«Δεν μετανιώνω για το πραξικόπημα» είχε δηλώσει στην κατάθεσή του τον περασμένο Ιούνιο ο 94χρονος πραξικοπηματίας Κενάν Εβρέν. Ο τούρκος δικτάτορας δεν πίστευε τότε ότι θα καθόταν στο σκαμνί παρά την τροποποίηση του Συντάγματος που άνοιγε τον δρόμο για τη διεξαγωγή δίκης έπειτα από 30 χρόνια. Και ο λόγος είναι ότι όλοι εκτιμούσαν πως το αδίκημα παραγράφηκε. Τελικά βρέθηκε το παραθυράκι και ο Κενάν Εβρέν δεν αποκλείεται ακόμη και να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του πίσω από τα κάγκελα της φυλακής.

«Και ο παράδεισος και η κόλαση είναι σε αυτόν τον κόσμο», είπε η διάσημη τρανσέξουαλ ντίβα του παραδοσιακού τραγουδιού Μπουλέντ Ερσόι, η οποία κινητοποιείται τώρα μαζί με διανοουμένους και καλλιτέχνες της Τουρκίας εναντίον του δικτάτορα Εβρέν. «Εχασα τα καλύτερά μου χρόνια», λέει η Μπουλέντ Ερσόι, στην οποία τη δεκαετία του ’80 είχε απαγορευτεί να βγαίνει στη σκηνή. Δίπλα της και ο μεγάλος τούρκος συγγραφέας Κεμάλ Γιασάρ και πολλά άλλα μεγάλα ονόματα. Μελετούν το ενδεχόμενο να κινηθούν δικαστικώς εναντίον του δικτάτορα. Ηδη έχει ξεκινήσει μια εργασία για να αφαιρεθεί το όνομα του Κενάν Εβρέν που δόθηκε σε δρόμους, σχολεία και δημόσια κτίρια.

Το κατηγορητήριο εις βάρος του, το οποίο επικυρώθηκε από το δικαστήριο πριν από λίγες ημέρες, περιλαμβάνει εγκλήματα κατά του κράτους και ανοίγει τον δρόμο για διεξαγωγή δίκης. Ζητείται ισόβια κάθειρξη για τον Κενάν Εβρέν και τον πρώην αρχηγό Αεροπορίας Ταχσίν Σαχίνκαγια, τον μόνο από τους στρατηγούς του Εβρέν που βρίσκεται εν ζωή. Και οι δύο χαρακτηρίζονται ως «ύποπτοι» και κατηγορούνται για κατάλυση του Συντάγματος διά των όπλων. Θεωρούνται υπεύθυνοι για τις μεγαλύτερες δολοφονίες της εποχής εκείνης, ανάμεσά τους του διευθυντή της «Μιλιέτ» Αμπντί Ιπεκτσί το 1979, την αιματηρή επίθεση στην Πλατεία Ταξίμ την 1η Μαΐου 1978 που στοίχισε τη ζωή σε 34 ανθρώπους, τα γεγονότα του Μαράς το 1978 με 100 νεκρούς. Κατηγορούνται ότι ετοίμασαν το έδαφος για το πραξικόπημα του 1980.

Την περίοδο πριν από το πραξικόπημα του 1980 επικρατούσε χάος στην Τουρκία. Δεξιοί και αριστεροί σφάζονταν μεταξύ τους και ο Κενάν Εβρέν, αρχηγός του τουρκικού στρατού τότε, ανέλαβε να «επιβάλει την τάξη». Πολλοί στην Τουρκία τον είδαν ως σωτήρα παρά την κατάργηση όλων των ελευθεριών στη χώρα μέσα σε ένα βράδυ. Η πρώτη πράξη του ήταν να απαγχονίσει τρεις αριστερούς και τρεις δεξιούς. «Οι απαγχονισμοί ήταν σωστοί. Οταν υπέγραφα δεν έτρεμε το χέρι μου» δήλωσε χρόνια αργότερα. Κατά την περίοδο της δικτατορίας έγινε προσαγωγή 650.000 ανθρώπων. Σε 210.000 δίκες δικάστηκαν συνολικά 230.000 άνθρωποι. Στις δίκες αυτές ζητήθηκε ποινή θανάτου για 7.000. Η εσχάτη των ποινών επιβλήθηκε σε 517 ανθρώπους. Από αυτούς εκτελέστηκαν οι 50, ενώ 171 πέθαναν κατά τα βασανιστήρια και 399 μέσα στις φυλακές. Φαίνεται όμως πως είχαν βάλει το χεράκι τους και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Την ημέρα του πραξικοπήματος ο επικεφαλής για θέματα Αγκυρας στη CIA Πολ Χενζ δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από τον Λευκό Οίκο. «Πολ, οι άνθρωποί σου πέτυχαν». Ο Κενάν Εβρέν είχε ακόμη και διασυνδέσεις στο ΝΑΤΟ.

«Η Ελλάδα δίκασε τους δικτάτορές της αλλά εμείς τον Εβρέν δεν τον δικάσαμε ποτέ», έλεγαν συχνά αυτοί που ήθελαν ο τούρκος δικτάτορας να πληρώσει. Ο δρόμος για την παραπομπή του σε δίκη άνοιξε τελικά με την τροποποίηση του Συντάγματος στο δημοψήφισμα της 12ης Ιουλίου 2010. Παρότι οι εκτιμήσεις τότε ήταν πως η τροποποίηση έγινε για το θεαθήναι αφού το έγκλημα είχε παραγραφεί, τελικά κατατέθηκε το κατηγορητήριο λαμβάνοντας ως έναρξη της ημερομηνίας μέχρι την παραγραφή τη 12η Ιουλίου 2010 που καταργήθηκε το άρθρο του Συντάγματος που προστάτευε τον δικτάτορα. Ο Κενάν Εβρέν θα δικαστεί έπειτα από 31 χρόνια και πολλοί φοβούνται ότι μπορεί και να μην τον δουν ούτε και μια μέρα στη φυλακή αφού είναι ήδη 94 ετών. «Αν προσαχθώ θα αυτοκτονήσω», είχε απειλήσει ο ίδιος το 2009.

Κριτική για την Ελλάδα

Ο Κενάν Εβρέν δέχτηκε σκληρή κριτική στην Τουρκία επειδή το 1980 επέτρεψε την επιστροφή της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, η οποία είχε αποχωρήσει το 1974 έπειτα από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. «Γιατί η Τουρκία δεν άσκησε βέτο στην επιστροφή της Ελλάδας; Θα μπορούσε να πάρει ανταλλάγματα στο Κυπριακό», υποστήριζαν οι αντίπαλοι του Κενάν Εβρέν, λέγοντας ότι ο διοικητής του ΝΑΤΟ Ρότζερς είχε φέρει τότε την Τουρκία στο σημείο να μην μπορεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της. Επί της δικής του περιόδου αργότερα, το 1983, έγινε η ανακήρυξη της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου». «Και άλλη κυβέρνηση να ήταν στην εξουσία την ίδια απόφαση θα λάμβανε», δήλωσε τότε στην τουρκική Εθνοσυνέλευση. Πολύ αργότερα, το 2002, ο Κενάν Εβρέν είχε προκαλέσει έκπληξη με τη δήλωσή του ότι το 1974 ο τουρκικός στρατός πήρε περισσότερα εδάφη για να τα επιστρέψει κατά τις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό.

Τελευταία Νέα