Καθώς το ΑΕΠ ξαναμπήκε στη ζωή μας ως εφιάλτης, ας θυμίσουμε ότι Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν είναι ένα μέτρο του πλούτου των κοινωνιών και μάλιστα των αναπτυσσόμενων οικονομιών. Απεικονίζει το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που παράγει μια κοινωνία αλλά, προσοχή, αγαθών και υπηρεσιών που μπορούν να νομισματοποιηθούν. Με άλλα λόγια, μια αυτάρκης παραδοσιακή κοινότητα που καταναλώνει ό,τι παράγει και παράγει ό,τι καταναλώνει έχει μηδενικό ΑΕΠ, αλλά αυτό δεν την εμποδίζει να επιβιώνει και ενίοτε να μεγαλουργεί. Σε μια τέτοια ιδεατή (και ανύπαρκτη στις μέρες μας) κοινωνία οι άνθρωποι ανταλλάσσουν το πλεόνασμα της παραγωγής τους με άλλα αγαθά που παράγουν οι συγχωριανοί τους (το κρασί με το λάδι, τις κότες με τις χήνες). Ανταλλάσσουν επίσης υπηρεσίες που δεν πληρώνονται σε χρήμα (φροντίδα των παιδιών, μερεμέτια, κοινοτικά έργα, φύλαξη των γερόντων και πασχόντων, κατασκευή κοινοτικών έργων κ.ο.κ.). Αν τώρα χάρη σε μια καινοτομία ή σε διαφορετική οργάνωση της παραγωγής έχουμε πλεονάσματα και αν η κοινότητα αποφασίσει να τα ανταλλάξει με προϊόντα άλλων κοινοτήτων, τότε έχουμε άνοδο της ευημερίας και ανάπτυξη. Μέρος αυτών των συναλλαγών αρχίζει τότε να απεικονίζεται στους εθνικούς λογαριασμούς, στη στήλη «αύξηση του ΑΕΠ».

Αλλά αύξηση του ΑΕΠ και μάλιστα δραματική έχουμε και όταν ορισμένες δραστηριότητες αρχίζουν να νομισματοποιούνται. Οταν πάψω να επισκευάζω την στέγη του σπιτιού μου και προσλάβω εργάτες για την ίδια δουλειά τότε αυξάνεται ο εθνικός πλούτος. Οταν πάψω να φροντίζω την άρρωστη μητέρα μου και προσλάβω Γεωργιανή ή όταν πάψω να μαγειρεύω και παραγγέλνω σουβλάκια από τη γωνία έχω θεαματική ανάπτυξη. Κι όταν, προκειμένου να βγω το βράδυ με τη γυναίκα μου, δεν αφήνω τα παιδιά στη γειτόνισσα υποσχόμενος να ανταποδώσω την υπηρεσία αλλά φέρνω μπέιμπι σίτερ, επίσης συμβάλλω στην ανάπτυξη. Το ίδιο βεβαίως θα συμβεί αν όταν με εγκαταλείψει η ερωμένη μου προσφύγω σε παροχή υπηρεσιών μέσω ροζ τηλεφώνων. Αλλά μπορεί να συμβεί και το αντίστροφο – το επισήμανε με γλαφυρότητα ο Κέινς: ο λόρδος που παντρεύεται την υπηρέτριά του μειώνει το ΑΕΠ γιατί απλούστατα παύει να της πληρώνει μισθό.

