Οδηγό για δανειολήπτες, καταθέτες, μετόχους, συνταξιούχους, παρουσιάζουν σήμερα τα «ΝΕΑ» μετά την απόφαση για κούρεμα 50% στα ελληνικά ομόλογα.

Μολονότι οι τελικές λεπτομέρειες της συμφωνίας και του μηχανισμού που θα τη συνοδεύει δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής σκιαγραφούν ουσιαστικά το νέο τοπίο.

Οι απαντήσεις σε βασικές απορίες που προκύπτουν μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας, περιγράφοντας πώς θα είναι βασικά κομμάτια της οικονομικής μας ζωής στην εποχή μετά το κούρεμα, είναι οι ακόλουθες.

Είναι ασφαλείς οι καταθέσεις μου; Θα κουρευτούν και αυτές;

Οι καταθέσεις στις ελληνικές, αλλά και στις ξένες τράπεζες είναι απολύτως ασφαλείς στο σύνολο της αξίας τους. Οι αποφάσεις τις Συνόδου Κορυφής προβλέπουν στήριξη των τραπεζών που κατέχουν ελληνικά ομόλογα, γεγονός που σημαίνει ότι τα χαρτοφυλάκια των καταθέσεών τους δεν θα υποστούν καμία μείωση ή ζημιά. Καθώς μάλιστα, με το τέλος της διαδικασίας κουρέματος τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν θα είναι και λιγότερα αλλά και πιο ασφαλή η αξιοπιστία των τραπεζών θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι όσοι – για τον έναν ή τον άλλο λόγο – είχαν επιλέξει να «σηκώσουν» μετρητά, δεν έχουν πλέον κανέναν λόγο να τα διατηρούν «κάτω από το στρώμα», αλλά μπορούν άφοβα να τα επιστρέψουν στις τράπεζες, απολαμβάνοντας παράλληλα ιδιαίτερα υψηλά επιτόκια στις προθεσμιακές καταθέσεις.

Θα κουρευτεί και το δάνειό μου;

Οχι, οι δανειακές υποχρεώσεις προς τις τράπεζες, σε οποιαδήποτε μορφή, παραμένουν ως έχουν. Ανεξάρτητα από τη νέα μετοχική σύνθεση των τραπεζών, η οποία θα προκύψει μετά την κεφαλαιακή τους ενίσχυση, οι υποχρεώσεις από και προς τους πελάτες δεν αλλάζουν. Αυτό σημαίνει ότι, αν κάποιος έχει στεγαστικό, καταναλωτικό ή προσωπικό δάνειο, καθώς και πιστωτική κάρτα, θα πρέπει να πληρώνει κανονικά τις δόσεις του προς την τράπεζα, με το επιτόκιο που ίσχυε και προ κουρέματος. Αντίστοιχα, αν η τράπεζα έχει υποχρεώσεις προς κάποιον πελάτη (π.χ. εκταμιεύει τμηματικά ένα δάνειο για ανέγερση κατοικίας) θα συνεχίσει να τις εκπληρώνει κανονικά. Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι τα προγράμματα αναχρηματοδότησης που διαθέτουν πλέον όλες οι τράπεζες αποτελούν μια έμμεση μορφή κουρέματος στις δόσεις, καθώς επιτρέπουν στους δανειολήπτες να πληρώνουν πολύ λιγότερα χρήματα κάθε μήνα, αυξάνοντας όμως τη συνολική διάρκεια του δανείου.

Θα συνεχίσουν να δίνουν δάνεια οι τράπεζες;

Οι μεγάλες ανάγκες σε ρευστότητα, ώστε να επιτευχθεί η ανακεφαλαιοποίηση και η «σφιχτή» πολιτική που αναγκάζονται να υιοθετήσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μετά το κούρεμα των ομολόγων μεταφράζονται σε ακόμη λιγότερες χορηγήσεις, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Ολο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα θα χρειαστεί «ζεστό χρήμα» για να καλύψει τις απώλειες από το κούρεμα και κατά συνέπεια οι κρουνοί της ρευστότητας θα παραμείνουν κλειστοί, μέχρι τουλάχιστον να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Στη συνέχεια όμως, η εικόνα στις τράπεζες θα είναι διαφορετική και, απαλλαγμένες από το «άγχος» της κρίσης, θα μπορούν να επιστρέψουν στη βασική τους δραστηριότητα, η οποία δεν είναι άλλη από τη χρηματοδότηση της οικονομίας.

Τι θα γίνει με τα φυσικά πρόσωπα που κατέχουν ελληνικά ομόλογα;

Παραμένει ασαφές αν θα υποστούν κούρεμα ή όχι. Ο υπουργός Οικονομικών Ευάγγ. Βενιζέλος απαντώντας σε σχετική ερώτηση άφησε ανοιχτό κάθε ενδεχόμενο λέγοντας «θα δούμε» και σημειώνοντας πως ό,τι γίνει θα γίνει «με γνώμονα τη διεθνή πρακτική». Ετσι, παρ’ ότι το κούρεμα του χρέους αφορά τα διαπραγματεύσιμα ομόλογα, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμα και οι μικροεπενδυτές να υποστούν απώλειες επί των κεφαλαίων τους.

