Είναι αλήθεια ότι το σηκώνει κι η εποχή. Ο κόσμος δεν είναι στα καλύτερα κέφια του, η κρίση επιμένει, λύση δεν διαφαίνεται κι η ανησυχία πιάνει κόκκινο. «Be afraid» συνιστούσε την περασμένη εβδομάδα με το εξώφυλλό του ο «Εκόνομιστ». Σε αυτές τις συνθήκες, ο θάνατος ενός ανθρώπου σαν τον Στιβ Τζομπς – που ήταν αναμφισβήτητα ένας οραματιστής, αλλά όχι κι ο Αϊνστάιν ή ο Λεονάρντο ντα Βίντσι της εποχής μας – προκαλεί μια συλλογική θλίψη που φτάνει συχνά τα όρια της υστερίας. Ο γάλλος κοινωνιολόγος Νικολά Ερπέν λέει ότι η τελευταία φορά που θυμάται τόσο έντονες αντιδράσεις ήταν ο θάνατος του Φρανσουά Μιτεράν (που, παρεμπιπτόντως, είχε απορρίψει την πρόταση του Τζομπς να υιοθετήσει τα Macintosh όταν τον συνάντησε στα μέσα της δεκαετίας του ’80). Κάποιος άλλος θα μπορούσε να θυμηθεί τη συγκίνηση που προκάλεσε ο θάνατος της πριγκίπισσας Νταϊάνας.

Το κοινό στοιχείο αυτών των προσωπικοτήτων είναι ότι ήταν χαρισματικοί, χωρίς να είναι άγιοι. Ο Μιτεράν ήταν αυταρχικός, μυστικοπαθής και αλαζόνας. Ο Τζομπς ήταν επίσης αυταρχικός, συγκεντρωτικός και αδιαφορούσε για τις συνθήκες εργασίας στα κινεζικά εργοστάσια που παράγουν τα προϊόντα του. Και η Νταϊάνα ήταν… πριγκίπισσα. Ολοι τους, όμως, είχαν κάτι που ζηλεύουμε, που θα θέλαμε να το έχουμε κι εμείς, είτε αυτό λέγεται φαντασία, εξουσία ή πλούτος. «Σε μια εποχή που όλος ο κόσμος είναι ανώνυμος, ο Τζομπς είναι αυτό που όλοι θέλουν να γίνουν», σημειώνει ο Ερπέν στη «Μοντ».

Μια από τις κριτικές προς τον ιδρυτή της Apple είναι ότι παρέβη τις αρχές της ελευθερίας του λογισμικού, την οποία ο ίδιος παλιότερα διακήρυττε. Η βιομηχανική του λογική, που στηρίζεται στην αρχή της ιδιοκτησίας, είναι αντίθετη προς το πνεύμα της επιστήμης. Επιπλέον, τα προϊόντα του είναι ακριβά. «Υπάρχουν δισεκατομμύρια άνθρωποι που αδιαφορούν για τον θάνατο του Τζομπς, είτε γιατί δεν έχουν ακούσει ποτέ γι’ αυτόν είτε γιατί δεν έχουν τα χρήματα να αγοράσουν ένα iPhone ή ένα iPad», επισημαίνει ένας άλλος γάλλος κοινωνιολόγος, ο Τιερί Μπονό. Το πένθος αφορά, έτσι, μια μειοψηφία. Κι αν είναι τόσο έντονο, αν τα μηνύματα είναι τόσο πολλά και τόσο συναισθηματικά φορτισμένα, ένας βασικός λόγος είναι ότι οι χρήστες των προϊόντων της Apple ταυτίζονται μαζί τους. Η σύνδεση ενός χρηστικού προϊόντος όπως ο υπολογιστής με τον κινηματογράφο και τη μουσική οδήγησε στην προσωποποίησή του. Χάνοντας τον εμπνευστή του, οι καταναλωτές χάνουν έτσι ένα κομμάτι του εαυτού τους.

Με τον Στιβ Τζομπς συνέβαινε όμως και κάτι ακόμη, που καθιστά την εξαφάνισή του πραγματικά οδυνηρή. Το επισήμαναν πολλοί: τη στιγμή που όλοι – πολιτικοί, δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες – ακολουθούν τις δημοσκοπήσεις και τις έρευνες, εκείνος τις διαμόρφωνε. Οι άλλοι ανταποκρίνονταν στις προσδοκίες, εκείνος τις δημιουργούσε. Γι’ αυτό ήταν ηγέτης.

Τελευταία Νέα