Τα Δεκεμβριανά σε έξι στάσεις

Οι ΕΞΙ ΣΤΑΣΕΙΣ. Αφετηρία της ιστορικής βόλτας (10.30), διάρκειας περίπου δυόμισι ωρών, είναι η Πλατεία Συντάγματος. Ο Χαραλαμπίδης θα περιγράψει το γενικό πλαίσιο και τη διεθνή διάσταση των Δεκεμβριανών, καθώς και τις εξελίξεις στο εσωτερικό. Θα αναφερθεί στις επιδιώξεις των τριών πλευρών: των Βρετανών, των εαμικών δυνάμεων και του αστικού πολιτικού χώρου. «Πρώτη στάση μας θα είναι το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη. Εκεί όπου στις 3 Δεκεμβρίου 1944 έγινε το συλλαλητήριο του ΕΑΜ». Ο ιστορικός θα περιγράψει τη διάταξη των μπλοκ του ΕΑΜ και θα αναφερθεί σε εκείνα που έφθασαν πρώτα στο σημείο, μπαίνοντας στο στόχαστρο των βρετανικών όπλων. Επόμενο είναι να αναφερθεί και στον αριθμό των θυμάτων, θέμα που είναι «ανοιχτό» ακόμα και σήμερα.

Τα βήματα όσων ακολουθήσουν τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη στο ιστορικό οδοιπορικό θα τους φέρουν στη Ρωσική Εκκλησία της οδού Φιλελλήνων. Από εκεί ξεκίνησε η επιχείρηση του ΕΛΑΣ για την κατάληψη του κτιρίου του τμήματος Μεταγωγών που βρισκόταν τότε στη Ναυάρχου Νικοδήμου, στην Πλάκα. Και ήταν ενταγμένη σε ένα ευρύτερο επιχειρησιακό σχέδιο, με απώτερο σκοπό να αποκόψει την περιοχή Μακρυγιάννη από τα βρετανικά στρατεύματα. «Η επίθεση αυτή είχε και έναν συμβολισμό», εξηγεί ο ιστορικός, «διότι στο τμήμα Μεταγωγών υπηρετούσαν χωροφύλακες που προσήγαγαν στην περίοδο της μεταξικής δικτατορίας τους κομμουνιστές για να τους στείλουν κατόπιν στην εξορία».

Στη συμβολή των οδών Θόλου και Πιττακού, στην Πλάκα, θα γίνει η τρίτη στάση. Εχει σημασία διότι εκεί καταγράφηκε η τρίτη επίθεση του ΕΛΑΣ με στόχο το κτίριο του 3ου Σώματος Στρατού. Στο σημείο επιχείρησαν σώματα ανταρτών από την Καισαριανή, τον Βύρωνα και το Παγκράτι. Ενα άλλο σώμα κινήθηκε προς το Β’ Αστυνομικό Τμήμα της Πλάκας, από τα ελάχιστα που δέχθηκαν επίθεση διότι «σχεδόν όλα –για την ακρίβεια 19 –από ένα σύνολο 24 παραδόθηκαν αμαχητί ή ύστερα από διαπραγματεύσεις» λέει ο Χαραλαμπίδης για την τέταρτη στάση του ιστορικού περιπάτου του που έχει για τοπόσημο την Πλατεία Αγίας Αικατερίνης. Γωνία Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Μητσαίων θα πραγματοποιηθεί η πέμπτη στάση. Από αυτό το σημείο στις 6 Δεκεμβρίου 1944 άρχισε η πρώτη επίθεση του ΕΛΑΣ για την κατάληψη των στρατώνων του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη. Οι αντιστασιακοί κατέλαβαν το πρωί όλα τα εξωτερικά φυλάκια, όμως το απόγευμα η Ορεινή Ταξιαρχία έκανε αντιπερισπασμό στην Καισαριανή. «Από λάθος στρατηγικής, οι περισσότερες δυνάμεις του ΕΛΑΣ μετακινήθηκαν προς τα εκεί και γι’ αυτό δεν “έπεσαν” οι στρατώνες» υπογραμμίζει ο ιστορικός. Η ακριβώς προηγούμενη γωνία (Αρεοπαγίτου και Μακρυγιάννη), με την οποία ολοκληρώνεται ο περίπατος, ταυτίζεται με τη δεύτερη μεγάλη επίθεση του ΕΛΑΣ (10/12) για την κατάληψη των στρατώνων Μακρυγιάννη, «στην οποία μάλιστα οι ελασίτες βομβάρδισαν το σημείο με πυροβόλο».