Γιατί αυτά τα τετριμμένα; Γιατί είμαστε μια χώρα όπου ουδείς γνωρίζει πόσο πλούτο παράγει. Γιατί ένα μέρος μόνο της οικονομικής δραστηριότητας εμφανίζεται στους εθνικούς λογαριασμούς και μάλιστα τελευταία, με τα ξεκατινιάσματα της Στατιστικής, δεν ξέρουμε τι μας γίνεται. Αυτό πάντως που γνωρίζαμε εδώ και δεκαετίες είναι ότι η παραοικονομία είναι μεγαλύτερη από το μισό ΑΕΠ και εδώ δεν πρόκειται πλέον για ανταλλαγή πατάτας με ντομάτα αλλά για τεράστια ποσά που πήγαιναν λ.χ. σε ιατρικές υπηρεσίες, νομικές παροχές, κοτζαμάν αυθαίρετα (εκατοντάδες χιλιάδες αυθαίρετα για να ικανοποιηθεί η λαϊκή ανάγκη για τρίτη κατοικία). Πόσο περισσότερο; Αγνωστο. Και όσο αναπτυσσόταν η χώρα κατά την προηγούμενη χρυσή δεκαετία οι θύλακοι μη καταγραφόμενου πλούτου διευρύνονταν καταλύοντας όχι μόνο τη συνταγματική αρχή της ισονομίας, όχι μόνο τη λογική της όποιας αριστερόστροφης ρητορικής, αλλά και τις στοιχειώδεις ηθικές αρχές όπου βασίζεται η κοινωνική συμβίωση.

Είναι αυτός ο τεράστιος διαφεύγων πλούτος που η κυβέρνηση δεν θέλησε να συλλάβει και που τώρα κοιμάται ήσυχος στα υπόγεια ελβετικών και κυπριακών τραπεζών. Είναι αυτό το κομμάτι του ΑΕΠ που κάνει έξαλλους τους τροϊκανούς και λοιπούς εταίρους, είναι αυτό που κάνει να απορούν οι πάντες εδώ και δεκαετίες για την άνεση με την οποία οι Ελληνες κάνουν ταξίδια του μέλιτος στη Γη του Πυρός, χορεύουν ντίρλι ντίρλι κάθε τρεις και λίγο, έχουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό και επίσης στο εξωτερικό καταφεύγουν για ιατρικές υπηρεσίες, από οδοντοπροσθετική μέχρι εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς.

Τις τελευταίες μέρες μάθαμε πανικόβλητοι ότι ο περίφημος λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα προσεγγίσει σύντομα το 190%, και ότι αυτό δεν είναι πλέον αποτέλεσμα διόγκωσης του χρέους (αριθμητής) αλλά μείωσης του ΑΕΠ (παρονομαστής). Λογικό. Γιατί η μείωση του ΑΕΠ στη χώρα (κάπου κοντά στο συγκλονιστικό 10% φέτος και βλέπουμε), οφείλεται στις πολιτικές ακριβώς που ακολουθούμε για να καταπολεμήσουμε τα ελλείμματα. Δηλαδή στη μείωση του δημόσιου τομέα (μισθοί, συντάξεις, προμήθειες κ.ο.κ.) ο οποίος είναι ο μόνος που καταγράφεται πλήρως στους Εθνικούς Λογαριασμούς και άρα πρώτον, φορολογείται και, δεύτερον, υπολογίζεται στον ως άνω παρονομαστή. Με άλλα λόγια, δεδομένου ότι η φοροδιαφυγή αφέθηκε στη μοίρα της, πνίγουμε τον κατ’ εξοχήν τομέα που – παρά τα όσα δικαίως του καταμαρτυρούνται – απέδιδε τα οφειλόμενα στο κράτος και ταυτόχρονα εμφάνιζε στα χαρτιά οικονομικό αποτέλεσμα.

Επομένως; Επειδή οι τροϊκανοί ασφαλώς το γνωρίζουν, συνάγω ότι, απηυδισμένοι από την ανικανότητα να συλλάβουμε το τεράστιο φοροδιαφεύγον κομμάτι του ΑΕΠ, αποφάσισαν οριστικά να μας ρίξουν στον Καιάδα. Απλώς ίσως κάνουν το καθήκον τους με την έκτη δόση. Το ΑΕΠ απομειώνεται όχι μόνο επειδή τραυματίσθηκε σειρά παραγωγικών τομέων αλλά κυρίως επειδή συρρικνώνεται το καταγεγραμμένο και νόμιμο κομμάτι της οικονομίας. Τώρα πια ντίρλι ντίρλι θα χορεύουν οι αγορές.

Ο Μιχάλης Μοδινός είναι περιβαλλοντολόγος και συγγραφέας

Τελευταία Νέα