Παραστάσεις για ψαγμένους ή θέατρο ανοιχτό σε πειραματισμούς. Τα περισσότερα φετινά έργα στο αρχαίο θέατρο του Πολύκλειτου θα αποτελέσουν πεδίο αναμέτρησης νέων δημιουργών αλλά και πολύπειρων με πρωτότυπες ιδέες σε ένα καλοκαίρι που προμηνύεται, αν μη τι άλλο, ενδιαφέρον

«Aπειρα» και «έµπειρα» πόδια θα περπατήσουν, θα χορέψουν, θα κινηθούν φέτος γύρω από την ιερή θυµέλη της Μεγάλης Επιδαύρου αλλά και στο ατµοσφαιρικό Μικρό Θέατρο της αργολικής γης.

Παρατηρώντας όμως πιο προσεκτικά και κάτω από τις γραμμές του φετινού προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, εκτός από το γεγονός ότι τα φετινά Επιδαύρια ανοίγουν δύο νέοι σκηνοθέτες που θα ταξιδέψουν εδώ για πρώτη φορά (ο 26χρονος Δημήτρης Καραντζάς σκηνοθετεί την «Ελένη» του Ευριπίδη στις 5 Ιουλίου και ο 37χρονος Εκτορας Λυγίζος τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου στις 12 Ιουλίου), όλες οι παραστάσεις μοιάζουν να απευθύνονται σε ένα πιο διαβαθμισμένο ή «ψαγμένο» κοινό και θα έχουν ενδιαφέρον (και ρίσκο συνάμα).

Πολλές από αυτές μοιάζουν επίσης να έχουν τον χαρακτήρα ερευνητικής κατάδυσης σε μνημειώδη κείμενα. Για παράδειγμα, η Ρούλα Πατεράκη παρουσιάζει στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου ένα πρότζεκτ πάνω στην Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη, ένα κείμενο λόγου που όπως λέει μπορεί να μετασχηματιστεί σε θεατρικό δρώμενο –με κύριο ερμηνευτή τον Δημήτρη Λιγνάδη.

Η τόλμη και το ρίσκο όμως δεν αφορούν μόνο το εγχείρημα της πολύπειρης Πατεράκη ή την κατάβαση των δύο νέων δημιουργών στο φεστιβάλ αλλά και τον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία του ηθοποιού Κώστα Φιλίππογλου (πέρυσι ο ίδιος με τον Σερβετάλη αναμετρήθηκαν με το 24ωρο μπεκετικό «Μερσιέ και Καμιέ» σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα). Πολύ περισσότερο αφού στον «Φιλοκτήτη» θα πρωταγωνιστεί, εκτός του Αιμίλιου Χειλάκη, ο «προβοκάτορας», πειραματιστής σκηνοθέτης Μιχαήλ Μαρμαρινός.

Στα προαναφερόμενα προσθέστε τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη που σκηνοθετεί η έμπειρη Λυδία Κονιόρδου, η οποία ήδη έχει οργανώσει ένα εργαστήρι έρευνας για το έργο με νέους ηθοποιούς.

Και αυτή η λέξη, η «έρευνα», είναι το κλειδί των περισσότερων φετινών θεατρικών στην αργολική γη αφού δεν μιλάμε απλώς για τη διεκπεραίωση ή την εκτέλεση μιας θεατρικής «συνθήκης» αλλά για μια περιπέτεια έρευνας και μελέτης πάνω σε διαχρονικά, πανανθρώπινα κείμενα.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τη δουλειά που ετοιμάζει ο Εκτορας Λυγίζος (βραβευμένος για την ταινία του «Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού»). Επειτα από μελέτη πάνω στο σύνολο του αρχαίου δράματος, σιγουρεύτηκε ο ίδιος γιατί θέλει να κάνει τον «Προμηθέα Δεσμώτη». «Με συγκινεί γιατί ο Προμηθέας τιμωρείται επειδή ακριβώς προσφέρει», λέει και συμπληρώνει: «Με ενδιαφέρει πώς γίνεται αυτή η διαπραγμάτευση της τιμωρίας του μέσα στην ερημιά».

Πιστός στη «γραμμή» του ο Λυγίζος θα παρουσιάσει και εδώ μια συνθήκη σωματικού ομαδικού θεάτρου πάνω στη διαχείριση του πόνου και στον τρόπο που εκείνος βλέπει το αρχαίο δράμα: «Ο Προμηθέας μοιάζει να συνομιλεί με τον εαυτό του και δέχεται μία σειρά επισκέψεων που πυροδοτούν αυτό τον εσωτερικό μονόλογο».

Εδώ, άξονας του έργου θα είναι –και αυτό είναι το πρωτότυπο –η σωματική αφήγηση και η ομάδα ηθοποιών που θα αφηγούνται. «Εχω μια κεντρική ιδέα: αυτή των οκτώ ανθρώπων, ενός χορού, που θα το συναφηγηθούμε όλοι μαζί. Ετσι ο Προμηθέας θα γίνουμε όλοι (σ.σ. στο έργο θα παίξει και ο ίδιος ο σκηνοθέτης) ή, αλλιώς, οκτώ φωνές ταυτόχρονα θα γίνονται ο Προμηθέας ή όποιος άλλος χρειάζεται όπως η Ηώ ή ο Ερμής».

