Ζωτικής σημασίας η σχέση ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων

Κατά την τελευταία διετία, οι πρωτόγνωρες προκλήσεις του Μεταναστευτικού και της ασφάλειας δοκιμάζουν τις αντοχές της Ευρώπης αλλά και τις δυνατότητες των γειτονικών της χωρών. Ταυτόχρονα, οι προκλήσεις αυτές αποτέλεσαν ευκαιρία για ευρύτερη συνεργασία και εμβάθυνση των σχέσεων σε όλο το εύρος της Ευρώπης ως ηπείρου, ανεξαρτήτως κράτους ή ενταξιακής σχέσης με την ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η συνεργασία ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων είναι σε τροχιά εμβάθυνσης και ενίσχυσης, ώστε να αποτελέσει παράδειγμα συνεργασίας για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων σε πνεύμα αλληλεγγύης.

Ενώ το 2015 πάνω από 800.000 άνθρωποι πέρασαν στις ευρωπαϊκές ακτές, μέσω της Ελλάδας, αναζητώντας προστασία στην Ευρώπη, το 2016 οι αφίξεις αυτές έχουν μειωθεί μέχρι στιγμής σε λιγότερο από 200.000. Αυτό οφείλεται στη συνεργασία που αναπτύσσεται στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας και της καλύτερης διαχείρισης των συνόρων σε όλο το μήκος της διαδρομής των Δυτικών Βαλκανίων.

Την ίδια περίοδο, η Ευρώπη βίωσε σειρά αιματηρών τρομοκρατικών επιθέσεων, που αποκάλυψαν το εύρος της διασύνδεσης των τρομοκρατών με την παράνομη διακίνηση ανθρώπων και το εμπόριο όπλων αλλά και ανέδειξαν τον κίνδυνο της ριζοσπαστικοποίησης σε όλη την ήπειρο.

Παρότι τα ζητήματα της μετανάστευσης και της ασφάλειας είναι φαινόμενα διακριτά, και τα δύο κατέδειξαν ξεκάθαρα την ανάγκη για μια συνολική ευρωπαϊκή απάντηση, με βάση την αμοιβαία εμπιστοσύνη, τις κοινές αξίες και τη συνεργασία.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής –της οποίας το πεδίο δράσης αποτελεί την τομή μεταξύ των πολιτικών για τη μετανάστευση και την ασφάλεια –είναι ακριβώς η διασυνοριακή συνεργασία, που δεν περιορίζεται δηλαδή μόνο εντός της ΕΕ. Σε περίπτωση που η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η Αλβανία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη ή το Μαυροβούνιο βρεθούν υπό πίεση, θα μπορούν να ζητήσουν στήριξη από την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή.

Για τον ίδιο εξάλλου λόγο η Europol θα αποστείλει σύντομα συνδέσμους στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, ώστε να ενισχυθούν η συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών, σχετικά με την παράνομη διακίνηση μεταναστών και την έρευνα κατά της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος.

Αυτός είναι ο λόγος, επίσης, που εντείνουμε τη συνεργασία μας με τα Δυτικά Βαλκάνια για την καταπολέμηση της διακίνησης όπλων στην περιοχή και της μετέπειτα χρήσης τους σε εγκληματικές και τρομοκρατικές ενέργειες στην Ευρώπη.

Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δεν έχουν μόνο μια σταθερή και μακρόχρονη ιστορική σχέση με την Ευρώπη –αποτελούμενη από καλές και κακές στιγμές. Τα Δυτικά Βαλκάνια είναι Ευρώπη.

Εχουμε κοινό παρελθόν, παρόν και θέλουμε να χτίσουμε ένα κοινό μέλλον με σεβασμό στις παραδόσεις και την ιστορία των χωρών αλλά και με σεβασμό και αποδοχή των αξιών πάνω στις οποίες θεμελιώθηκε η κοινή μεγάλη μας χώρα, η Ευρώπη.

Γι’ αυτό και η πολιτική κατάργησης της θεώρησης των διαβατηρίων, που αφορά όλους τους πολίτες των Δυτικών Βαλκανίων –συμπεριλαμβανομένου και του Κοσσυφοπεδίου -, είναι σημαντική και φέρνει πιο κοντά τις χώρες και τους λαούς της περιοχής. Ο νέος μηχανισμός αναστολής θεωρήσεων (suspension mechanism) και το προτεινόμενο Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Αδειας Ταξιδίου (ETIAS) έχουν σχεδιαστεί ακριβώς για να προστατεύσουν και να διευκολύνουν τη μετακίνηση των ταξιδιωτών από την περιοχή, ενισχύοντας παράλληλα την ασφάλεια προς όφελος όλων.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η στενή και σταθερή σχέση μεταξύ των Δυτικών Βαλκανίων και της ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας. Δεδομένου ότι η ανθρώπινη κινητικότητα καθίσταται ένα από τα χαρακτηριστικά της εποχής και καθώς οι μέθοδοι των διακινητών και των τρομοκρατών εξελίσσονται διαρκώς, η εταιρική σχέση ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων δεν μπορεί παρά να ενισχυθεί.

Η συνεργασία μας, ωστόσο, δεν περιορίζεται και δεν θα περιορισθεί στους τομείς της μετανάστευσης και της ασφάλειας.

Τα Δυτικά Βαλκάνια αποτελούν μέρος της ευρωπαϊκής οικογένειας, ιστορικά, πολιτισμικά και στο μέλλον και θεσμικά.

Δεν πρέπει να επιτρέψουμε ποτέ η γειτονιά μας αυτή να επιστρέψει στο παρελθόν, όπου είναι ακόμα ζωντανές οι σκοτεινές μνήμες του εθνικισμού, της διαίρεσης και της αντιπαλότητας.

Αυτό το κεφάλαιο είναι ευθύνη όλων μας να κλείσει και ένα καινούργιο να ανοίξει, που θα φέρει πρόοδο, ευημερία, σταθερότητα και ειρήνη.

Ενα κεφάλαιο όπου με ανοιχτά τα σύνορα οι πολίτες θα απολαμβάνουν την αξία της ελεύθερης μετακίνησης και της συνεργασίας που τα κλειστά σύνορα, για τα οποία γενιές ολόκληρες στο παρελθόν θυσίασαν ακόμα και τη ζωή τους, τους στέρησαν.

Η μόνη εγγύηση γι’ αυτό είναι η ευρωπαϊκή προοπτική και πορεία όλων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων.

Και είναι ακριβώς αυτός ο στόχος που αντικατοπτρίζει τις πραγματικές προσδοκίες και το όραμα όλων των λαών που ζουν σε αυτή την περιοχή της Ευρώπης.

Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι ευρωπαίος επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας