Αναζήτηση
Ανοιχτή πληγή εξακολουθεί να παραμένει ο Ασωπός. Αν και η ρύπανση στην ευρύτερη περιοχή έγινε γνωστή από το 2007, όταν οι πρώτες αναλύσεις του Γενικού Χημείου του Κράτους έδειξαν υψηλές συγκεντρώσεις καρκινογόνου εξασθενούς χρωμίου, εντούτοις στα χρόνια που ακολούθησαν όλες οι προσπάθειες ήταν περιστασιακές και αποσπασματικές χωρίς να δίνουν συνολική λύση στο πρόβλημα.
Το τελευταίο καμπανάκι χτύπησε τον Μάιο του 2014 όταν σε έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου σε γεωτρήσεις στην περιοχή των Οινοφύτων ανιχνεύτηκαν συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου, 10.103 μικρογραμμάρια ανά λίτρο(!), όταν το όριο που έχει θεσπιστεί είναι τα 50 μικρογραμμάρια.
Ωστόσο, και πάλι δεν ίδρωσε το αφτί κανενός αρμοδίου και όλος ο σχεδιασμός περιορίστηκε σε ασκήσεις επί χάρτου. Ο φάκελος Ασωπός άνοιξε και πάλι, αυτή τη φορά από τον περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας Κώστα Μπακογιάννη με την κατάθεση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσεων και παρεμβάσεων, τμήματα του οποίου άρχισαν κιόλας να εφαρμόζονται.
Ηδη, για παράδειγμα, τον περασμένο Απρίλιο υπεγράφησαν τρία μνημόνια συνεργασίας για την ανάπτυξη και την υλοποίηση του επιχειρηματικού πάρκου εξυγίανσης Οινοφύτων μεταξύ της Περιφέρειας, του Συνδέσμου Βιομηχανιών Στερεάς Ελλάδας και του Δήμου Τανάγρας.
Το διαφορετικό σε αυτή την προσπάθεια είναι το γεγονός ότι με αυτή την κίνηση της Περιφέρειας (που εγκρίθηκε με συντριπτική πλειοψηφία στο Περιφερειακό Συμβούλιο) αναγκάστηκαν, όπως λένε πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, να ενεργοποιηθούν πιο γρήγορα τα αρμόδια υπουργεία (Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος).
Είναι κοινή η πεποίθηση ότι η λύση του προβλήματος δεν είναι εύκολη. Στα Οινόφυτα σήμερα είναι συγκεντρωμένες σχεδόν 200 βιομηχανικές επιχειρήσεις.
Και ένα από τα προβλήματα είναι ότι δεν έχουν θεσμοθετηθεί ακόμη ως βιομηχανικές ούτε καν οι χρήσεις γης σε όλη την περιοχή. Από τα κρισιμότερα ζητήματα είναι η χωροθέτηση των χρήσεων. «Χωρίς αυτόν τον πολεοδομικό σχεδιασμό δεν μπορούν να κατασκευαστούν τα απαιτούμενα δίκτυα» λένε πηγές. «Εάν δεν γίνει αυτό, υπάρχει περίπτωση το όλο πρόγραμμα να κολλήσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας».
Οι βιομηχανίες που είναι εγκατεστημένες σε αυτήν τη λεγόμενη Ατυπη Βιομηχανική Συγκέντρωση αναγκάζονται, όπως αναφέρθηκε τον περασμένο Απρίλιο στη Γενική Συνέλευση των Βιομηχανιών Στερεάς Ελλάδας, σχεδόν η καθεμία χωριστά να αναπτύξουν δικές τους υποδομές χωρίς συνολικό σχεδιασμό εις βάρος των φυσικών περιοχών και προκαλώντας μεγάλη κατανάλωση φυσικών πόρων, όπως είναι το νερό και η ενέργεια.
«Η Βιομηχανική Ζώνη Οινοφύτων – Σχηματαρίου αποτελεί την πλέον οχλούσα περιβαλλοντικά και άναρχη πολεοδομικά βιομηχανική συγκέντρωση της ελληνικής επικρατείας» τόνισε πρόσφατα ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας Κώστας Μπακογιάννης.