Ο Λυγίζος ξεκλειδώνει για «ΤΑ ΝΕΑ» τη σκέψη του πάνω στο έργο και για την παρθενική του εμφάνιση στο αρχαίο θέατρο τονίζει: «Εχω μεγάλη χαρά που θα είμαστε σε αυτό το υπέροχο θέατρο με την τρομερή ακουστική. Μουσική δεν θα υπάρχει. Ο τρόπος εξάλλου που μεταγράφω το κείμενο έχει τον ήχο του, τον ρυθμό του. Θα δουλέψουμε έτσι κι αλλιώς ερευνητικά και ψάχνοντας πάνω στο έργο». Αξίζει να αναφέρουμε πως έχει διασκευάσει το κείμενο πάνω στη μετάφραση του καθηγητή Παναγιώτη Μουλά. «Ενα πράγμα γίνεται περισσότερο πολιτικό όταν το κάνεις πιο προσωπικό. Ο Δίας και ο Προμηθέας μαζί νίκησαν, αλλά στην πορεία κάποιος πρόδωσε τον άλλον. Και ο Προμηθέας φτάνει να διαχειριστεί μόνος τον πόνο, τον αποχωρισμό, την προδοσία» τονίζει ο Λυγίζος.

Από την άλλη, η έμπειρη ηθοποιός και σκηνοθέτις Αντζελα Μπρούσκου έκανε φωνητική διδασκαλία και έπαιξε πέρυσι στις «Βάκχες» σε σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα στα Αισχύλεια, ενώ τώρα καταπιάνεται ως σκηνοθέτις η ίδια πια με το έργο για τα Επιδαύρια. «Ο Διόνυσος είναι πάντα ένας θεός της ετερότητας, ένας θεός που ενώνει τους ανθρώπους. Οι ίδιες οι Βάκχες είναι μια ταυτόχρονη πρόταση για μια άλλη πρόταση ζωής, μια άλλη κοινότητα. Κάτι που συνήθως επιδιώκουμε ή πετυχαίνουμε σε μικρότερες κοινότητες».

Η σκηνοθέτις δουλεύει πάνω στο έργο και για την ίδια αυτό εγκιβωτίζει δεκάδες αναφορές και για το σήμερα, ακόμη και τη νεοαγροτική τάση που θέλει δεκάδες νέους να επιστρέφουν στη φύση, στη μικρή μονάδα παραγωγής. «Ο άνθρωπος σήμερα εξαφανίζει εκτάσεις, στέκεται απέναντι στη φύση, το έργο έχει και οικολογικό πρόσημο αφού οι άνθρωποι εδώ φεύγουν από την πόλη λόγω και της αποτυχίας του πολιτισμού».

Εντυπωσιάζει επίσης ότι τον ρόλο του Διονύσου θα έχει γυναίκα (η Αγλαΐα Παππά). «Δεν έχει σημασία το φύλο. Το φύλο το δανειζόμαστε, ειδικά στην τέχνη του Θεάτρου» υπενθυμίζει η σκηνοθέτις, ενώ η μουσική του Δημήτρη Καμαρωτού θα έχει μεγάλη σημασία για την παράσταση αφού όπως η ίδια τονίζει «όλες οι κοινότητες αυτές έχουν τη μουσική στο κέντρο τους και αυτό ακριβώς θα μας βοηθήσει σε κομμάτια της σκηνικής αναπαράστασης».

Μια μικρή κοινότητα θα θυμίζει και η κάθοδος του νεανικού θιάσου που θα ανοίξει τα Επιδαύρια στο Μεγάλο Θέατρο στις 5 Ιουλίου αφού ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς ανεβάζει την «Ελένη» του Ευριπίδη σε μετάφραση Δημήτρη Δημητριάδη. «Θα έχουμε μια λογική πολυφωνίας. Η δομή του έργου αρχίζει με όλους τους αφηγητές και σε μια χορωδιακή λογική, αναλαμβάνουν και οι εννέα τους άξονες του έργου» λέει στα «ΝΕΑ» ο Δημήτρης Καραντζάς που πέρυσι ανέβασε το ίδιο έργο και την Εφηβική Σκηνή στο φουαγιέ της Νέας Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου. «Με συγκινεί το έργο που το μελετώ καιρό. Μου φαίνεται σαν να παίζει ο Ευριπίδης με θράσος με την ίδια τη δομή του κειμένου που ξετυλίγεται κανονικά, γίνεται ακραία φάρσα και μετά περισσότερο τραγικό. Είναι σαν ταυτόχρονα να επιχειρεί μια ακύρωση των «θείων»». Ηδη ο Καραντζάς έχει στρωθεί στη δουλειά, ενώ έχει γίνει προεργασία στο μουσικό μέρος και στην κινησιολογία. «Υπάρχει μια πρώτη δομή από την πρώτη ενασχόληση, μια βάση εργασίας, ενώ ταυτόχρονα διενεργούμε μια έρευνα πάνω στο κείμενο. Η τραγωδία είχε από την αρχή και από μόνη της έναν πυρήνα που σήκωνε ένα περιθώριο πειραματισμού και αυτό είναι πολύ αξιοπρόσεκτο», δηλώνει στα «ΝΕΑ». Με δέος (αλλά χωρίς φόβο απέναντι στο «ιερό θέατρο», όπως μας λέει), ο 26χρονος γίνεται ο νεότερος σκηνοθέτης στην ιστορία του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Και το καλοκαίρι προμηνύεται, αν μη τι άλλο, ενδιαφέρον.