Ποιος σκότωσε τον Μουαμάρ Καντάφι;

Ο «βασιλεύς των βασιλέων της Αφρικής», όπως είχε αυτοανακηρυχθεί, εντοπίστηκε σε μια τρύπα από έναν νεαρό που φορούσε καπέλο του μπέιζμπολ και ένα μπλουζάκι με τη στάμπα «Love». Τα τελευταία λόγια του ήταν: «Μην πυροβολείς! Μην πυροβολείς! Τι σου έκανα;». Ή μήπως δεν γράφτηκαν ακριβώς έτσι οι τίτλοι τέλους για τον Μουαμάρ Καντάφι; Η σύγχυση για τις ακριβείς συνθήκες του θανάτου του οδήγησαν τα Ηνωμένα Εθνη να ζητήσουν πλήρη διαλεύκανση των γεγονότων. Αξιωματούχος του Μεταβατικού Συμβουλίου της Λιβύης ανακοίνωσε ότι η ταφή θα καθυστερήσει μέχρις ότου ολοκληρωθεί έρευνα στην οποία θα συμμετέχει και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Σύμφωνα με τον ίδιο, η σορός του Μουαμάρ Καντάφι βρίσκεται από χθες στη Μιζράτα, όπου μεταφέρθηκε από τη Σύρτη.

Ο δικτάτορας που κυβέρνησε επί 42 χρόνια με σιδηρά πυγμή θα κηδευτεί με κάθε σεβασμό και όλους τους τύπους που προβλέπει η μουσουλμανική παράδοση. Θα έχουν απαντηθεί έως τότε τα ερωτήματα για τις συνθήκες του θανάτου του; Μέχρι στιγμής, το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Καντάφι συνελήφθη ζωντανός και πέθανε στα χέρια των ανταρτών. Οι λεπτομέρειες όμως βρίσκονται στο σκοτάδι.

ΤΑ ΒΙΝΤΕΟ. Σε ένα βίντεο που τραβήχτηκε από κινητό τηλέφωνο, ο συνταγματάρχης εμφανίζεται τραυματισμένος, με τα μαλλιά του πιο ανακατεμένα από ό,τι συνήθως, πεσμένος στην καρότσα ενός αγροτικού ημιφορτηγού, αλλά και σε εμφανή προσπάθεια να επικοινωνήσει. Σε δεύτερο βίντεο, μερικοί αντάρτες τον σέρνουν στο έδαφος, είναι γεμάτος αίματα και γυμνός από τη μέση και πάνω. Σκοτεινό σημείο είναι αυτό που μεσολαβεί ανάμεσα στα δύο βίντεο. Αυτό που πρέπει να διερευνηθεί επιπλέον είναι το πώς έπεσε στα χέρια των διωκτών του.

Μετά το συνεχές σφυροκόπημα αρχές της περασμένης εβδομάδας στη λεγόμενη «συνοικία νούμερο 2», η οποία βρίσκεται στην παραλιακή ζώνη της Σύρτης, έγινε σαφές στους εναπομείναντες οπαδούς του Καντάφι ότι δεν υπήρχε μεγάλο περιθώριο αντίστασης. Εδώ και δύο μήνες είναι χωρίς νερό και ηλεκτρικό ρεύμα, τα τρόφιμα που έχουν απομείνει είναι ελάχιστα, τα φάρμακα έχουν τελειώσει και οι ίδιοι είναι εξαντλημένοι. Ο συνταγματάρχης αποφασίζει να επιχειρήσει την έξοδο προς τα δυτικά. Ενα κομβόι αυτοκινήτων εγκαταλείπει το κρησφύγετο περίπου στις οκτώ το πρωί της Πέμπτης. Οπως ήταν φυσικό, δεν πέρασε απαρατήρητο.

ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΝΑΤΟ. Οι αντικαθεστωτικοί ειδοποιούν τη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Επειτα από λίγα λεπτά επεμβαίνουν γαλλικά τζετ και ένα μη επανδρωμένο αμερικανικό αεροσκάφος. Τα πυρά από αέρος σταματούν το κομβόι περίπου 4 χιλιόμετρα δυτικά της Σύρτης, ενώ φτάνουν και οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις. Ακολουθεί ανταλλαγή πυρών. Ο Καντάφι με μερικούς δικούς του που φέρουν βαρύ οπλισμό προσπαθεί να καταφύγει σε έναν αρδευτικό αγωγό. «Οπως ο Σαντάμ Χουσεΐν, έτσι και αυτός κρύφτηκε σε μια τρύπα. Αυτό είναι το τέλος των δικτατόρων», έλεγε αργότερα αυτόπτης μάρτυρας.

