Αναζήτηση
«Μ’ άρεσαν από παλιά τα καράβια. Για την ακρίβεια όχι τα ταξίδια αλλά η εικόνα τους όταν έμπαιναν ή έφευγαν απ’ το λιμάνι», λέει στα «ΝΕΑ» ο Γιάννης Μαμάης, επιμελητής του λευκώματος «Αρόδο. Λιμάνια, πορθμεία και βαρκάρηδες της Ανδρου».
«Η έρευνα ξεκίνησε όταν για τις ανάγκες ενός άρθρου για το περιοδικό «Νήσος Ανδρος», συγκέντρωσα φωτογραφίες για την ακτοπλοΐα στην Ανδρο. Απ’ το 2008 γύρισα το νησί πέντε φορές για βρω υλικό σε σπίτια και αρχεία. Ας μην ξεχνάμε ότι το νησί είναι πολύ μεγάλο και τα λιμάνια του ήταν για καιρό τέσσερα: Χώρα, Κόρθι, Μπατσί και Γαύριο. Σε Κάρυστο, Μέθανα, Γαλαξίδι και Αθήνα βρήκα οικογένειες παλιών καπετάνιων και βαρκάρηδων. Και τελικά συγκέντρωσα 650 φωτογραφίες απ’ τις οποίες επιλέχθηκαν οι 200 για το λεύκωμα».
Εκείνο που τον συγκίνησε, προσθέτει, «ήταν η αποτύπωση της χαράς της άφιξης και της αναχώρησης των καραβιών. Αλλά και οι βαρκάρηδες και οι καϊκτσήδες που ήταν πραγματικοί ξωμάχοι για τη μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων».
Τότε τα πλοία έδεναν έξω απ’ τα λιμάνια, όπου και επιβίβαζαν και αποβίβαζαν επιβάτες και εμπορεύματα με τις βάρκες: καθ’ οδόν, δηλαδή αρόδο. Kαι τα καράβια αυτά ήταν όλων των ειδών. Στην αρχή καΐκια με πανιά. Μετά μηχανοκίνητα. Μετά τον Πόλεμο πλοία με κάρβουνο ή ατμόπλοια. Και η σύνδεση της Ανδρου με τα μικρασιατικά παράλια ήταν πυκνή, όπως μας ενημερώνει ο Γιάννης Μαμάης.
Τότε η Ανδρος εξήγε σύκα, κρεμμύδια και λάδι. Πιο περιζήτητο προϊόν ήταν τα λεμόνια που έφταναν μέχρι την Οδησσό της Ρωσίας.
Η πασίγνωστη οικογένεια των Εμπειρίκων ξεκίνησε την εφοπλιστική της δραστηριότητα με ένα καΐκι που μετέφερε λεμόνια στη Σμύρνη.
Το πρώτο επιβατηγό που εξυπηρέτησε τους κατοίκους της Ανδρου, το ατμόπλοιο «Υδρα», τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα απέπλεε από τον Πειραιά στις έξι το απόγευμα και έφτανε στη μία το μεσημέρι της επομένης, έχοντας προσεγγίσει ενδιάμεσα τη Σύρο και την Τήνο! Ο δε ναύλος πρώτης θέσης από την Ανδρο στη Σύρο ήταν 9 δραχμές. Το 1908 έγινε η πρώτη προσπάθεια σύνδεσης της Ανδρου με το υποτυπώδες τότε λιμάνι της Ραφήνας, με το ατμόπλοιο «Αετός». Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, τη σύνδεση πραγματοποιούσαν άοπλες κορβέτες, που σύντομα αντικαταστάθηκαν από επιβατηγά – μετασκευές παλαιών θαλαμηγών άγγλων ευγενών που οι νησιώτες αποκαλούσαν «λόρδικα».
Τέλος, το γνωστό απαγορευτικό στον απόπλου δεν υπήρχε εκείνα τα χρόνια και οι άνθρωποι ταξίδευαν σε όλες τις συνθήκες και στη «συνοικία – νησί της ναυτικής πολιτείας των δύο θαλασσών (Ιονίου και Αιγαίου)» όπως χαρακτηρίζει την Ανδρο, στο επίμετρό της, η Τζίνα Χαρλαύτη, καθηγήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
