Αναζήτηση
Την Τρίτη 8 Νοεμβρίου περίπου 130 εκατομμύρια Αμερικανοί, λίγο παραπάνω από τους μισούς ψηφοφόρους, εκλέγουν τον επόμενο ένοικο του Λευκού Οίκου. Στην πραγματικότητα, 24 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν ήδη ψηφίσει από νωρίς. Το αποτέλεσμα αναμένεται να ανακοινωθεί μετά τις 5 το πρωί της Τετάρτης ώρα Ελλάδας.
Αύριο η καλά οργανωμένη εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον φιλοδοξεί να προχωρήσει στη μαζικότερη κινητοποίηση του πιο πιστού εκλογικά κοινού των Δημοκρατικών: χιλιάδες Αφροαμερικανοί θα κληθούν να πάνε στα εκλογικά τμήματα της πρόωρης ψήφου, αμέσως μετά την κυριακάτικη θεία λειτουργία, καθώς η υψηλή συμμετοχή τους είναι αποφασιστική σε κρίσιμες πολιτείες όπως η Βόρεια Καρολίνα.
Mε τον τρόπο αυτόν το πιο μεγάλο πολιτικό σόου του πλανήτη, οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές, πλησιάζει στο μεγαλοπρεπές φινάλε του. Η Αμερική ξεχωρίζει γιατί διαθέτει την πιο μακρά και την πιο ακριβή προεκλογική εκστρατεία στον κόσμο, με διάρκεια κοντά στα δύο χρόνια και κόστος γύρω στα πέντε δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, αυτές οι εκλογές αφήνουν μια πικρή γεύση, μια και είχαν να κάνουν περισσότερο με το σόου και πολύ λιγότερο με την πολιτική, καθώς αντιπαρατέθηκαν δυο από τις πιο μισητές περσόνες της αμερικανικής δημόσιας ζωής. Η δαιμονοποίηση του αντιπάλου ξεπέρασε κάθε προηγούμενο όριο, καθώς κάθε υποψήφιος επιδίωξε να διογκώσει και να εκμεταλλευτεί τα αρνητικά του αντιπάλου του.
Οι προεδρικές εκλογές της Αμερικής είναι το απόλυτο πολιτικό γεγονός του πλανήτη και δικαίως χαίρουν τεράστιας κάλυψης από τον διεθνή Τύπο. Αυτό έχει να κάνει τόσο με το μέγεθος και τον διεθνή ρόλο των ΗΠΑ όσο και με την ιδιαίτερη θέση της Αμερικής στο υποσυνείδητο της σύγχρονης ανθρωπότητας. Με όλα της τα προβλήματα, η Αμερική συνεχίζει να παράγει το 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ, να ξοδεύει για την άμυνα όσο ο υπόλοιπος κόσμος μαζί, να διαθέτει συμμαχίες και βάσεις και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη, να προβάλλει αξίες, όπως η ελευθερία και η δημοκρατία, με πανανθρώπινη απήχηση, να παράγει το 80% της παγκόσμιας έρευνας και να διαθέτει, με διαφορά, τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Λέγεται πως η Αμερική δεν είναι χώρα αλλά ήπειρος. Στην πραγματικότητα, είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό: είναι ο μεγάλος καμβάς στον οποίο η ανθρωπότητα προβάλλει τους φόβους και τις ελπίδες της. Η χώρα που όλοι εμείς απέξω λατρεύουμε να αγαπάμε ή να μισούμε. Δεν είναι τυχαίοι ότι πολλοί, ιδίως εμείς οι Ευρωπαίοι, συχνά προσδιορίζουμε την ταυτότητά μας σε αντιδιαστολή με την Αμερική.
Ενα διαιρεμένο και πολωμένο έθνος
Tο παράδοξο είναι ότι όσο πιο ανομοιογενής γίνεται η Αμερική, με τη συνεχή εισροή νέων μεταναστών, κυρίως ισπανόφωνων, τόσο πιο διαιρεμένη και πολωμένη καθίσταται πολιτικά. Η Κλίντον και ο Τραμπ δεν εκπροσωπούν απλώς δυο πολιτικούς αντιπάλους ή ιδεολογίες. Στην πραγματικότητα εκπροσωπούν δυο διαφορετικούς και με μικρή σχέση μεταξύ τους κόσμους. Η Αμερική της Κλίντον είναι φυλετικά πολύχρωμη, κατοικεί στις πόλεις και κοντά στο νερό, καθώς βρέχεται από τους δυο ωκεανούς ή τις μεγάλες λίμνες, και είναι γένος θηλυκού. Αντίθετα, η Αμερική του Τραμπ είναι λευκή, κατοικεί στα προάστια, στους αγροτικούς οικισμούς στο εσωτερικό και στον Νότο και είναι αρσενικού γένους. Τον Τραμπ ψηφίζουν είτε λευκοί μικροαστοί άνδρες χαμηλής μόρφωσης, που έχουν δει τα εισοδήματά τους να πιέζονται καθώς η μεταποίηση συρρικνώνεται και πολλές θέσεις καλοπληρωμένων βιομηχανικών εργατών μεταναστεύουν στο Μεξικό, στην Κίνα και αλλού, είτε πλούσιοι Αμερικανοί που έλκονται από τη χαμηλή φορολογία που παραδοσιακά οι Ρεπουμπλικάνοι υπερασπίζονται.