Η ανταλλαγή πυρών στον αγωγό κράτησε πολύ λίγο. Σύμφωνα με άλλον αυτόπτη μάρτυρα, ήταν ο ίδιος ο Καντάφι που έδωσε εντολή στους δικούς του να σταματήσουν. «Ο αρχηγός μου είναι εδώ, ο αρχηγός μου είναι εδώ», φώναξε ένας από τους φρουρούς προς τους αντάρτες. «Ο Μουαμάρ Καντάφι είναι εδώ και είναι τραυματισμένος». Οι αντάρτες πλησίασαν. «Πήγαμε και βγάλαμε τον Καντάφι έξω. Ελεγε: «Τι συμβαίνει; Τι συμβαίνει;»», διηγήθηκε ένας από τους αντάρτες στα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία.

ΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ. Ο συνταγματάρχης συνελήφθη τραυματισμένος. Παραμένει ασαφές, όμως, αν τα τραύματα που φέρεται να είχε στα πόδια και την πλάτη προήλθαν από τα νατοϊκά πυρά ή από τις σφαίρες των ανταρτών. Στο σημείο όπου χτυπήθηκε το κομβόι υπήρχαν περίπου πενήντα πτώματα αλλά όχι και κρατήρας, που θα μαρτυρούσε έκρηξη βόμβας που είχε ριφθεί από αέρος. Υπάρχει και μια εκδοχή – μάλλον η πιο ασθενής – που λέει ότι ο Καντάφι πυροβολήθηκε στο στήθος από έναν από τους φρουρούς του. Η σφαγή στον αρδευτικό αγωγό δεν αφήνει και πολλές ελπίδες για στοιχεία. Οι πέντε αφρικανοί μισθοφόροι που είχε μαζί του ο Καντάφι βρέθηκαν νεκροί, ενώ ο ένας από αυτούς ήταν αποκεφαλισμένος. Εκπρόσωπος του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου υποστήριξε ότι ο Καντάφι είχε χτυπηθεί και στο κεφάλι κατά την ανταλλαγή των πυρών και είχε πεθάνει. Η συνέχεια τον διέψευσε. Στο ένα από τα δύο βίντεο, ο δικτάτορας είναι ακόμη ζωντανός. Στο δεύτερο, εμφανίζεται να έχει μια τρύπα από σφαίρα στον κρόταφο. Στο πρώτο βίντεο κάποιος τον τραβά από τα μαλλιά και τον ρίχνει στο έδαφος. «Κρατήστε τον ζωντανό!», φωνάζει κάποιος από το πλήθος.

Το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο υποστηρίζει ότι δεν είχε δώσει εντολή εκτέλεσης του Καντάφι. Σύμφωνα με τη δική του εκδοχή, ο δικτάτορας άφησε την τελευταία του πνοή στο ασθενοφόρο κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο της Σύρτης. Η εκδοχή ενός μαχητή, όμως, είναι διαφορετική. «Είδα πολλούς συντρόφους μου να τον ξυλοκοπούν και κάποιος από αυτούς τον πυροβόλησε με ένα όπλο εννέα χιλιοστών. Μετά τον πήραν», δήλωσε ο Αντέλ Μπουσαμίρ. Ποιος και πότε ακριβώς τράβηξε τη σκανδάλη;

Ο ΟΗΕ. Ηδη τα Ηνωμένα Εθνη έχουν συστήσει διεθνή επιτροπή που διερευνά υποθέσεις δολοφονιών, βασανιστηρίων και άλλων εγκλημάτων στη Λιβύη. «Είναι βασική αρχή του διεθνούς δικαίου ότι εκείνοι που βαρύνονται με σοβαρά εγκλήματα πρέπει να δικάζονται αν είναι δυνατόν. Οι συνοπτικές εκτελέσεις είναι παράνομες. Είναι διαφορετικό αν κάποιος σκοτώνεται στο πεδίο της μάχης», υπογράμμισε χθες ο εκπρόσωπος του Γραφείου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ρούπερτ Κόλβιλ. Και από αυτή την αρχή δεν εξαιρείται ούτε ο «βασιλεύς των βασιλέων της Αφρικής».