δήλωση στη γραμματεία του δικαστηρίου της κληρονομιάς, που είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο στην περιφέρεια του οποίου κατοικούσε ή διέμενε ο κληρονομούμενος.
Η προθεσμία προς αποποίηση είναι τετράμηνη και αρχίζει:
1. Από τον θάνατο του κληρονομουμένου (όταν δεν υπάρχει διαθήκη).
2. Από τη δημοσίευση της διαθήκης.
Εάν ο κληρονομούμενος είχε την κατοικία του στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος διαμένει στο εξωτερικό, τότε η προθεσμία για την αποποίηση είναι ένα έτος.
Η αποδοχή και η αποποίηση κληρονομιάς δεν μπορεί να γίνουν μερικώς, διαφορετικά είναι άκυρες.
Οταν όμως κάποιος είναι κληρονόμος εκ διαθήκης και αποποιηθεί την εκ διαθήκης κληρονομιά που περιέρχεται σ’ αυτόν, μπορεί να είναι κληρονόμος εξ αδιαθέτου, ως πλησιέστερος εξ αίματος συγγενής του κληρονομουμένου, δηλαδή μπορεί να αποποιηθεί την εκ διαθήκης και να δεχθεί την εξ αδιαθέτου κληρονομιά.
Προσοχή: όταν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομιά του θανόντος, τότε αυτή (η κληρονομιά) περιέρχεται στους κληρονόμους του αποποιηθέντος. Δηλαδή το δικαίωμα της αποποίησης μεταβαίνει στους κληρονόμους του κληρονόμου.
Αν ο κληρονόμος πεθάνει πριν περάσει η προθεσμία προς αποποίηση, χωρίς να έχει προλάβει να αποποιηθεί, και άφησε κληρονόμους περισσότερους του ενός, τότε ο κάθε κληρονόμος του μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά που περιήλθε στον αποβιώσαντα (αρχικό) κληρονόμο κατά το μέρος που αντιστοιχεί στη μερίδα του, δεδομένου ότι καθένας τους (από τους κληρονόμους) έχει αυτοτελές δικαίωμα αποποίησης.
Η αποποίηση ενώπιον αναρμόδιου δικαστηρίου είναι άκυρη. Επίσης είναι άκυρη (η αποποίηση) μετά τη νόμιμη προθεσμία (των τεσσάρων μηνών ή του ενός έτους).
