Στο γραφείο του στο ελληνικό Πεντάγωνο, ο σμήναρχος Δημήτρης Παντελάτος έχει τοποθετήσει μια αλουμινένια αφγανική χύτρα ταχύτητας σε μια γυάλινη προθήκη. «Πρόκειται για έναν αυτοσχέδιο εκρηκτικό μηχανισμό, που εξουδετερώθηκε λίγο πριν εκραγεί σε πύλη του διεθνούς αεροδρομίου της Καμπούλ», λέει. Το σημείο απείχε λίγα μέτρα από το γραφείο του. Ευτυχώς δεν υπήρξαν θύματα, τονίζει. «Η χύτρα μού δόθηκε ως δώρο από την ειδική ομάδα της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας και σήμερα είναι ακόμα ένα αναμνηστικό».

Ο Δημήτρης Παντελάτος, ο διοικητής του αεροδρομίου της Καμπούλ το 2006, είναι ένας από τους χιλιάδες έλληνες μόνιμους στρατιωτικούς που υπηρέτησαν στην Ελληνική Δύναμη Αφγανιστάν (ΕΛΔΑΦ). Από τον Φεβρουάριο του 2002 έως πριν από λίγες ημέρες όταν αποχώρησαν και τα τελευταία στελέχη της από τη χώρα, η Ελλάδα διατηρούσε εκεί δύναμη 120-220 ανδρών και γυναικών. Η θητεία τους ήταν εξάμηνη στο πλαίσιο της Διεθνούς Δύναμης Ασφάλειας και Βοήθειας (ISAF) του ΝΑΤΟ.

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ. «Το 2002, το να προσεγγίσει ένα αεροσκάφος στην Καμπούλ ήταν επικίνδυνο», λέει στα «ΝΕΑ» ο πρώτος διοικητής της Ελληνικής Δύναμης, αντισυνταγματάρχης Χρήστος Μανωλάς. Τότε, οι άνδρες του τοποθετήθηκαν σε ένα παλαιό στρατόπεδο ρωσικού πυροβολικού 10 χιλιόμετρα ανατολικά από την πόλη. Τον πρώτο μήνα, λέει, έπρεπε να ανακατασκευάσουν το κτίριο στο οποίο επρόκειτο να εγκατασταθούν. Η αρχική αποστολή των ελληνικών δυνάμεων ήταν η κατασκευή έργων υποδομής και η διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας. Η Ελλάδα δεν συμμετείχε ποτέ στην πρώτη γραμμή των επιχειρήσεων κατά των Ταλιμπαν, ενώ στα δέκα χρόνια που μεσολάβησαν ανέλαβε μέρος της εκπαίδευσης του αφγανικού Στρατού και δύο φορές ανέλαβε τη διοίκηση του αεροδρομίου της Καμπούλ.

Ο κ. Παντελάτος θεωρεί –όπως και άλλοι συνάδελφοί του –την υπηρεσία του στο Αφγανιστάν ειρηνική αλλά γεμάτη ευθύνες και άγχος. Ως διοικητής διαχειριζόταν καθημερινά 400 πολιτικές και στρατιωτικές πτήσεις στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, υποστηρίζοντας ουσιαστικά τις αφγανικές Αρχές. Διέθετε 1.600 άτομα προσωπικό και ήταν υπεύθυνος για την ασφάλεια μιας περιοχής σε ακτίνα 17 χιλιομέτρων γύρω από το αεροδρόμιο. Διαχειρίστηκε πολλά έκτακτα περιστατικά, από την υποδοχή 70 ξένων αντιπροσωπειών και επισήμων, μέχρι τις αυτοκτονίες δύο ξένων υπαλλήλων του αεροδρομίου.

Ο γενικός χειρουργός, αρχίατρος Σταύρος Μαθιουλάκης που διετέλεσε διοικητής της ελληνικής κινητής κλινικής στο αεροδρόμιο της Καμπούλ το 2006, έφερε πολλές από τις αγωνίες της δουλειάς του στην Ελλάδα. Τους πρώτους μήνες δυσκολευόταν να κοιμηθεί, λέει. «Στον Ευαγγελισμό έχω δει πολύ χειρότερα τραύματα από ό,τι στην Καμπούλ. Ωστόσο, αυτά που βλέπαμε έξω από το χειρουργείο, στους δρόμους της πόλης ισοπέδωναν κάθε συναίσθημα. Εκεί ήταν πόλεμος». Η κλινική λειτούργησε από το 2005 έως το 2007. Διέθετε 60 κρεβάτια και απασχολούσε 12 άτομα προσωπικό ασφαλείας, 25 νοσηλευτές και γιατρούς όλων των ειδικοτήτων καθώς και τεχνικό προσωπικό. Συχνότερα εμφανίζονταν ορθοπεδικά περιστατικά και εγκαύματα από εκρήξεις.

Επιστρέφοντας το 2011 στην Αθήνα ο αντισυνταγματάρχης, Βασίλης Παλαιολόγος λέει χιουμοριστικά πως έπιανε συχνά τον εαυτό του να διατρέχει τη λίστα της προετοιμασίας για την ασφάλεια των τεθωρακισμένων οχημάτων του τάγματός του. Υπηρέτησε ως διοικητής του ελληνικού τάγματος το 2011 και τα στελέχη του ήταν εκπαιδευτές του αφγανικού Στρατού.