Αναζήτηση
«Είναι υποχρέωση κάθε έντιμου ανθρώπου να γράφει την αλήθεια για τον Στάλιν» σημειώνει ο Αντον Αντόνοφ Οβσεγιένκο, ο σοβιετικός ιστορικός και αντικαθεστωτικός, προλογίζοντας το βιβλίο του «Η εποχή του Στάλιν: το πορτρέτο μιας τυραννίας», που εκδόθηκε παράνομα το 1981.
Ο Αντόνοφ απεβίωσε την περασμένη Τρίτη στη Μόσχα, στα 93 του χρόνια, έπειτα από μια ζωή αφοσιωμένη στην αποκάλυψη της σκληρής αλήθειας της σοβιετικής περιόδου. Ο ίδιος επιβίωσε από τα γκουλάγκ, αλλά έχασε νωρίς τους γονείς του από τις σταλινικές εκκαθαρίσεις.
Τα αποκαλυπτικά βιβλία του για τη βαρβαρότητα της περιόδου κατάφεραν να δημοσιευθούν, παρά τη σοβιετική λογοκρισία.
Ο θάνατός του έρχεται τη στιγμή που στη Ρωσία οι απόψεις για τη σταλινική περίοδο διίστανται, παρά τους δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς που άφησε πίσω της.
Ο Αντόνοφ δεν σταμάτησε να εργάζεται ώς το τέλος στο μουσείο που ίδρυσε στη Μόσχα για την ιστορία των γκουλάγκ της σταλινικής περιόδου, όπως δήλωσε ο στενός συνεργάτης του και διευθυντής του μουσείου Ρομάν Ρομανόφ.
Ο σοβιετικός ιστορικός γεννήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1920 στη Μόσχα, από οικογένεια με έντονα επαναστατικό παρελθόν. Ο πατέρας του Βλαντίμιρ, αξιωματικός του Στρατού, συμμετείχε ενεργά στην Οκτωβριανή Επανάσταση και στην άνοδο του σοβιετικού καθεστώτος.
Με την άνοδο του Στάλιν στην εξουσία όμως η οικογένεια πέρασε στο στρατόπεδο των διαφωνούντων με το καθεστώς και οι γονείς του συνελήφθησαν ως «αντεπαναστάτες». Η μητέρα του αυτοκτόνησε στη φυλακή το 1936 και δύο χρόνια αργότερα εκτελέστηκε ο πατέρας του.
Ως παιδί εχθρών του κράτους, ο Αντόνοφ φυλακίστηκε το 1940 και πέρασε 13 χρόνια στα γκουλάγκ, γεγονός που τον έκανε ορκισμένο εχθρό του σοβιετικού καθεστώτος.
Το 2011, σε συνέντευξή του, θυμήθηκε τον εξαναγκασμό του με πιστόλι να διαβάσει λόγο του Στάλιν στο ραδιόφωνο της φυλακής. «Επρεπε να διαβάζω τα λόγια του εχθρού μου, και ήμουν εγώ ο εχθρός του κράτους» ανέφερε.
Απελευθερώθηκε μετά τον θάνατο του Στάλιν το 1953 και έγραψε, αν και σχεδόν τυφλός, αρκετά βιβλία για τη σταλινική περίοδο, τα κυρίαρχα πρόσωπα και την ιστορία του πατέρα του, όλα όμως με ψευδώνυμο.
Το πρώτο βιβλίο με το όνομά του ήταν «Η εποχή του Στάλιν», που εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη το 1981 και είχε τη μεγαλύτερη επίδραση από κάθε άλλο έργο του. Αντίγραφά του πέρασαν λαθραία στη Μόσχα και διαδόθηκαν στους κύκλους των διαφωνούντων με το καθεστώς.
Ηταν μια από τις πρώτες αποκαλυπτικές καταγραφές των τρομακτικών ενεργειών τις σταλινικής περιόδου, με τους θανάτους από τον εμφύλιο πόλεμο, την πείνα, τις πολιτικές εκκαθαρίσεις και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να ανέρχονται σε δεκάδες εκατομμύρια. Αποτέλεσε ορόσημο για την κατανόηση μεγάλου μέρους ενός τραυματικού για τη Ρωσία αιώνα.
Ο Αντόνοφ πέθανε από εγκεφαλικό, αφήνοντας πίσω του τη γυναίκα και τον γιο του.
Ο ρώσος λόγιος και φίλος του Στίβεν Κοέν, που τον βοήθησε να εκδώσει την «Εποχή του Στάλιν», τον χαρακτήρισε μαχητικό και άφοβο, που προτιμούσε να διαφωνεί στη μοναξιά των βιβλίων του και όχι σε διαδηλώσεις.