Ενα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι σήμερα δεν υπάρχει καμία κεντρική εγκατάσταση επεξεργασίας βιομηχανικών και επικίνδυνων αποβλήτων. Ο μόνος κατάλληλος σε όλη την Ελλάδα είναι ο τριτοβάθμιος βιολογικός σταθμός επεξεργασίας της ΕΥΔΑΠ στη Λυκόβρυση. Ομως για την ασφαλή μεταφορά των αποβλήτων από τα Οινόφυτα δεν υπάρχει η κατάλληλη υποδομή. Για παράδειγμα, δεν έχουν εγκατασταθεί GPS στα βυτιοφόρα προκειμένου να γνωρίζουν οι αρμόδιοι αν τα φορτία φτάνουν στον τελικό τους προορισμό ή καταλήγουν σε κάποια χωματερή.
Η λύση θα ήταν, σύμφωνα με ειδικούς, η κατασκευή σταθμού βιολογικού καθαρισμού βιομηχανικών αποβλήτων στην περιοχή. Ωστόσο, το θέμα εδώ σκοντάφτει στη χρηματοδότηση αφού στο νέο ΕΣΠΑ δεν προβλέπεται χρηματοδότηση για τέτοιου είδους έργα. Μάλιστα, σε πρόσφατη ομιλία του ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης αναφέρθηκε στην έλλειψη Χώρων Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) λέγοντας πως μεγάλη επιχείρηση πληρώνει 400 ευρώ τον τόνο χωρίς τα μεταφορικά για να μεταφέρει τα επικίνδυνα στερεά απόβλητα στην Πορτογαλία.
Τι έχει γίνει και τι προβλέπεται
n Συστάθηκε ήδη Ειδικό Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος και οι έλεγχοι συνεχίζονται εντατικά.
n Εχει εξασφαλιστεί η απαιτούμενη πίστωση και προωθείται η διακήρυξη του διεθνούς διαγωνισμού για τη διερεύνηση – καταγραφή της ρύπανσης.
n Εγκρίθηκε η διακήρυξη του διαγωνισμού για την προμήθεια, εγκατάσταση και λειτουργία συστήματος αντιμετώπισης της ρύπανσης.
n Μέσα στον Μάιο ολοκληρώνεται το μητρώο των επιχειρήσεων της περιοχής.
n Αναδείχθηκε ο ανάδοχος για την οριοθέτηση της κοίτης του Ασωπού.
n Λειτουργεί ήδη το Παρατηρητήριο Υγείας στα Οινόφυτα αλλά και το Παρατηρητήριο Περιβάλλοντος. Θα εντοπίζει εστίες υψηλού κινδύνου ενώ θα λειτουργεί και τηλεφωνική γραμμή, ώστε οι κάτοικοι να εκφράζουν τις ανησυχίες τους και να ενημερώνονται για θέματα δημόσιας υγείας.
– Βασικότερος στόχος είναι η δημιουργία του Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης (ΕΠΕ) της περιοχής. Ηδη, από την Περιφέρεια δουλεύουν προς την κατεύθυνση δημιουργίας ειδικού χρηματοδοτικού σχεδίου που θα στηρίξει αποτελεσματικά την προσπάθεια. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη η αναζήτηση πηγών και πόρων χρηματοδότησης και συγχρηματοδοτήσεις του επενδυτικού σχεδίου σε όλες τις διαθέσιμες εθνικές και ευρωπαϊκές δομές.
Οικονομική συμβολή. Από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας υπάρχει η δέσμευση για οικονομική συμβολή από το επιχειρησιακό της πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Ταυτόχρονα, έχει κατατεθεί σχέδιο στα συναρμόδια υπουργεία για τη δημιουργία μιας Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) στην περιοχή αξιοποιώντας ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο που επιτρέπει την άντληση πόρων από ευρωπαϊκά ταμεία.
«Από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μας, βασική προϋπόθεση ήταν να ανοίξουμε τον φάκελο «Ασωπός». Είναι μια υπόθεση που πονάει όχι μόνο την Περιφέρειά μας αλλά και ολόκληρη την Ελλάδα. Βάλαμε στοίχημα ότι θα τα καταφέρουμε και ξεκινήσαμε να δουλεύουμε για την ανάπτυξη» επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο Κώστας Μπακογιάννης.
