Αναζήτηση
εριπλανιόταν σε κάθε γωνιά του Αιγαίου αναζητώντας τη δική του «Ιθάκη». Δεν έψαχνε όμως τη χαμένη πατρίδα, αλλά μια γη αλώβητη από τους χιλιάδες τουρίστες και τα αυτοκίνητα, τα μπαράκια και τις οργανωμένες παραλίες. Αναζητούσε έναν τόπο αγνό για να μεγαλώσουν τα παιδιά του φυτεύοντας και ποτίζοντας με νερό από το πηγάδι.
Και τον βρήκε στην Πάτμο. Εκεί ο διεθνώς καταξιωμένος αμερικανός φωτογράφος Ρόμπερτ ΜακΚέιμπ αποφάσισε να φτιάξει το δικό του ησυχαστήριο. Εκεί έμαθε να ποτίζει με τον τρόπο που περιγράφει ο Ομηρος στα έπη του. Και εκεί έφτιαξε ίσως το πρώτο ηλιακό σύστημα ηλεκτροδότησης στην Ελλάδα.
Οσο κι αν έκανε φίλους στο νησί όμως, όσο και αν γοητεύτηκε από τις ομορφιές του, όσο και αν αφέθηκε στην εξερεύνησή του, δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τον μεγάλο του έρωτα: τη φωτογραφική του μηχανή.
Αχώριστη σύντροφός του, ήταν εκείνη που τον συνόδευε στα μονοπάτια και τις παραλίες, στους αγρούς γεμάτους αγριολούλουδα και τα εργαστήρια των ντόπιων μαστόρων. Και «παιδιά» εκείνης της συντρόφου του είναι οι 80 και πλέον έγχρωμες φωτογραφίες της δεκαετίας του ’80 (μαζί με ελάχιστες σύγχρονες) που παρουσιάζει για πρώτη φορά –που αλλού; –στο Νησί της Αποκάλυψης, σε μια έκθεση υπό τον τίτλο «Πάτμος: Μονοπάτια της μνήμης» που επιμελείται η ιστορικός τέχνης Ελισάβετ Πλέσσα.
Τσολιαδάκια έτοιμα για την παρέλαση της 25ης Μαρτίου, νησιώτισσες αμέριμνες που μαζεύουν χόρτα, ο ντόπιος κεραμοποιός στο εργαστήρι του πλάι στα πλακάκια του, που υπάρχουν σχεδόν σε κάθε σπίτι του νησιού, γωνιές αθέατες που μόνο τσοπάνηδες μπορούν να σου αποκαλύψουν. Είναι μερικές μόνο από τις εικόνες που αιχμαλώτισε με τον φακό του ο Ρόμπερτ ΜακΚέιμπ θέλοντας να «σώσει» στιγμές, πρόσωπα, τοπία και συνήθειες που ήταν καταδικασμένα να χαθούν με το πέρασμα του χρόνου.
«Πολλές από αυτές τις φωτογραφίες είχα να τις δω χρόνια», λέει στα «ΝΕΑ» ο 79χρονος που μπήκε από νωρίς στον κόσμο της εικόνας καθώς ως έφηβος ακολουθούσε τους φωτογράφους της εφημερίδας «Ντέιλι Μέιλ», της οποίας εκδότης ήταν ο πατέρας του.
«Ηταν για μένα μια συναισθηματικά φορτισμένη στιγμή, διότι κοιτάζοντάς τες θυμόμουν τα παιδιά μου να μαθαίνουν πώς να βγάζουν νερό από το πηγάδι, να κολυμπούν, το ψάρεμα, τη μυρωδιά του θυμαριού στα χωράφια. Αναλογιζόμουν τις γιορτές και τα πανηγύρια. Θα μπορούσες να μην κάνεις καμία δουλειά στην Πάτμο, διότι κάθε μέρα γιόρταζε κι ένας διαφορετικός άγιος που είχε το δικό του πανηγύρι…
Και όταν τώρα βλέπω να καταστρέφονται τα παραδοσιακά μονοπάτια για να φτιαχτούν αυτοκινητόδρομοι, όταν βλέπω να χτίζονται τεράστιες βίλες που δεν σέβονται την αρχιτεκτονική παράδοση, θλίβομαι πολύ», συνεχίζει ο φωτογράφος που για πρώτη φορά έφτασε στην Ελλάδα ως φοιτητής το 1954, αλλά δεν άργησε να αποφασίσει πως θέλει να μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα στη Νέα Υόρκη και την Αθήνα, καθώς παντρεύτηκε Ελληνίδα.
ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ. «Πιστεύω ότι ο Ρόμπερτ ΜακΚέιμπ, όταν φωτογράφιζε στην Πάτμο, είχε την αίσθηση ότι αυτό το ειδυλλιακό τοπίο δεν θα κρατούσε για πάντα. Οταν κοιτάζει κάποιος τα καρέ του, νιώθει την αγάπη του καλλιτέχνη για τον τόπο αλλά και το γεγονός ότι τη στιγμή των λήψεων ένιωθε νοσταλγία για κάτι που ήξερε ότι θα χαθεί», επισημαίνει η επιμελήτρια της έκθεσης Ελισάβετ Πλέσσα.
Η αλλοιωμένη αυτή εικόνα που συνάντησε ένα από τα καλοκαίρια του στην Πάτμο τον έκανε κάποια στιγμή να γυρίσει την πλάτη του στο νησί. «Ενιωθα πλέον δυστυχισμένος όταν έβλεπα μπουλντόζες να καταστρέφουν αρχαία και βυζαντινά μονοπάτια και να μην ενδιαφέρεται κανείς», παραδέχεται. «Μου πήρε πολλά χρόνια για να επιστρέψω ξανά. Σκέφτηκα όμως τους φίλους μου, το γεγονός ότι δεν έχει αλλοιωθεί όσο άλλες περιοχές και αποφάσισα να γυρίσω. Και μέσα από αυτή την έκθεση ελπίζω να στείλω ένα μήνυμα προς όλους ώστε να συνειδητοποιήσουν τι έχασαν και να προσπαθήσουν να σώσουν ό,τι έχει απομείνει», καταλήγει ο Ρόμπερτ ΜακΚέιμπ.