Εχω μετοχές σε κάποια τράπεζα.

Θα τις χάσω;

Οχι, αλλά ενδεχομένως να μειωθεί η αξία τους ή να χρειαστεί να συμμετάσχουν οι μέτοχοι σε ιδιαίτερα γενναίες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Οι ελληνικές τράπεζες, λόγω του κουρέματος, αλλά και των επιπτώσεων από τον έλεγχο της Blackrock στα χαρτοφυλάκιά τους, θα χρειαστούν γενναία ανακεφαλαιοποίηση, το ύψος της οποίας ενδέχεται να φτάσει στα 27 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τις σημερινές εκτιμήσεις. Τα χρήματα αυτά θα πρέπει να βρεθούν είτε μέσω αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου είτε με χρηματοδότηση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Στην πρώτη περίπτωση, οι υπάρχοντες μέτοχοι θα κληθούν να συνδράμουν σε ιδιαίτερα μεγάλες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, δίνοντας «ζεστό χρήμα», ώστε να διατηρήσουν τις θέσεις τους και κατ’ επέκταση τον έλεγχο των τραπεζών. Επειδή όμως οι ανάγκες σε ρευστότητα είναι τεράστιες, το πιο πιθανό σενάριο είναι η προσφυγή στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Τι θα γίνει με τις τράπεζες;

Θα κρατικοποιηθούν;

Για πρώτη φορά χθες ο υπουργός Οικονομικών άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο οι μετοχές οι οποίες θα εκδοθούν και θα κατέχει το κράτος στο πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών να μην είναι κοινές όπως ορίζει ο νόμος αλλά προνομιούχες. «Η νομοθεσία προβλέπει κοινές μετοχές» είπε ο κ. Βενιζέλος αλλά συμπλήρωσε πως «εάν μπορούμε να βρούμε ένα σχήμα ώστε η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών να μην επιβαρύνει ούτε προσωρινά το χρέος, θα το προτιμήσουμε. Εάν όμως λογιστούν στο χρέος, οι μετοχές των τραπεζών θα είναι και περιουσία του Δημοσίου».

Τι θα γίνει με τις συντάξεις;

«Δεν θίγονται οι συντάξεις» τόνισε χθες ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευάγγελος Βενιζέλος ο οποίος ανέφερε ότι «ενδέχεται να έχουμε μιά μικρή ονομαστική μείωση των ομολόγων των ασφαλιστικών ταμείων η οποία θα είναι μικρότερη από τη σημερινή μείωση της ονομαστικής αξίας τους».

Καθησυχαστικό είναι και το υπουργείο Εργασίας για την βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων, χαρακτηρίζοντας το κούρεμα των ομολόγων ως διαχειρίσιμο θέμα. Σήμερα υπολογίζεται ότι περίπου 22 δισ. ευρώ των Ταμείων είναι τοποθετημένα σε ομόλογα του Δημοσίου, είτε απευθείας είτε μέσω της Τράπέζας της Ελλάδος και του ειδικού κεφαλαίου το οποίο αυτή διαχειρίζεται. Η μείωση της αξίας των ομολόγων των ασφαλιστικών ταμείων δεν θα καλυφθεί από τα χρήματα που θα εισρεύσουν από τον δεύτερο μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας, αλλά οι όποιες ταμειακές ανάγκες των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης θα καλυφθούν από τον προϋπολογισμό εντός του πλαισίου της δημοσιονομικής πολιτικής. Τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν μεν στο χαρτοφυλάκιό τους ελληνικά ομόλογα αξίας αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ, όμως οι συντάξεις πληρώνονται και από την επιδότηση του κράτους μέσω του προϋπολογισμού. Η απαλλαγή του κράτους από την πληρωμή μεγάλου ποσού τόκων για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, λόγω της συμφωνίας που επιτεύχθηκε, δημιουργεί περιθώρια στήριξης των Ταμείων μέσω του κρατικού προϋπολογισμού.

Παράλληλα, όπως αναφέρουν πηγές της Τράπέζας της Ελλάδος, την τελευταία διετία το ειδικό κεφάλαιο που αυτή διαχειρίζεται επενδύει κυρίως σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου, τα οποία δεν επηρεάζονται από το κούρεμα των ομολόγων.

Αφού έγινε κούρεμα στα ομόλογα, γιατί δεν κουρεύονται και οι τιμές των προϊόντων;

Οι τιμές των περισσότερων προϊόντων και των υπηρεσιών δεν καθορίζονται άμεσα από το κράτος και κατά συνέπεια δεν μπορούν να μειωθούν εν μιά νυκτί. Θεωρητικά, σε συνθήκες ύφεσης και μείωσης μισθών, οι τιμές των ελληνικών προϊόντων, αλλά και των υπηρεσιών που προσφέρονται εντός της χώρας, μειώνονται αντίστοιχα με το ποσοστό ύφεσης.