Η Τράπεζα της Αγγλίας μείωσε το επιτόκιο της στερλίνας σε 2%, που είναι το χαμηλότερο των τελευταίων 57 ετών. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FΕD) έχει μειώσει το επιτόκιο του δολαρίου σε μόλις 1%, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε 2,5%. Τους αμέσως επόμενους μήνες το επιτόκιο της Τράπεζας της Αγγλίας σχεδόν σίγουρα θα μειωθεί ακόμη πιο πολύ, φτάνοντας ακόμη και κοντά στο μηδέν. Σε ανάλογη μείωση αναμένεται ότι θα προχωρήσουν και οι ΗΠΑ, ενώ η ΕΚΤ- όπως εκτιμούν αναλυτές- θα προχωρήσει σε νέα χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής.

Η οικονομική ιστορία ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας. Θα μπορέσουν, όμως, τα πολύ χαμηλά επιτόκια να οδηγήσουν τελικά σε ανάκαμψη της οικονομίας, που ζει «τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση της Ιστορίας» όπως τη χαρακτήρισε ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Τσαρλς Μπιν, η οποία παραλίγο να οδηγήσει σε κατάρρευση σχεδόν κάθε μεγάλη τράπεζα στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τη Βρετανία και πυροδοτήθηκε από το λουκέτο της Lehman Βrothers;

Τ ρία μέτρα

Το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι η παράλυση του χρηματοοικονομικού συστήματος που έχει φρενάρει τις καταναλωτικές δαπάνες και έχει μειώσει τις επενδύσεις στην αγορά ακινήτων και τα χρηματιστήρια. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό, έχουν ληφθεί τρία διαφορετικά μέτρα μεγάλης εμβέλειας.

Πρώτον, βλέπουμε μια χωρίς προηγούμενο χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής καθώς οι κεντρικές τράπεζες μειώνουν τόσο πολύ τα επιτόκια, που αυτά πλησιάζουν κοντά στο μηδέν. Στην Ιαπωνία διαμορφώνονται μόλις στο 0,30%, στις ΗΠΑ μόλις στο 1%, στην Ελβετία μόλις στο 1% και στη Βρετανία στο 2%. Το επιτόκιο της ΕΚΤ είναι πλέον 2,5%, από 4,25% πριν από δύο μήνες. Δεύτερον, βλέπουμε να λαμβάνονται πρωτοφανή δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας. Οι κυβερνήσεις δανείζονται και δαπανούν σαν να μην υπάρχει αύριο, σε μια προσπάθεια να μην επιτρέψουν στην ύφεση να γίνει παρατεταμένη.

Τέλος, έχουμε μια χωρίς προηγούμενο χρηματοοικονομική παρέμβαση, με τις κυβερνήσεις να χορηγούν τεράστιες ποσότητες ρευστότητας στις τράπεζες αγοράζοντας μέρος από το μετοχικό τους κεφάλαιο.

Υπό κανονικές συνθήκες οποιοδήποτε από τα μέτρα αυτά και να είχε ληφθεί μεμονωμένα, θα μας είχε βγάλει από την κρίση. Μόνο που οι συνθήκες κάθε άλλο παρά κανονικές είναι, οπότε απαιτείται η λήψη και των τριών.

Θα φανεί η διαφορά

Παρά τις ανησυχίες φαίνεται ότι αυτά τα μέτρα θα αρχίσουν να λειτουργούν και η διαφορά θα φανεί από το ερχόμενο έτος. Το μεγαλύτερο μέρος από τις επιπτώσεις του φρένου στον δανεισμό έχουν γίνει αισθητές και τα οφέλη από την πολιτική τόνωσης της ρευστότητας θα φανούν τους επόμενους μήνες. Συνήθως όταν μειώνονται τα επιτόκια ή οι φόροι, πρέπει να περάσουν έξι έως δώδεκα μήνες για να γίνει αυτό αισθητό στην οικονομία. Επειδή το τραπεζικό σύστημα έχει δεχτεί ισχυρό πλήγμα, η καθυστέρηση αυτήν τη φορά μπορεί να είναι μεγαλύτερη. Όμως, όσοι πιστεύουν πως τα μέτρα δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής δεν θα λειτουργήσουν θετικά, έχουν άδικο.

Σαν τσουνάμι

Εκείνοι που λένε ότι οι μειώσεις των επιτοκίων και των φόρων έχουν δοκιμαστεί και έχουν αποδειχτεί ανεπαρκείς, απλά δεν ξέρουν τι λένε. Η τονωτική ένεση οικονομικής πολιτικής στη Βρετανία, τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Κίνα (σε μικρότερο βαθμό) είναι σαν σεισμός στα βάθη του Ειρηνικού Ωκεανού. Θα προκαλέσει οικονομικό τσουνάμι (θα τονώσει την οικονομία για να βγει από την κρίση), απλά το παλιρροιακό κύμα (οι επιπτώσεις) από το τσουνάμι (που είναι τα μέτρα) θα χρειαστεί λίγο χρόνο μέχρι να φτάσει στην ακτή. Μέχρι αυτό να γίνει, η χρηματοπιστωτική κρίση θα μοιάζει σαν άλυτο πρόβλημα. Στη συνέχεια, όμως, η δημοσιονομική και νομισματική τόνωση της οικονομίας θα γίνει σαν κύμα που θα παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά του.

Όσο όλοι νομίζουν ότι ο κόσμος απειλείται από την πτώση των τιμών, οι κεντρικές τράπεζες θα εξακολουθήσουν να απολαμβάνουν μια χωρίς προηγούμενο ελευθερία να μειώνουν τα επιτόκια και να εκδίδουν νέο χρήμα. Αυτήν την ελευθερία την προσφέρει ο φόβος του αποπληθωρισμού, επειδή οι επενδυτές και οι καταθέτες σήμερα αναζητούν την ασφάλεια των κρατικών ομολόγων. Η πρακτική αυτή επιτρέπει στις κυβερνήσεις να δανείζονται χωρίς όριο, επειδή ξέρουν ότι θα βρίσκουν πάντα αγοραστές για τα ομόλογα που εκδίδουν. Οι επενδυτές θα αγοράζουν τα ομόλογα αυτά επειδή οι μετοχές, τα ακίνητα και τα εμπορεύματα (πετρέλαιο κ.λπ.) θεωρούνται επισφαλείς τοποθετήσεις και η ρευστότητα πρέπει κάπου να διοχετευτεί.

Ακόμη ένα όπλο

Ακόμη κι αν οι επενδυτές αποφασίσουν να φύγουν από τα κρατικά ομόλογα, οι κυβερνήσεις έχουν ένα ακόμη όπλο: να τυπώσουν φρέσκο χρήμα. Τι θα γίνει, όμως, όταν αποκατασταθεί αρκετή εμπιστοσύνη και αρχίσουν ξανά οι επενδύσεις σε ακίνητα, χρηματιστήρια και αλλού; Αυτό θα σημάνει πως αφήνουμε πίσω μας την κρίση. Εκείνη τη στιγμή θα είναι πολύ σημαντικό να σταματήσουν να εκδίδουν νέο χρήμα οι κεντρικές τράπεζες και να αρχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια για να αποφύγουν μια πιθανή υπερθέρμανση της οικονομίας και κρίση πληθωρισμού.

© Τhe Τimes, 2008

Η χρηματοπιστωτική κρίση μοιάζει άλυτο πρόβλημα. Σε λίγο καιρό, όμως, η δημοσιονομική και νομισματική τόνωση της οικονομίας θα γίνει σαν κύμα που θα παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά του

Τελευταία Νέα