Οπως αναφέρει, «το σχέδιό μας βασίζεται στο τρίπτυχο επιχειρηματικότητα – υγεία – περιβάλλον και αποτελεί προϊόν δημόσιας διαβούλευσης. Εχει συζητηθεί και διαμορφωθεί από κατοίκους και φορείς. Ο Ασωπός μέχρι σήμερα αποτελεί ένα τεράστιο πρόβλημα. Αυτό το πρόβλημα εμείς προσπαθούμε να το μετατρέψουμε σε ευκαιρία και να αλλάξουμε πλήρως την εικόνα και τη μορφή ολόκληρης της περιοχής».
Από την πλευρά της, η υφυπουργός Βιομηχανίας Θεοδώρα Τζάκρη τονίζει μεταξύ άλλων ότι «η οργάνωση και ανάπτυξη του Πάρκου θα περιλαμβάνει έργα ύδρευσης, αποχέτευσης και επεξεργασίας υγρών αποβλήτων, οδοποιίας, οδοφωτισμού κ.ά.».
Οπως υποστηρίζει, «θα αξιοποιηθούν δημόσιοι πόροι από το ΕΣΠΑ, ωστόσο απαιτείται η μόχλευση ιδιωτικών πόρων, καθώς επίσης και αξιοποίηση των δυνατοτήτων για διεθνή χρηματοδότηση, όπως είναι το πακέτο Γιούνκερ».
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος, μέσα στο επόμενο διάστημα θα ξεκινήσουν οι διεργασίες για την υλοποίηση του Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης.
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ. Την ίδια ώρα, ο εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Αθανάσιος Παντελόγλου, πατήρ Ιωάννης Οικονομίδης, θεωρεί ότι στον όλο σχεδιασμό θα πρέπει να υπάρχει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
Επιπλέον, όπως αναφέρει, θα πρέπει άμεσα και προτού ολοκληρωθεί η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ της περιοχής να ελεγχθούν για τα διατεθέντα σε αυτούς απόβλητα (αστικά και βιομηχανικά), πράγμα το οποίο δεν έχει γίνει.
Επιδημιολογική μελέτη
Ανοιχτή περιβαλλοντική πληγή
Ο Ασωπός εξακολουθεί να παραμένει μια ανοιχτή περιβαλλοντική πληγή. Και δεν είναι μόνο το εξασθενές χρώμιο. Εχουν ανιχνευτεί υψηλές τιμές μολύβδου, ψευδαργύρου, καδμίου και νικελίου. Το 2009 ξεκίνησε (είναι σε εξέλιξη με στόχο να ολοκληρωθεί το 2017) στην περιοχή των Οινοφύτων επιδημιολογική μελέτη από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ινστιτούτο Prolipsis με τη χρηματοδότηση από το ΚΕΕΛΠΝΟ. Τα ευρήματά της, όπως αποτυπώνονται στις σχετικές διεθνείς επιστημονικές δημοσιεύσεις, συνοψίζονται στο γεγονός ότι η κατανάλωση νερού με υψηλή περιεκτικότητα σε εξασθενές χρώμιο οδηγεί σε καρκινογένεση και ανάπτυξη ουρογεννητικών νοσημάτων –νεφρά, προστάτης και ουροδόχος κύστη.
Στον πληθυσμό της μελέτης κατεγράφησαν 474 θάνατοι την περίοδο 1999-2000, εκ των οποίων οι 118 οφείλονταν σε καρκίνο. Ο αριθμός αυτός της παρουσίας των καρκίνων στον Δήμο Οινοφύτων είναι μεγαλύτερος από τον αναμενόμενο, με βάση τα στοιχεία του Νομού Βοιωτίας.
Τα αποτελέσματα της μελέτης είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην επιστημονική κοινότητα, ενώ χρησιμοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, στην αιτιολογική έκθεση από την Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας της Καλιφόρνιας, με συνέπεια το 2011 να θεσπιστεί όριο για το εξασθενές χρώμιο στα 0,02 μικρογραμμάρια ανά λίτρο στο πόσιμο νερό.