Οι ΗΠΑ μπορεί να αποτελούνται από 50 πολιτείες, αλλά λόγω του εκλογικού συστήματος οι περισσότερες από αυτές είναι εκλογικά αδιάφορες καθώς ξέρουμε από τώρα το αποτέλεσμα. Η Καλιφόρνια και η Νέα Υόρκη θα ψηφίσουν σίγουρα την Κλίντον, ενώ το Τέξας και οι πολιτείες του παλιού Νότου της Συνομοσπονδίας σίγουρα τον Τραμπ. Τον κρίσιμο ρόλο έχουν οι πολιτείες και το μέρος του εκλογικού σώματος όπου η Αμερική της Κλίντον συναντά αυτήν του Τραμπ. Τέτοιες πολιτείες, μεταξύ του Βορρά και του Νότου, είναι το Οχάιο, η Φλόριδα (νότια αλλά με μεγάλη μετανάστευση από τον Βορρά) και η Βόρεια Καρολίνα. Οι πολιτείες που ήταν στο παρελθόν πιο λευκές αλλά πρόσφατα «σκούρυναν», όπως το Νέο Μεξικό, η Νεβάδα και το Κολοράντο στα νοτιοδυτικά. Κρίσιμη είναι η ψήφος κάποιων γυναικών: οι λευκές και εύπορες των προαστίων (άρα περισσότερο Ρεπουμπλικανές) αλλά και οι μορφωμένες γυναίκες (άρα περισσότερο Δημοκρατικές). Συγκεκριμένα, αυτές οι γυναίκες των προαστίων της Φιλαδέλφειας θα κρίνουν το αποτέλεσμα στην Πενσιλβάνια, του Κολόμπους στο Οχάιο, του Μαϊάμι στη Φλόριδα και ούτω καθεξής.
ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΚΑΛΠΕΣ
Ο «τσαρλατάνος»της πολιτικής καιη «μισητή» πρόεδρος
Mέχρι πριν από μια βδομάδα φαινόταν ότι θα νικήσει η Κλίντον. Τώρα τα πράγματα είναι πιο αμφίρροπα. Εστω κι έτσι, είναι δομικά πολύ δύσκολο για τον Τραμπ να κερδίσει. Θα πρέπει να επικρατήσει στις περισσότερες από τις επαμφοτερίζουσες πολιτείες (swing states). Ακόμα κι αν ο Τραμπ κερδίσει τη Φλόριδα, το Οχάιο και τη Βόρεια Καρολίνα, η Κλίντον μπορεί να τα καταφέρει. Αντίθετα, αν ο Τραμπ χάσει έστω σε μια από αυτές, δεν υπάρχει τρόπος να φτάσει στον Λευκό Οίκο. Το πιθανότερο, λοιπόν, είναι η μεν διαφορά σε ψήφους να είναι μικρή, αλλά σε εκλέκτορες πιο μεγάλη υπέρ της.
Τι θα σημάνει το αποτέλεσμα; Το γεγονός ότι ο Τραμπ έφτασε ώς εδώ δείχνει την κρίση της δυτικής δημοκρατίας και την άνοδο του ξενόφοβου, αντισυστημικού εθνικολαϊκισμού. Ακόμα και σε μια χώρα με ανεργία 5%, ανάπτυξη 2-3% και κατά κεφαλήν εισόδημα 40% υψηλότερο του μέσου ευρωπαϊκού, υπάρχουν αρκετοί δυσαρεστημένοι και θυμωμένοι ψηφοφόροι που προτιμούν έναν «τσαρλατάνο» της πολιτικής προκειμένου να τιμωρήσουν το σύστημα (αλλά, εντέλει, και τους εαυτούς τους). Αυτό είναι ένας κακός οιωνός για την εκλογική χρονιά που έχει μπροστά της η Ευρώπη το 2017, ξεκινώντας σε έναν μήνα από την Ιταλία, το ΑΕΠ της οποίας έχει συρρικνωθεί κατά 8% την τελευταία δεκαετία.
Αν εκλεγεί η Κλίντον, η εξουσία στην Ουάσιγκτον θα παραμείνει διαιρεμένη μεταξύ μιας «μισητής» προέδρου και μιας Βουλής των Αντιπροσώπων όπου την πλειοψηφία θα συνεχίσουν να έχουν οι Ρεπουμπλικανοί. Η Κλίντον θα συνεχίσει την πολιτική του Ομπάμα στο εσωτερικό και αναμένεται να ακολουθήσει μια πιο επιθετική πολιτική στα εξωτερικά, καθώς στο παρελθόν υπήρξε και η ίδια ένα «φιλελεύθερο γεράκι», υποστηρίζοντας την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ το 2003.
Αν γίνει το ατύχημα και εκλεγεί ο Τραμπ, τότε ο διεθνής ρόλος της Αμερικής θα υποστεί μια καθίζηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το παγκόσμιο σύστημα, προς τέρψιν των εχθρών της Δύσης όπως ο Πούτιν. Μάλιστα, επειδή στο εσωτερικό τα χέρια του θα είναι λίγο-πολύ δεμένα, μια και η Γερουσία αναμένεται να περάσει στον έλεγχο των Δημοκρατικών, αλλά και επειδή πολλοί Ρεπουμπλικανοί τον απεχθάνονται, μπορεί να θελήσει να εκτονώσει τον «οίστρο» του στο εξωτερικό, όπου ο πρόεδρος έχει το προβάδισμα στην άσκηση πολιτικής σε σχέση με τη νομοθετική εξουσία. Αλλωστε, όταν οι μικροί ψηφίζουν του κεφαλιού τους, το κόστος της λανθασμένης επιλογής το πληρώνουν κυρίως οι ίδιοι, όπως η ελληνική περίπτωση περίτρανα αποδεικνύει. Οταν όμως η Αμερική αποφασίζει λάθος, το κόστος διαχέεται σε ολόκληρο τον πλανήτη, όπως η τραγωδία της Μέσης Ανατολής πιστοποιεί.
Ο Δημήτρης Καιρίδης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
